ΜΑΘΑΙΝΕΙΣ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΟΤΑΝ ΑΚΟΥΣ Ή ΟΤΑΝ ΔΙΑΒΑΖΕΙΣ; Η ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΗ ΑΠΑΝΤΑ

Το ήξερες πως συμβαίνουν διαφορετικές γνωστικές διαδικασίες στον εγκέφαλό σου όταν θες να μάθεις κάτι μέσω του διαβάσματος ή μέσω της ακρόασης; Τελικά, πώς μαθαίνεις καλύτερα;

Η απάντηση θα μπορούσε να είναι προφανής, αν σκεφτεί κανείς πως τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο για να ακούσουν αρχικά το μάθημα από τον δάσκαλο/τη δασκάλα και έπειτα να διαβάσουν ξανά όσα έμαθαν στο σπίτι. Και η νευροεπιστήμη επιβεβαιώνει πως τόσο όταν διαβάζουμε όσο και όταν ακούμε κάτι λαμβάνουν χώρα οι ίδιες γνωστικές διαδικασίες στον εγκέφαλό μας.

Ωστόσο, μια επιστημονική έρευνα λέει πως όταν διαβάζεις ή ακούς για να μάθεις κάτι, τότε τα πράγματα ίσως αλλάζουν λίγο.

Σε τι διαφέρει το να ακούς και το να διαβάζεις;

Η μεγαλύτερη διαφορά είναι ότι η ανάγνωση περιλαμβάνει γνωστικές διεργασίες που συμβαίνουν στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου (ενεργοποιούνται, δηλαδή, οι περιοχές που σχετίζονται με την επεξεργασία της γλώσσας), ενώ η ακρόαση ενεργοποιεί και τα δύο ημισφαίρια των μαθητών, τόσο τις περιοχές του λόγου όσο και της ακρόασης. Γιατί; Επειδή όταν ακούς, π.χ. έναν εκπαιδευτικό ή ένα audio book, καλείσαι να επεξεργάζεσαι ταυτόχρονα την ομιλία και το νόημά της.

Επιπλέον, αν και τα στιλ μάθησης διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, το πιθανότερο είναι να είσαι πιο ικανός να κάνεις πολλά πράγματα ταυτόχρονα ενώ ακούς κάτι, παρά ενώ διαβάζεις.

iStock

Από την άλλη, η έρευνα έχει αποδείξει με σαφήνεια πως ο πιο γρήγορος τρόπος να μάθεις κάτι είναι να το διαβάσεις, παρά να το ακούσεις, γιατί η αποκωδικοποίηση του ακουστικού κειμένου απαιτεί παραπάνω χρόνο από την αποκωδικοποίηση του γραπτού περιεχομένου. Χαρακτηριστικά, ο μέσος ενήλικας μπορεί να διαβάσει και να κατανοήσει 250 με 300 λέξεις το λεπτό, ενώ μέσω της ακοής σε ένα λεπτό θα κατανοήσει περί τις 150-160 λέξεις.

Οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει αν οι άνθρωποι αποκτούν κάποια προτίμηση στην ανάγνωση ή την ακρόαση σε μικρή ηλικία. Το πιθανότερο, λένε οι ειδικοί, είναι να υιοθετούν κάποιο μαθησιακό στιλ μέσω ενός συνδυασμού προσωπικών εμπειριών, περιβαλλοντικών επιρροών και εγγενών προτιμήσεων – της φυσικής τάσης, δηλαδή, που μπορεί να έχουν κάποιοι άνθρωποι προς ορισμένους αισθητηριακούς υποδοχείς.

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης και στις δύο μεθόδους, ώστε να εμπεδώνεις τη νέα πληροφορία με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο.

iStock

Πώς να μαθαίνεις καλύτερα διαβάζοντας

Αν θέλεις να βελτιώσεις την ικανότητά σου στο διάβασμα και στην κατανόηση μέσω της ανάγνωσης, υπάρχουν ορισμένες χρήσιμες στρατηγικές που μπορείς να εφαρμόσεις:

• Προεπισκόπηση και πρόβλεψη. Να αποκτήσεις μια γενική ιδέα του κειμένου διαβάζοντάς το λοξά για να «μπεις» στο νόημα.
• Προσδιορισμός της κύριας ιδέας και σύνοψη. Αυτά θα τα εντοπίσεις εύκολα από υπογραμμισμένα ή bold σημεία και ίσως από ένα συμπέρασμα που θα βρεις στο τέλος.
• Ερωτήσεις. Είναι εξαιρετικά χρήσιμο ενώ διαβάζεις κάτι να σημειώνεις στο περιθώριο ερωτήσεις ανά σημεία, π.χ. Πού συνέβη αυτό το γεγονός; Πότε; Τι θέλει να πει ο αφηγητής; Αυτό θα σε βοηθήσει να εντοπίζεις εύκολα τα κύρια ή σημαντικά σημεία.
• Συμπεράσματα. Το ίδιο μπορείς να κάνεις σημειώνοντας τα συμπεράσματά σου ανά παράγραφο που διαβάζεις.
• Οπτικοποίηση. Μια χρήσιμη μέθοδος όταν διαβάζεις π.χ. μια αφήγηση είναι δημιουργείς με το μυαλό σου εικόνες σχετικές με τα γεγονότα, ώστε αυτές να λειτουργήσουν όπως το να έβλεπες μια ταινία.
• Επαναδιήγηση. Δοκίμασε να διαβάσεις κάτι και μετά να μιλήσεις γι’ αυτό και θα διαπιστώσεις ότι… το έμαθες!

iStock

Πώς να μαθαίνεις καλύτερα ακούγοντας

Αν ακούς κάποιον που είναι φυσικά διαθέσιμος μπροστά σου, μπορείς να δοκιμάσεις αυτές τις στρατηγικές για να βελτιώσεις την ακουστική σου κατανόηση:

• Διατήρησε καλή οπτική επαφή, αλλά μην κοιτάς επίμονα τον ομιλητή γιατί θα καταλήξεις να τον/την παρατηρείς και να «ξεφύγει» το μυαλό σου σε άλλες σκέψεις.
• Κάντε διευκρινιστικές ερωτήσεις.
• Προσπαθήστε να «ζεις» τη στιγμή, να είσαι συνειδητά συγκεντρωμένος/-η εκεί.
• Δώσε προσοχή στις εκφράσεις του προσώπου και σε άλλα μη λεκτικά μηνύματα.
• Βεβαιώσου ότι δεν ακούς απλώς τις λέξεις, αλλά συμπεραίνεις έννοιες από αυτές – ενώ ακούς, δηλαδή, να σκέφτεσαι.
• Προσπάθησε να μην σκέφτεσαι τι πρόκειται να πεις αφού τελειώσει ο ομιλητής.

Αν ακούς μια προηχογραφημένη φωνή, π.χ. ένα ηχητικό βιβλίο, αυτές οι στρατηγικές θα σε βοηθήσουν να ακούς πιο αποτελεσματικά:

• Παράφρασε αυτά που ακούς.
• Προσπάθησε να ακούς ανοιχτόμυαλα.
• Προσπάθησε να δημιουργείς μια νοητή εικόνα για αυτά που ακούς.
• Δώσε προσοχή στον τόνο του ομιλητή.
• Κράτα σύντομες σημειώσεις από αυτά που ακούς.
• Αν δεν έχεις κατανοήσει πλήρως κάτι, γύρνα το ηχητικό πίσω και άκουσέ το ξανά.