THE BATMAN EFFECT: ΠΩΣ ΟΙ ΥΠΕΡΗΡΩΕΣ ΜΑΣ ΚΑΝΟΥΝ ΠΙΟ ΑΛΤΡΟΥΙΣΤΕΣ

Μια πρωτότυπη μελέτη στο μετρό του Μιλάνου δείχνει ότι ένα απροσδόκητο ερέθισμα, όπως η εμφάνιση ενός Batman, μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά μας σε δημόσιους χώρους.

Ένα πρωί σαν όλα τα άλλα, κινάς το πρωί για τη δουλειά σου. Όπως πάντα, επιβιβάζεσαι σε συρμό του μετρό. Σε μια στάση, μπαίνει στο βαγόνι κάποιος που είναι ντυμένος Batman. Αν δεν έχεις το βλέμμα καρφωμένο στο κινητό, θα τον δεις. Σου φαίνεται απίθανο; Ίσως να είναι για τα ελληνικά δεδομένα, πάντως κάτι τέτοιο όχι μόνο έχει παρατηρηθεί, αλλά έχει μελετηθεί και ως φαινόμενο.

Συγκεκριμένα, το ιταλικό Università Cattolica del Sacro Cuore εξέτασε αν ένα απροσδόκητο γεγονός – όπως η παρουσία κάποιου ατόμου ντυμένου Batman– μπορεί να διακόψει τη ρουτίνα μας και να αυξήσει όχι μόνο την προσοχή μας στην παρούσα στιγμή, αλλά και τη φιλοκοινωνική μας συμπεριφορά. Ως φιλοκοινωνική συμπεριφορά ορίζεται η παροχή βοήθειας προς τους άλλους, η οποία θεωρείται απαραίτητη για την κοινωνική ζωή.

Γενικά, έχουν διερευνηθεί ελάχιστα οι αυθόρμητοι περιβαλλοντικοί παράγοντες που πυροδοτούν μια τέτοια συμπεριφορά. Κάπως έτσι, εμφανίστηκε στο μετρό του Μιλάνου ο Batman.

Steve Luciano/AP Photo

Ο Batman μάς κάνει καλύτερους ανθρώπους

Τα αποτελέσματα του εγχειρήματος δημοσιεύθηκαν στην επιστημονική έκδοση npj Mental Health Research. Οι ερευνητές διεξήγαγαν πειραματική μελέτη πεδίου στο μετρό του Μιλάνου, κάνοντας παρατηρήσεις σε 138 διαδρομές.

Στο πρώτο μέρος της δοκιμής, που ήταν η κατάσταση ελέγχου, μια γυναίκα που φαινόταν να είναι έγκυος επιβιβάστηκε σε κάποιο βαγόνι με έναν παρατηρητή. Οι επιστήμονες αξιολόγησαν την τάση των επιβατών να παραχωρήσουν τη θέση τους στην έγκυο.

Στην πειραματική συνθήκη, εισήλθε από άλλη πόρτα του βαγονιού και ένα άτομο Batman. Εκείνο που φάνηκε ήταν ότι οι επιβάτες ήταν πολύ πιο πιθανό να προσφέρουν τη θέση τους στην έγκυο όταν ο Batman ήταν παρών, σε ποσοστό 67,21% έναντι 37,66%.

ΠΙΘΑΝΟ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ BATMAN ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΣΕ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΤΗΣ ΙΠΠΟΤΙΚΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΥΠΕΡΗΡΩΕΣ.

Αξίζει να σημειωθεί, βέβαια, ότι το 44% εκείνων που πρόσφεραν τη θέση τους στην πειραματική συνθήκη ανέφεραν ότι δεν είδαν τον Batman.

Οι συγγραφείς της έρευνας σημειώνουν ότι «τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα απροσδόκητα γεγονότα μπορούν να προωθήσουν την φιλοκοινωνικότητα, ακόμη και χωρίς συνειδητή επίγνωση, με συνέπεια την ενθάρρυνση της καλοσύνης σε δημόσιους χώρους».

iStock

Το απρόβλεπτο προάγει την κοινωνική συνείδηση

Ο επικεφαλής ερευνητής, Francesco Pagnini, δήλωσε ότι «τα ευρήματά μας είναι παρόμοια με εκείνα προηγούμενης έρευνας που συνδέει την επίγνωση της παρούσας στιγμής (ενσυνειδητότητα), με μεγαλύτερη κοινωνική συνείδηση. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει ένα πλαίσιο στο οποίο τα άτομα γίνονται πιο συντονισμένα με τα κοινωνικά σημάδια».

Πρόσθεσε πως «σε αντίθεση με τις παραδοσιακές παρεμβάσεις ενσυνειδητότητας, που απαιτούν ενεργή συμμετοχή, αυτή η μελέτη υπογραμμίζει πώς οι περιστασιακές διακοπές από μόνες τους μπορεί να είναι επαρκείς για να παράγουν παρόμοια αποτελέσματα. Αυτό υποδηλώνει έναν πιθανό μηχανισμό μέσω του οποίου η καινοτομία και η απρόβλεπτη συμπεριφορά προάγουν την κοινωνική συνείδηση, ενισχύοντας τις θεωρίες που συνδέουν τις μετατοπίσεις προσοχής με την αυξημένη κοινωνική ανταπόκριση».

Οι μελετητές θεώρησαν επίσης πιθανό η παρουσία του υπερήρωα να ενίσχυσε τη σημασία των πολιτισμικών αξιών, των έμφυλων ρόλων και των κανόνων της ιπποτικής βοήθειας που σχετίζονται με τους υπερήρωες. Όπως επισημαίνεται συμπερασματικά, «η μορφή του Batman θα μπορούσε να παίξει έναν ρόλο κοινωνικής προετοιμασίας».