ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΛΑΘΟΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΟ BURNOUT ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΠΟΛΛΗ ΔΟΥΛΕΙΑ

Πολλοί πιστεύουν ότι το burnout οφείλεται στην υπερκόπωση. Όμως η πραγματική αιτία μπορεί να βρίσκεται αλλού – στην απόσταση ανάμεσα σε αυτό που είσαι και σε αυτό που κάνεις καθημερινά.

Πάνω από το 60% των Ελλήνων εργαζομένων έχουν βιώσει κάποια στιγμή burnout, λένε οι έρευνες, με το μεγαλύτερο μέρος αυτών να αποτελείται από άτομα της Gen Z – δηλαδή όσων γεννήθηκαν από το 1997 έως το 2011. Είναι μια κατάσταση πνευματικής, σωματικής και συναισθηματικής εξόντωσης που προκαλείται κυρίως λόγω παρατεταμένου στρες.

Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Mark Travers, «διάφοροι παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν burnout: ο μεγάλος όγκος εργασίας, οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες, η αδυναμία επίτευξης του λεγόμενου work-life balance. Ωστόσο, υπάρχει μια αιτία που συχνά παραβλέπεται: το να είναι κανείς σε μια παρατεταμένη κατάσταση μη-ευθυγράμμισης».

Όπως εξηγεί, η μη-ευθυγράμμιση συμβαίνει όταν για μεγάλο χρονικό διάστημα βρίσκεσαι σε ένα περιβάλλον ή αναλαμβάνεις μια δραστηριότητα που αντιβαίνει στις πιο βαθιές αξίες και πεποιθήσεις σου. Η επιλογή αυτή μπορεί να προέρχεται από εξωτερικά κίνητρα, όπως τα χρήματα, η φήμη και η ανάγκη να ανταποκριθείς στις προσδοκίες των άλλων, όχι στα εσωτερικά σου κίνητρα και την ψυχική αρμονία που προκύπτει όταν αυτό που είσαι και αυτό που κάνεις συμπίπτουν.

ΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΠΟΥ ΝΙΩΘΟΥΝ ΟΤΙ ΤΑΙΡΙΑΖΟΥΝ ΣΕ ΕΝΑΝ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΡΟΛΟ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΛΑΒΕΙ ΕΚΕΙ ΣΠΑΝΙΑ ΒΙΩΝΟΥΝ BURNOUT.

Παρόλο που οι περισσότεροι άνθρωποι αρχικά εκλογικεύουν τέτοιες αποφάσεις προς χάριν μιας βραχύχρονης επιτυχίας, καταλήγουν συχνά να συμβιβάζουν τους μακροπρόθεσμους στόχους και την προσωπική τους ολοκλήρωση. Χάνουν λοιπόν κάποια στιγμή από το οπτικό πεδίο τους τον λόγο για τον οποίο επέλεξαν έναν συγκεκριμένο επαγγελματικό δρόμο και οδηγούνται σε συναισθήματα δυσαρμονίας, συναισθηματικής εξάντλησης και, τελικά, επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout).

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2015 στην Journal of Managerial Psychology έδειξε πως όταν οι εργαζόμενοι νιώθουν ότι ταιριάζουν σε έναν χώρο εργασίας και στον ρόλο που έχουν αναλάβει εκεί, σπάνια βιώνουν burnout. Στον αντίποδα, όταν η κουλτούρα ενός επαγγελματικού χώρου ή μια συγκεκριμένη δουλειά έρχεται σε αντίθεση με τις αξίες ή την ιδιοσυγκρασία τους (π.χ. ένας εσωστρεφής άνθρωπος καλείται να χτίσει σχέσεις με πελατολόγιο), τότε υποφέρουν. Με ποιον τρόπο;

• Αναφορικά με την ψυχική υγεία τους, αρχίζουν να γίνονται απρόσωποι, απαθείς, κυνικοί, σταδιακά μη αποτελεσματικοί και εμφανίζουν ενίοτε  κατάθλιψη και κρίσεις πανικού.
• Αναφορικά με τη σωματική υγεία τους, το διαρκές στρες επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα προκαλώντας μακροπρόθεσμα συμπτώματα όπως εξάντληση, πονοκεφάλους, λοιμώξεις και γαστρεντερικά προβλήματα.
• Αναφορικά με την απόδοσή τους στη δουλειά, σταδιακά μειώνεται η παραγωγικότητά τους, η δημιουργικότητά τους, η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, ενώ λείπουν συχνά από την εργασία τους οπότε διαταράσσεται η ομαλή λειτουργία της ομάδας.

Πώς να ευθυγραμμίσεις αυτά που κάνεις και αυτά που είσαι για να αποφύγεις το burnout

Ο Travers λέει πως η πραγματική ευθυγράμμιση απαιτεί ένα εσωτερικό κίνητρο και ουσιαστική αυτογνωσία. Ο ίδιος προτείνει δύο τρόπους για να επιτευχθεί αυτό:

– Επανασύνδεση με τον εαυτό σου

Το πρώτο βήμα για να επανέλθεις από αυτού του είδους το burnout είναι η αποδοχή: να αναγνωρίσεις ότι δυσκολεύεσαι και χρειάζεσαι βοήθεια. Ο Travers συμβουλεύει να στραφείς στους δικούς σου ανθρώπους και σε επαγγελματίες, να φροντίσεις τον εαυτό σου και να ανακαλύψεις τι σε γεμίζει τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.

Η ψυχική και η σωματική σου υγεία στη φάση αυτή πρέπει να μπουν σε προτεραιότητα. Πάρε, λοιπόν, μερικές μέρες άδειας και αφιέρωσέ τις στο να ξαναβρείς τον εαυτό σου. Κοιμήσου περισσότερο, ακολούθησε μια πιο υγιεινή διατροφή, ξεκίνα να ασκείσαι συστηματικά. Όλα αυτά ακούγονται μικρά, αλλά μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά.

Επίσης, δείξε καλοσύνη στον εαυτό σου – σταμάτα να σε κατηγορείς διαρκώς για τις επιλογές σου. Κάνε διαλογισμό, γράψε, απελευθερώσου από τις προσδοκίες και βάλε προτεραιότητες με ειλικρίνεια.

– Αποδοχή της πραγματικής φύσης και του σκοπού σου

Ενώ δοκιμάζεις τα παραπάνω, βρες χρόνο να σκεφτείς τι έχει πραγματικά σημασία για σένα και προσπάθησε να ευθυγραμμίσεις τις πράξεις με τις αξίες σου. Πολλοί άνθρωποι βαδίζουν στη ζωή χωρίς να έχουν έναν ξεκάθαρο δρόμο ή προορισμό, νιώθουν αβοήθητοι και αφοσιώνονται μόνο στο πώς θα «βγει» η κάθε μέρα, με τον αόριστο σκοπό να είναι χαρούμενοι και σταθεροί. Λίγοι, όμως, ξέρουν τι σημαίνει αυτό για τους ίδιους. Τρεις ερωτήσεις που μπορεί να σε βοηθήσουν να το ανακαλύψεις είναι:

1. Πού βρίσκεσαι αυτή τη στιγμή; Απάντησε με ειλικρίνεια και λεπτομέρεια, λαμβάνοντας υπόψη τα συναισθήματα, την υγεία, τις σχέσεις, την οικονομική σου κατάσταση.
2. Πού θα ήθελες να βρίσκεσαι; Επίτρεψε στον εαυτό σου να ονειρευτεί. Σκέψου τι σημαίνει για σένα πραγματική επιτυχία. Η θέσπιση στόχων είναι βασικό στοιχείο που ξεχωρίζει όσους ζουν με σκοπό από εκείνους που απλώς αφήνονται στη ροή της ζωής.
3. Τι επιλογές χρειάζεται να κάνεις; Για να πετύχεις τους πραγματικούς στόχους σου μπορεί να χρειαστεί να κάνεις θυσίες. Θα πρέπει να καθιερώσεις συνήθειες και συμπεριφορές που θα σε οδηγήσουν σταδιακά εκεί που θέλεις. Τα βήματα μπορεί να είναι μικρά, όμως απαιτούν από εσένα συνέπεια. Σύντομα θα ανακαλύψεις ότι το να ευθυγραμμίσεις αυτά που θέλεις με αυτά που κάνεις όχι μόνο είναι εφικτό, αλλά είναι και πολύ πιο ικανοποιητικό από το να πετυχαίνεις στόχους που δεν σημαίνουν τίποτα για εσένα.

Στόχος δεν είναι, φυσικά, να αρχίσεις να δουλεύεις περισσότερο, αλλά να ακούς την διαίσθησή σου, τον εσωτερικό σκοπό σου και να δημιουργήσεις μια ζωή που ακόμα κι αν κάποιες μέρες είναι κουραστική, δεν θα σε οδηγεί στο burnout, αλλά στην ολοκλήρωση.