6+1 ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΠΡΙΝ ΚΑΝΕΙΣ ΕΞΕΤΑΣΗ ΜΕ ΣΚΙΑΓΡΑΦΙΚΟ

Κάποιες διαγνωστικές εξετάσεις χρειάζονται σκιαγραφικό για να πραγματοποιηθούν. Τι χρειάζεται να γνωρίζεις πριν υποβληθείς σ’ αυτές για να μην νιώθεις αγωνία.

Πρόσφατα έκανα μία μαγνητική μαστογραφία με σκιαγραφικό. Δεν είχε χρειαστεί να χρησιμοποιήσω σκιαγραφικό μέχρι τότε, οπότε το μόνο που ήξερα ήταν πως πρόκειται για φαρμακευτική ουσία που χρησιμοποιείται σε απεικονιστικές εξετάσεις, ώστε να γίνονται περισσότερο ευδιάκριτοι ιστοί ή εσωτερικά όργανα του σώματος.

Ήθελα να ξεμπερδεύω με την εξέταση, οπότε δεν ρώτησα τίποτα όταν με ενημέρωσαν ότι η συγκεκριμένη εξέταση χρειάζεται σκιαγραφικό. Σκέφτηκα ότι θα έκανα ό,τι μου έλεγαν εκείνη τη στιγμή και όλα θα πήγαιναν καλά. Στην περίπτωσή μου, όμως, έγινε κάτι που, όπως έμαθα αργότερα, συμβαίνει σπάνια και λέγεται διαφυγή σκιαγραφικού – θα σας μιλήσω παρακάτω γι’ αυτό. Συνειδητοποίησα, λοιπόν, ότι θα μου ήταν εξαιρετικά χρήσιμο να γνωρίζω κάποια πράγματα για το σκιαγραφικό από πριν.

Τι είναι το σκιαγραφικό;

Ας ξεκινήσουμε με το τι είναι το σκιαγραφικό. Πρόκειται για φάρμακο που χορηγείται ενδοφλέβια και χρησιμοποιείται σε συγκεκριμένες διαγνωστικές εξετάσεις προκειμένου να ενισχυθεί η δυνατότητα διάγνωσης για ορισμένες ασθένειες. Ουσιαστικά, σκιαγραφεί και δίνει πληροφορίες για το όργανο που εξετάζεται κάθε φορά. Ο ακτινολόγος του τμήματος όπου πρόκειται να γίνει η εξέταση αποφασίζει για τη χρήση του, σε συνεργασία με τον γιατρό του ασθενούς, αν αυτό κριθεί απαραίτητο.

iStock

Υπάρχουν διαφορετικά είδη σκιαγραφικών, ανάλογα με την εξέταση που διεξάγεται. Για τις αξονικές τομογραφίες χρησιμοποιούνται ιωδιούχα σκιαγραφικά, ενώ για τις μαγνητικές τομογραφίες (MRI) ή μαγνητικές αγγειογραφίες (MRA) χρησιμοποιείται συνήθως γαδολίνιο.

Η χορήγηση ενδοφλέβιου σκιαγραφικού περιλαμβάνει ένα πολύ μικρό ποσοστό επικινδυνότητας (κίνδυνος αναφυλαξίας και επηρεασμού της νεφρικής λειτουργίας), γι’ αυτό και χρειάζεται η λήψη λεπτομερούς ιστορικού, η κατάλληλη –αν χρειαστεί– προετοιμασία και η συνεργασία γιατρού-ασθενή.

Γυναίκες κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν μπορούν να πάρουν σκιαγραφικό. Στην περίπτωση του σκιαγραφικού για τις αξονικές τομογραφίες, ακολουθείται συγκεκριμένο πρωτόκολλο προετοιμασίας για τους ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια και στην περίπτωση σκιαγραφικού για μαγνητικές υπάρχουν αντενδείξεις για τους ασθενείς με ηπατική ή και νεφρική ανεπάρκεια. Οι ασθενείς πριν αποφασιστεί να υποβληθούν σε χορήγηση σκιαγραφικού, ελέγχονται για τυχόν ιατρικό ιστορικό που να αποκλείει τη χρήση του, όπως είναι οι αλλεργίες, το άσθμα, η αναφυλαξία ή η αιμολυτική αναιμία.

Όσα χρειάζεται να ξέρεις για το σκιαγραφικό

#1: Οι φλέβες σου χρειάζονται προετοιμασία

Για να αποφύγεις προβλήματα με την εύρεση φλέβας την ώρα της εξέτασης ή ακόμα περισσότερο στην περίπτωση που γνωρίζεις ότι οι φλέβες σου είναι αδύναμες, μπορείς να κάνεις μια σωστή προετοιμασία. Ένα 24ωρο πριν την εξέταση χρειάζεται να έχεις ενυδατωθεί πολύ καλά πίνοντας πολλά υγρά. 2-3 ποτήρια νερό πριν την εξέταση είναι απαραίτητα για δυνατές φλέβες.

#2: Πώς θα απαλλάξεις το σώμα σου από το σκιαγραφικό

Το σκιαγραφικό χορηγείται, κάνει τη δουλειά του και στη συνέχεια πρέπει να αποβληθεί από τον οργανισμό. Συνεχίζεις, λοιπόν, να πίνεις πολλά υγρά και για ένα 24ωρο μετά την εξέταση, έτσι ώστε να επιταχύνεται η ούρηση και να βοηθήσεις το φάρμακο να αποβληθεί γρηγορότερα από τον οργανισμό σου.

iStock

#3: Πώς γίνεται η χορήγηση

Πριν ξεκινήσει η εξέταση στην οποία πρόκειται να υποβληθείς, θα γίνει φλεβοκέντηση από τον υπεύθυνο νοσηλευτή της βάρδιας του τμήματος. Το σκιαγραφικό μπαίνει λίγα λεπτά πριν το τέλος της εξέτασης. Ο/η τεχνολόγος/ακτινολόγος μπαίνει στην αίθουσα του τομογράφου και χορηγεί το σκιαγραφικό.

#4: Τι θα νιώσεις όταν γίνεται η έγχυση

Την στιγμή της έγχυσης θα νιώσεις το υγρό να μπαίνει στο σώμα σου, το οποίο συνήθως προκαλεί ένα ήπιο αίσθημα καύσου. Αν αισθανθείς κάτι διαφορετικό, θα πρέπει να πατήσεις άμεσα το πουάρ συμπίεσης που κρατάς στο χέρι έτσι ώστε να επικοινωνήσεις με τον/την τεχνολόγο. Υπάρχει το –μικρό, αλλά υπαρκτό ενδεχόμενο– να προκλήθηκε αλλεργία ή να έχει γίνει διαφυγή σκιαγραφικού. Πρέπει να γνωρίζεις ότι αν διακοπεί η εξέταση την ώρα που έχει μπει το σκιαγραφικό, μπορεί να χρειαστεί να επαναληφθεί από την αρχή κάποια άλλη μέρα με νέο σκιαγραφικό.

#5: Τι είναι η διαφυγή σκιαγραφικού

Στη δική μου περίπτωση, τη στιγμή που έγινε η χορήγηση σκιαγραφικού ένιωσα ένα πολύ έντονο κάψιμο στο σημείο. Το κάψιμο μετατράπηκε σε εξαιρετικά οξύ πόνο. Καταλάβαινα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, αλλά έχοντας στο μυαλό μου ότι διακόπτοντας τη διαδικασία θα έπρεπε να υποβληθώ και πάλι στην εξέταση, έπεισα τον εαυτό μου να κάνει υπομονή. Λάθος. «Αν ο ασθενής αισθανθεί ότι δυσκολεύεται στην κατάποση, νιώθει έντονο κάψιμο ή ναυτία ή έχει έντονο βήχα, είναι απαραίτητο να πατήσει το κουμπί που κρατάει στο χέρι του για να ειδοποιηθεί ο/η γιατρός», μου εξηγεί η κα Αθηνά Βούρτση, ειδική ακτινοδιαγνώστρια μαστού.

Σπανίως, μπορεί με τη χορήγηση του σκιαγραφικού μέσα στον αξονικό ή μαγνητικό τομογράφο να μετακινηθεί η βελόνα και να γίνει διαφυγή σκιαγραφικού. Ο εξεταζόμενος εκείνη τη στιγμή μπορεί να νιώσει έντονο πόνο και κάψιμο. Ουσιαστικά, το σκιαγραφικό εγχύνεται εκτός της φλέβας, πάνω στο χέρι και γι’ αυτό νιώθεις έτσι.

Τι κάνεις στη περίπτωση που σου συμβεί διαφυγή σκιαγραφικού; Προμηθεύσου άμεσα αλουμινόνερο από το φαρμακείο και βάλε τοπικά στο σημείο της φλεβοκέντησης. Αν υπάρχει πρήξιμο, μπορείς να χρησιμοποιήσεις πάγο για περίπου 20’ και αν ο πόνος είναι έντονος, ένα παυσίπονο θα σε ανακουφίσει.

#6: Μπορεί να μου κάνει αλλεργία;

Είναι μικρό το ενδεχόμενο, αλλά δεν παύει να υπάρχει. Συμπτώματα, όπως δυσκολία στην κατάποση, έντονος βήχας, αίσθηση έντονου καύσου, έντονη ναυτία την ώρα της έγχυσης του σκιαγραφικού συνήθως μαρτυρούν αλλεργία. Ο ασθενής θα πρέπει να πατήσει το πουάρ που κρατάει στο χέρι του για να ειδοποιηθεί άμεσα ο ακτινολόγος.

Σε περίπτωση που ο ασθενής γνωρίζει από προηγούμενη εξέταση ότι υπάρχει αλλεργία σε σκιαγραφικό, δίνεται αντιαλλεργική αγωγή πριν την εξέταση, καθώς και μετά. Συνήθως, δίνεται μια αγωγή 2-3 ημερών, όμως αυτό το ορίζει ο γιατρός του τμήματος στο οποίο πρόκειται να διεξαχθεί η εξέταση.

iStock

#7: Ποιος το συνταγογραφεί

Μέχρι τώρα, ο γιατρός που σύστηνε στον ασθενή να υποβληθεί σε μία εξέταση, του «έγραφε» και το σκιαγραφικό. Από 1/5/24, όμως, τέθηκε σε ισχύ η συνταγογράφηση σκιαγραφικών μόνο από ακτινολόγους. Αυτό σημαίνει ότι πέρα από τον γιατρό που έχει επισκεφθεί ο ασθενής, θα χρειαστεί να επικοινωνήσει με κάποιο διαγνωστικό κέντρο για τη συνταγογράφηση του σκιαγραφικού.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κα Αθηνά Βούρτση, ειδική ακτινοδιαγνώστρια μαστού.