ΤΟ ΣΠΟΥΔΑΙΟ ΑΓΝΩΣΤΟ ΟΦΕΛΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΟΥ ΥΠΝΟΥ

Επιστήμονες ανακάλυψαν πως έπειτα από έναν ολιγόωρο βαθύ ύπνο ο εγκέφαλος ανακτά μια σημαντική ικανότητα που στερούνται όσοι δεν κοιμούνται.

Ο μεσημεριανός ύπνος είναι ένα από τα πεδία που διχάζουν τους ανθρώπους: υπάρχουν αυτοί που υποστηρίζουν πως αν υποκύψουν και κοιμηθούν στα μισά της μέρας, θα ξυπνήσουν μετά «άρρωστοι», ζαβλακωμένοι, με πονοκέφαλο… Υπάρχουμε, όμως, κι εμείς που αδημονούμε για τα ήσυχα και χωρίς υποχρεώσεις μεσημέρια που απλά θα «σβήσουμε» –με ένα βιβλίο στην αγκαλιά μας– και θα βυθιστούμε σε έναν ύπνο μακάριο.

Ξυπνώντας από έναν τέτοιον ύπνο, μπορεί για μερικά λεπτά να δυσκολεύεσαι να έρθεις σε επαφή με το περιβάλλον. Αφού ανοίξεις τα μάτια σου, χρειάζεσαι χρόνο για να θυμηθείς τι μέρα είναι, πού βρίσκεσαι, τι πρέπει να κάνεις μετά. Κι όμως, ενώ όλα δείχνουν πως ο εγκέφαλός σου τα λεπτά εκείνα κυριολεκτικά «έσβησε», στην πραγματικότητα αυτό που του συνέβη είναι πολύ πιο συναρπαστικό.

Νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLOS Biology έδειξε ότι το να ξυπνά κανείς από έναν σύντομο αλλά βαθύ ύπνο μπορεί να ενισχύσει την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Για την ακρίβεια, οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να έχουν «αναλαμπές» σκέψεων και ιδεών αν βυθίστηκαν στο δεύτερο στάδιο του ύπνου τους λίγη ώρα πριν, σε αντίθεση με όσους κοιμούνται ελαφρά ή και καθόλου.

«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι ένας σύντομος βαθύς ύπνος μπορεί να πυροδοτήσει πολύτιμες στιγμές ενόρασης», λέει η επικεφαλής της μελέτης, Anika Löwe, από το Ινστιτούτο Ανθρώπινης Ανάπτυξης Max Planck, στο Βερολίνο.

iStock

«Νομίζω ότι βρισκόμαστε στην αρχή της ανακάλυψης του τι συμβαίνει στην πραγματικότητα κατά τη διάρκεια του ύπνου που τον καθιστά τόσο ωφέλιμο», προσθέτει η ίδια. «Μια πιθανότητα είναι ότι κατά τη διάρκεια του βαθύ ύπνου ο εγκέφαλός μας διαχωρίζει τι είναι χρήσιμο και τι άχρηστο, έτσι όταν ξυπνάμε έχουμε αυτές τις στιγμές ενόρασης που φτάνουν στην ουσία του προβλήματος».

Αναζητάς λύση σε ένα πρόβλημα; Πάρε έναν υπνάκο

Για να κατανοήσουν καλύτερα πώς ο ύπνος ενισχύει τη διορατικότητα κατά την επίλυση προβλημάτων, οι συγγραφείς ζήτησαν από 90 άτομα να παρακολουθήσουν μια σειρά από κουκκίδες σε μια οθόνη. Στους συμμετέχοντες δόθηκαν οδηγίες για μια φαινομενικά απλή εργασία κατά την οποία έπρεπε απλώς να ανταποκριθούν στις κουκίδες πατώντας κουμπιά σε ένα πληκτρολόγιο, ωστόσο οι οδηγίες παρέλειπαν ένα κόλπο που θα μπορούσε να διευκολύνει την εργασία τους.

Έπειτα από 3-4 σετ δοκιμών, τους ζητήθηκε να ξαπλώσουν και να κοιμηθούν για 20 λεπτά, κατά τα οποία συνδέθηκαν με ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG) για την παρακολούθηση του ύπνου τους.

ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΒΑΘΥ ΥΠΝΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΠΡΙΝ.

Όταν ξύπνησαν, τους ζήτησαν να επαναλάβουν το τεστ και τότε το 70,6% αυτών είχαν μια στιγμή έκλαμψης, κατά την οποία σκέφτηκαν το κόλπο που έκανε την εργασία τους πιο εύκολη.

Όλες οι ομάδες εθελοντών εμφάνισαν καλύτερα αποτελέσματα μετά την ξεκούρασή τους, όμως αυτοί που κατάφεραν να βυθιστούν σε βαθύτερα στάδια ύπνου εμφάνισαν αποτελέσματα… θεαματικά!

Πώς ενισχύει ο βαθύς ύπνος την εγκεφαλική λειτουργία;

Ο συν-συγγραφέας της μελέτης, Nicolas Schuck, σημειώνει στο δημοσίευμα: «Είναι πραγματικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι μια σύντομη περίοδος ύπνου μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να δημιουργήσουν εγκεφαλικές συνδέσεις που δεν είχαν πριν. Το επόμενο μεγάλο ερώτημα είναι γιατί συμβαίνει αυτό. Ελπίζουμε ότι η ανακάλυψή μας, που συνδέει το φαινόμενο αυτό με την φασματική κλίση του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος [σ.σ. το βάθος του ύπνου], αποτελεί μια καλή αρχή».

Η Anika Löwe λέει: «Η φασματική κλίση του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος μόλις πρόσφατα κρίθηκε ως παράγοντας που επηρεάζει τις γνωστικές διεργασίες που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου. Θεωρώ πολύ συναρπαστική τη σύνδεση μεταξύ του βάθους της φασματικής κλίσης κατά τη διάρκεια του ύπνου και των στιγμών έκλαμψης μετά το ξύπνημα. Όμως, ακόμα πιο συναρπαστικό βρίσκω το γεγονός πως όταν μίλησα για να την ανακάλυψή μας αυτή σε ανθρώπους του περιβάλλοντός μου, πολλοί από αυτούς μπόρεσαν να  ταυτιστούν με τα αποτελέσματά μας, λέγοντας πως κι εκείνοι είχαν μια προσωπική εμπειρία (δημιουργικής) ανακάλυψης έπειτα από έναν υπνάκο».