ΤΟ ΚΟΛΥΜΠΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΔΕΙΧΘΕΙ ΣΩΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ

Τι έχει να προσφέρει το κολύμπι σε ένα παιδί που ανήκει στο φάσμα; Όχι μόνο το βοηθά να καλλιεργήσει σημαντικές δεξιότητες, αλλά του δίνει και τα εφόδια να αυτονομηθεί στο μέτρο του εφικτού.

Στο κολυμβητήριο που πηγαίνω, στη μικρή πισίνα αλλά και σε μία από τις διαδρομές της μεγάλης, κολυμπάνε παιδιά με διάφορες αναπηρίες, μαζί με έναν δάσκαλο ειδικής φυσικής αγωγής. Καμιά φορά παρατηρώ πόσο χαρούμενα και απελευθερωμένα δείχνουν μέσα στο νερό. Άλλες φορές, η προσοχή μου πέφτει σε κάποιες «τεχνικές δυσκολίες», όπως το ότι μπορεί να στριφογυρίζουν ακατάπαυστα, χωρίς να καταφέρνουν να ακολουθήσουν τις οδηγίες του μαθήματος.

Ένα μάθημα κολύμβησης, συγκεκριμένα για παιδιά στο φάσμα του αυτισμού, μπορεί να έχει πολλά κοινά και άλλες τόσες διαφορές με ένα μάθημα που απευθύνεται σε νευροτυπικά παιδιά. Στις φωτογραφίες, που εξασφαλίσαμε από το Associated Press, βλέπουμε στιγμιότυπα από τη σχολή κολύμβησης Small Fish Big Fish στο West Palm Beach της Φλόριντα.

Μοιάζουν να είναι τραβηγμένες σε ένα τυπικό μάθημα κολύμβησης για παιδιά προσχολικής ηλικίας, αλλά τα πράγματα εδώ είναι λίγο διαφορετικά: Οι εκπαιδευτές δουλεύουν ένας προς έναν ή ακόμα και δύο με ένα παιδί, κάποιοι κρατούν ειδικές κάρτες για να βοηθήσουν τα παιδιά να επικοινωνούν με τους δασκάλους δείχνοντας αντί να μιλούν, ενώ κανείς δεν χρησιμοποιεί σφυρίχτρα.

Κολύμπι: Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει ένα παιδί στο φάσμα μέσα στο νερό;

«Υπάρχουν διάφορα επίπεδα αναπηρίας και ιδιαιτερότητες που μπορεί να κάνουν για αυτά τα παιδιά ένα μάθημα κολύμβησης πιο δύσκολο, αλλά τελικά στο νερό όλα αντιμετωπίζονται», μου λέει η Αντωνία Κοσκινά, καθηγήτρια ειδικής φυσικής αγωγής στα προγράμματα κολύμβησης ειδικής φυσικής αγωγής του Δήμου Αθηναίων, που υλοποιούνται μέσω του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΟΠΑΝΔΑ).

Σε αυτή τη φωτογραφία, που παραχωρήθηκε από το Children's Services Council of Palm Beach County, η καθηγήτρια ειδικής φυσικής αγωγής Dottie Diedrick καθοδηγεί έναν μικρό μαθητή στο νερό κατά τη διάρκεια μαθήματος κολύμβησης για παιδιά στο φάσμα του αυτισμού, στη σχολή Small Fish Big Fish, στο West Palm Beach της Φλόριντα (ΗΠΑ). Children's Services Council of Palm Beach County via AP Ben Rusnak

«Όταν ο αυτισμός συνυπάρχει με τη ΔΕΠΥ, συχνά τα παιδιά είναι υπερκινητικά και δεν συγκεντρώνονται. Υπάρχουν όμως αφρώδη βαράκια που περιορίζουν τις υπερβολικές κινήσεις τους. Στον αντίποδα, τα παιδιά με ατονία θα δυσκολευτούν να κινηθούν μέσα στο νερό, όπως άλλωστε και έξω από αυτό, εξαιτίας και του διαφορετικού ειδικού βάρους που έχει το νερό της πισίνας», εξηγεί.

Είναι πιο επικίνδυνο το νερό για αυτά τα παιδιά;

Μολονότι η ακαδημαϊκή έρευνα σχετικά με το θέμα είναι περιορισμένη, δύο μελέτες του 2017 τεκμηρίωσαν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο πνιγμού μεταξύ των ατόμων με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού. Ουσιαστικά, όμως, τα μαθήματα κολύμβησης έχουν να τους προσφέρουν πολλά. Μάλιστα, αρκετοί ειδικοί κάνουν λόγο για σημαντικό όφελος επιβίωσης.

Children's Services Council of Palm Beach County via AP Ben Rusnak

Ο γενικός κίνδυνος πηγάζει σε μεγάλο βαθμό από την τάση τους να περιπλανιούνται και να υποτιμούν ακριβώς τους κινδύνους, σύμφωνα με τον Dr Guohua Li, συγγραφέα της μίας μελέτης. «Τα παιδιά που διαγιγνώσκονται με αυτισμό, συνήθως στα 2-3 έτη, συνιστάται να ξεκινάνε μαθήματα κολύμβησης όσο το δυνατόν νωρίτερα, ακόμα και πριν αρχίσουν άλλες θεραπείες που μακροπρόθεσμα θα βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους, καθώς είναι απαραίτητα για την επιβίωσή τους», αναφέρει.

Με αυτή τη διαπίστωση δεν συμφωνούν, βέβαια, όλοι οι ειδικοί. Μερικοί άνθρωποι που βρίσκονται στο φάσμα υπερέχουν στην κολύμβηση, ενώ ορισμένα παιδιά χαμηλής λειτουργικότητας μπορούν να κατακτήσουν τα βασικά skills επιβίωσης με μόλις 8 ώρες μαθημάτων, σύμφωνα με την εργοθεραπεύτρια Michele Alaniz, που δημοσίευσε έρευνα βασισμένη στο έργο της στο νοσοκομείο Casa Colina και στα Κέντρα Υγειονομικής Περίθαλψης στην Pomona της Καλιφόρνια.

Children's Services Council of Palm Beach County via AP Ben Rusnak

Κολύμπι: Ποια είναι τα οφέλη σε παιδιά με αναπηρία;

«Μέσα στο νερό τα παιδιά γυμνάζονται χωρίς να τραυματίζονται και χωρίς να το καταλαβαίνουν, αλλά και κοινωνικοποιούνται. Το κολύμπι είναι πολύ σημαντικό ειδικά για εκείνα που δεν μπορούν να εκφραστούν με την ομιλία, καθώς τα μαθαίνει να ακολουθούν σύντομες οδηγίες, να συνυπάρχουν και να επικοινωνούν με τους άλλους. Οι γονείς μάς λένε ότι είναι πιο ήρεμα και πιο χαρούμενα στο σπίτι, ότι κοιμούνται καλύτερα, έχουν περισσότερη αντοχή και μερικές φορές ανυπομονούν για το επόμενο μάθημα», αναφέρει η κ. Κοσκινά.

Μέσω των μαθημάτων οι στόχοι είναι να βελτιωθούν:

• η λεπτή κινητικότητα,
• η κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία,
• ο οπτικοκινητικός συντονισμός,
• η συγκέντρωση,
• οι δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης.

Children's Services Council of Palm Beach County via AP Ben Rusnak

Τόσο μέσα όσο και έξω από το νερό, παρέχονται σημαντικές ευκαιρίες κίνησης που βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν τη λεπτή κινητικότητά τους. Με την κατάλληλη υποστήριξη που παρέχει ο θεραπευτής-δάσκαλος με τα χέρια του, όταν δεν χρησιμοποιούνται μέσα επίπλευσης, τα παιδιά μαθαίνουν να χρησιμοποιούν καλύτερα και τα δικά τους χέρια.

Μαθαίνοντας να ντύνονται και να ξεντύνονται πριν και μετά το μάθημα, ακολουθώντας τη ρουτίνα του ντους και την προετοιμασία με το σκουφάκι, τις παντόφλες και το μπουρνούζι, και οργανώνοντας τα παιχνίδια μέσα στο νερό, η αυτονόμηση είναι ένα ακόμη κέρδος, πέρα από την ψυχοκινητική ανάπτυξη και το προφανές, που είναι η εκμάθηση της κολύμβησης.

«Ο γιος μου ήταν 4 ετών όταν σταμάτησε να χρειάζεται μπρατσάκια. Στα 5 του κολυμπούσε τέλεια μόνος του!» μας είπε μια μητέρα που είδε στην πράξη τα οφέλη των μαθημάτων αυτών. Για ένα παιδί, που ζει σε μια παραθαλάσσια περιοχή, άλλωστε, όπως είναι οι περισσότερες στη χώρα μας, η κολύμβηση είναι απαραίτητη δεξιότητα είτε είναι στο φάσμα του αυτισμού είτε όχι.