ΜΠΟΡΕΙ Η ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ ΝΑ ΠΥΡΟΔΟΤΗΣΕΙ ΚΑΠΟΙΟ ΑΥΤΟΑΝΟΣΟ;

Πολλές γυναίκες υποφέρουν από πόνους στους μυς και τα οστά εκεί γύρω στα 50. Είναι η ηλικία που στο σώμα τους αρχίζει μια νέα ορμονική αναστάτωση, η οποία οφείλεται στην εμμηνόπαυση. Έτσι, μία γυναίκα που δεν είχε ποτέ καμία ενόχληση μπορεί τώρα να διαγνωστεί με ρευματοειδή αρθρίτιδα ή κάποιο άλλο σύνδρομο, όπως το Sjögren, το οποίο επηρεάζει το μυοσκελετικό, ή ακόμη και με ένα νόσημα που επηρεάζει άλλα όργανα του σώματος, όπως η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα Hashimoto, η οποία είναι πολύ συχνή τελευταία.

Το ότι τα αυτοάνοσα νοσήματα αγαπούν περισσότερο τις γυναίκες είναι γνωστό. Αν και το παζλ των αιτίων δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι γυναικείες ορμόνες είναι ένας παράγοντας κλειδί.

«Φαίνεται ότι το γυναικείο σώμα διατηρεί ένα ανοσοποιητικό σε εγρήγορση, ίσως εξαιτίας μιας πιθανής εγκυμοσύνης. Για να επιτραπεί η ανάπτυξη του εμβρύου, κάποια τμήματα του ανοσοποιητικού πρέπει να κατασταλούν και κάποια να παραμείνουν ενεργά για να ελέγξουν τη διείσδυση του πλακούντα. Τα οιστρογόνα διεγείρουν το ανοσοποιητικό, ενώ η προγεστερόνη και τα ανδρογόνα (π.χ. τεστοστερόνη) το καταστέλλουν. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που πολλά αυτοάνοσα εμφανίζονται στις γυναίκες κατά την αναπαραγωγική ηλικία», αναφέρει η Καναδέζα γυναικολόγος Jen Gunter. Ομοίως, η παύση της αναπαραγωγικής ηλικίας μπορεί είτε να πυροδοτήσει κάποιο νόσημα είτε να επιδεινώσει ένα υπάρχον.

Γιατί η εμμηνόπαυση πυροδοτεί τα αυτοάνοσα;

Οι ορμονικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, ιδιαίτερα η μείωση των οιστρογόνων, μπορούν να διαταράξουν την ευαίσθητη ισορροπία του ανοσοποιητικού συστήματος με αποτέλεσμα να απορρυθμιστεί το «φρένο» στο ανοσοποιητικό.

iStock

Αυτό συμβαίνει επειδή τα οιστρογόνα έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και παίζουν ρόλο στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος. Πιο συγκεκριμένα, η πτώση των οιστρογόνων μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα προφλεγμονωδών κυτοκινών, συμβάλλοντας σε μια χρόνια φλεγμονώδη κατάσταση. Επίσης, η απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος σε λοιμώξεις και άλλα ερεθίσματα μπορεί να μεταβληθεί κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει αλλαγές στη δραστηριότητα των Τ κυττάρων και των Β κυττάρων, καθώς και την παραγωγή αντισωμάτων τα οποία εμπλέκονται σε αυτοάνοσες διεργασίες.

Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι η εμμηνόπαυση προκαλεί άμεσα αυτοάνοσες ασθένειες. Όμως, οι ορμονικές αλλαγές μπορεί να αποκαλύψουν καταστάσεις που ήταν προηγουμένως υποκλινικές ή λιγότερο συμπτωματικές. Επιπλέον, η πρώιμη εμμηνόπαυση αυξάνει τον κίνδυνο και κάνει τα συμπτώματα χειρότερα.

iStock

Ποιες ασθένειες μπορεί να επηρεαστούν

Ο Δημήτριος Μπόγδανος, καθηγητής Παθολογίας και Αυτοάνοσων Νοσημάτων στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λάρισας, μας δίνει μερικά παραδείγματα:

• Στην εμμηνόπαυση, τα αντισώματα «απογειώνονται» ενώ οι αδένες φθείρονται, με αποτέλεσμα να οδηγούν σε φλεγμονή και συμπτώματα όπως η ξηροφθαλμία και η ξηροστομία, χαρακτηριστικά του συνδρόμου Sjögren τα οποία πρωτοεμφανίζονται.
• Η εμμηνόπαυση συνδέεται με μεγαλύτερη έξαρση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, χειρότερη ποιότητα ζωής και πιο έντονο πόνο. Η πρώιμη εμμηνόπαυση διπλασιάζει τον κίνδυνο σοβαρής ρευματοειδούς αρθρίτιδας.
• Στις σπονδυλαρθρίτιδες, ο πόνος και η φλεγμονή επιδεινώνονται.
• Στην ψωριασική νόσο, τα στοιχεία είναι αντιφατικά, ωστόσο η εμμηνόπαυση μπορεί να φέρει εξάρσεις σε κάποιες γυναίκες και χρειάζεται παρακολούθηση.
• Στον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο, μετά την εμμηνόπαυση το παιχνίδι αλλάζει: Η νόσος μπορεί να γίνει λιγότερο επιθετική, αλλά οι επιπλοκές από το καρδιαγγειακό και το μυοσκελετικό σύστημα μπορεί να ενταθούν.

Κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η επίδραση της εμμηνόπαυσης στα αυτοάνοσα νοσήματα μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το γενετικό υπόβαθρο, το περιβάλλον και ο τρόπος ζωής.

iStock

Ο αντίκτυπος της εμμηνόπαυσης μπορεί να ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των ατόμων. Μερικές γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν επιδείνωση των συμπτωμάτων, ενώ άλλες μπορεί να διαπιστώσουν ότι η εμμηνόπαυση έχει μικρό αντίκτυπο ή ακόμα ότι φέρνει κάποια ανακούφιση.

Τι πρέπει να κάνετε

Οι γυναίκες με αυτοάνοσα νοσήματα θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά κατά τη διάρκεια της μετάβασης στην εμμηνόπαυση για τυχόν αλλαγές στα συμπτώματά τους ή στη δραστηριότητα της νόσου.

– Βοηθάει η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης;

Τελευταία, γίνεται λόγος για τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT), η οποία μπορεί να εξεταστεί σε ορισμένες περιπτώσεις για να βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης και ενδεχομένως να μετριάσει την επίδραση των ορμονικών αλλαγών στις αυτοάνοσες ασθένειες. Ο καθηγητής Δημήτριος Μπόγδανος τη συστήνει υπό προϋποθέσεις και φυσικά μετά από συζήτηση και συνεργασία ρευματολόγου, ενδοκρινολόγου και γυναικολόγου.

Σε κάθε περίπτωση, αν πάσχετε από κάποιο αυτοάνοσο ή διαπιστώνετε έντονα συμπτώματα που δυσκολεύουν την καθημερινότητά σας, μην αμελείτε τον έλεγχο της υγείας σας. Ταυτόχρονα, μην αμελείτε την άσκηση και τη σωστή διατροφή καθ' όλη τη διάρκεια της περιεμμηνόπαυσης και εμμηνόπαυσης.