ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ ΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ;

Ας υποθέσουμε ότι θες να καθυστερήσεις την εμμηνόπαυση. Θα μπορούσες να το κάνεις με τη σύμφωνη γνώμη των γιατρών; Υπάρχουν μέθοδοι στο εδώ και τώρα, ή νέες εξελίξεις προκειμένου να το πετύχεις; Και, τελικά, έχει νόημα κάτι τέτοιο;

Αν το καλοσκεφτείς, δεν είναι και τόσο παράλογο να θες να καθυστερήσεις την εμμηνόπαυση. Δεν είναι μόνο τα πρόσκαιρα συμπτώματα που φέρνει μαζί της, οι εξάψεις, οι νυχτερινές αφυπνίσεις, τα ψυχολογικά σκαμπανεβάσματα και η κατακόρυφη πτώση της λίμπιντο, για να αναφέρουμε ορισμένα μόνο από αυτά.

Είναι και τα πιο ουσιαστικά προβλήματα, όπως η πρώιμη έναρξη της οστεοπόρωσης, ο αυξημένος κίνδυνος για άνοια και καρδιαγγειακά, οι συχνότερες λοιμώξεις του ουροποιογεννητικού συστήματος λόγω ξηρότητας και ατροφίας του κόλπου... Για να το πούμε αλλιώς, η πρόωρη γήρανση.

Η οποία γήρανση στο γυναικείο σώμα προκύπτει σε μεγάλο βαθμό από την απώλεια της λειτουργίας των ωοθηκών και τη δραματική μείωση των επιπέδων των οιστρογόνων κατά την εμμηνόπαυση. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι η καθυστέρηση της εμμηνόπαυσης μπορεί να είναι το κλειδί για τη μακροζωία.

Τι γίνεται όταν οι ωοθήκες «γερνούν»;

«Η ωοθήκη γερνάει πιο γρήγορα από πολλά άλλα όργανα και συχνά ακόμη πιο γρήγορα από την ίδια τη γυναίκα», λέει ο Dr Zev Williams, διευθυντής του Κέντρου Γονιμότητας του Πανεπιστημίου Columbia. «Σήμερα, καθώς έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής, η παράταση της λειτουργικής διάρκειας ζωής της ωοθήκης θα μπορούσε να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη μακροπρόθεσμη υγεία και ποιότητα ζωής» αναφέρει.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Ωστόσο, αυτό που λέει είναι αμφιλεγόμενο για διάφορους λόγους. «Η ιδέα της καθυστέρησης της εμμηνόπαυσης δεν έχει πολύ νόημα, γιατί δεν μιλάμε για τη γονιμότητα των γυναικών», λέει η επίκουρη καθηγήτρια Νευροεπιστημών Jennifer Garrison, συνιδρύτρια του Κέντρου για την Υγιή Γήρανση της Γυναίκας στο Ινστιτούτο Έρευνας για τη Γήρανση στο Novato της Καλιφόρνια.

«Η πραγματική συζήτηση πρέπει να αφορά τη διατήρηση του μέρους της λειτουργίας των ωοθηκών που σχετίζεται με την υγεία. Το όφελος από την παροχή επιλογών στις γυναίκες για τη διατήρηση της ενδοκρινικής λειτουργίας των ωοθηκών θα είναι η διατήρηση μιας σταθερής ποιότητας ζωής για αρκετά χρόνια», συμπληρώνει.

Η καθυστερημένη εμμηνόπαυση σηματοδοτεί μακροζωία;

Μερικοί ειδικοί πιστεύουν –χωρίς επιστημονικές αποδείξεις– ότι η καθυστέρηση της εμμηνόπαυσης θα μπορούσε να παρατείνει τη διάρκεια ζωής και την υγεία των γυναικών. «Δεν υπάρχουν αποδεικτικά επιστημονικά στοιχεία ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ισχύει», λέει η Dr Stephanie Faubion, ιατρική διευθύντρια της Menopause Society και διευθύντρια του Mayo Clinic Center for Women's Health.

«Θα ήταν πολύ ωραίο αν μπορούσαμε να δώσουμε στις ωοθήκες την αιώνια ζωή, αλλά δεν ξέρω πώς θα μπορούσαμε να το κάνουμε και δεν γνωρίζουμε τα πιθανά μειονεκτήματα», εξηγεί.

ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΛΕΓΧΘΕΙ Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΚΤΕΘΟΥΝ ΣΕ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ ΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ.

Ακόμα κι έτσι, η ίδια η ιδέα οδήγησε ορισμένους επιστήμονες να διερευνήσουν εάν η εμμηνόπαυση μπορεί να καθυστερήσει σε υγιείς γυναίκες και πώς μπορεί να γίνει αυτό.

Νέες ιατρικές προσεγγίσεις σε εξέλιξη

1. Κατάψυξη ωοθηκικού ιστού

Μια προσέγγιση –που χρησιμοποιείται κυρίως σε ασθενείς με καρκίνο– περιλαμβάνει τη χειρουργική αφαίρεση κομματιών της ωοθήκης, την κατάψυξή τους και την επανεμφύτευση του αποψυγμένου ιστού χρόνια αργότερα για την αποκατάσταση της λειτουργίας των ωοθηκών.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2024 στο American Journal of Obstetrics & Gynecology, οι ερευνητές προέβλεψαν ότι για τις περισσότερες γυναίκες κάτω των 40 ετών η κρυοσυντήρηση και η μεταμόσχευση ωοθηκικού ιστού θα οδηγούσαν σε σημαντική καθυστέρηση την εμμηνόπαυση.

«Αυτή τη στιγμή, η συγκεκριμένη αντιμετώπιση εφαρμόζεται σε γυναίκες με καρκίνο, προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν παιδί μετά το πέρας της ογκολογικής θεραπείας, η οποία θα καταστρέψει τους ιστούς των ωοθηκών τους», μας είπε η Αρετή Αυγουλέα, μαιευτήρας-γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Ακαδημαϊκή Υπότροφος Τμήματος Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης Β΄ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ. «Οι εφαρμογές αυτές αφορούν τη γονιμότητα και όχι την παράταση της ηλικίας και την καθυστέρηση της εμμηνόπαυσης».

2. Χρήση ραπαμυκίνης

Με μια άλλη προσέγγιση, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Columbia διερευνούν τη χρήση του ανοσοκατασταλτικού φαρμάκου ραπαμυκίνη, το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως για την πρόληψη της απόρριψης μοσχεύματος οργάνων. Ο στόχος εδώ δεν είναι απαραίτητα η επέκταση της γονιμότητας, αλλά η επιβράδυνση του ρυθμού με τον οποίο γερνούν οι ωοθήκες.

Προκαταρκτικές μελέτες σε ποντίκια δείχνουν ότι η ραπαμυκίνη μπορεί να μειώσει τη γήρανση των ωοθηκών κατά 20%. Η ομάδα των ερευνητών εξετάζει επί του παρόντος εάν αυτά τα οφέλη μεταφράζονται και στις γυναίκες. «Όσο ελπιδοφόρες κι αν είναι αυτές οι πρώιμες εξελίξεις, πρέπει να περιμένουμε τα αποτελέσματα από τη συνεχιζόμενη μελέτη VIBRANT για να προσδιορίσουμε εάν η ραπαμυκίνη είναι ασφαλής και αποτελεσματική για την καθυστέρηση της γήρανσης των ωοθηκών στις γυναίκες», λέει ο Dr Williams, που ηγείται της μελέτης.

Ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΕΙΝΑΙ Η ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ.  

Κάτι τέτοιο ίσως θα είχε πιο άμεση εφαρμογή σε γυναίκες που αντιμετωπίζουν πρόωρη εμμηνόπαυση, καθώς είναι γνωστό ότι η εμμηνόπαυση πριν από την ηλικία των 45 ετών έχει δυσμενείς συνέπειες στην υγεία. Έτσι, το να φτάσουν όλες οι γυναίκες μέχρι την ηλικία των 45 ετών και μετά να μπουν σε εμμηνόπαυση πιθανότατα θα είχε ένα σημαντικό όφελος στη συνολική υγεία του γυναικείου πληθυσμού.

Έχει νόημα να καθυστερήσουμε την εμμηνόπαυση στον πληθυσμό;

Εν τω μεταξύ, ορισμένες εταιρείες εργάζονται για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων που θα μπορούσαν να επιβραδύνουν τη γήρανση των ωοθηκών. Έχει όμως στ' αλήθεια νόημα όλη αυτή η προσπάθεια; Έχει νόημα να παραταθεί η διάρκεια ζωής των ωοθηκών πέρα από την «κανονική» τους, η οποία κυμαίνεται από 45 έως 55 χρόνια και φτάνει στο τέλος της φυσιολογικά με την εμμηνόπαυση;

Για να απαντηθεί με ασφάλεια το ερώτημα, θα πρέπει πρώτα οι ειδικοί να διαπιστώσουν αν κάτι τέτοιο θα μπορούσε όντως να καθυστερήσει την εμφάνιση της οστεοπόρωσης και να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και άνοιας. Αυτό είναι το πρώτο που θα έπρεπε να αποδειχτεί επιστημονικά, προτού αναπτυχθούν μαζικές θεραπείες αντιγήρανσης.

Μια άλλη σημαντική παράμετρος που θα πρέπει να ελεγχθεί είναι ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου σε περίπτωση που η διάρκεια ζωής των ωοθηκών παραταθεί με τεχνητούς τρόπους και οι γυναίκες εκτεθούν σε οιστρογόνα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Βλέπεις, η γήρανση των ωοθηκών έχει και κάποια πλεονεκτήματα.

Πώς μπορείς να καθυστερήσεις την εμμηνόπαυση αυτή τη στιγμή

«Ο μοναδικός διαθέσιμος τρόπος για να καθυστερήσει μια γυναίκα την εμμηνόπαυση αυτή τη στιγμή είναι οι θεραπείες ορμονικής υποκατάστασης», λέει η Δρ Αυγουλέα, επαναφέροντάς μας στην πραγματικότητα. «Οι θεραπείες αυτές δίνονται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις σε γυναίκες που έχουν ένδειξη, με στόχο την ποιότητα ζωής, καθώς καθυστερούν την οστεοπόρωση και την ατροφία του ουρογεννητικού συστήματος. Ενδείξεις ορμονικής θεραπείας έχουν οι γυναίκες με εξάψεις, εφιδρώσεις, διαταραχές ύπνου, αρθραλγίες, μυαλγίες, αίσθημα κατάθλιψης και κολπική ξηρότητα», εξηγεί, τονίζοντας ότι κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και πρέπει να αντιμετωπίζεται με βάση το οικογενειακό και ατομικό ιστορικό.

Ακόμη κι αν καθυστερήσουν κάποια συμπτώματα, δεν θα έρθουν τελικά, όταν η γυναίκα σταματήσει τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, εφόσον δεν μπορεί να την πάρει εφ' όρου ζωής; «Όχι, διότι τα συμπτώματα έχει παρατηρηθεί ότι διαρκούν συνήθως 2-5 χρόνια από τη στιγμή που οι ωοθήκες παύουν να έχουν αναπαραγωγική λειτουργία. Οι θεραπείες αυτές στην ουσία δεν παρατείνουν τη γονιμότητα, βοηθούν τη γυναίκα να περάσει πιο ήπια αυτά τα 2-5 χρόνια, παρατείνοντας την παρουσία οιστρογόνων στον οργανισμό», απαντά. Όσο για την οστεοπόρωση και τα υπόλοιπα προβλήματα υγείας, ναι, κάποια στιγμή θα έρθουν, αλλά θα έρθουν αργότερα.