ΕΠΙΛΗΠΤΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ: ΠΟΤΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΔΗΓΗΣΟΥΝ ΣΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ

Η επιληψία είναι μια νόσος με συχνά αδιευκρίνιστα αίτια, ωστόσο τα σύγχρονα φάρμακα προσφέρουν στους ασθενείς μια σχετικά φυσιολογική ζωή, απαλλαγμένη από σοβαρούς κινδύνους. Πόσο επικίνδυνες είναι οι επιληπτικές κρίσεις και κατά πόσο κινδυνεύει κανείς κατά την πρώτη τους εκδήλωση;

Η επιληψία είναι μια νευρολογική διαταραχή που επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα, προκαλώντας λιποθυμίες, μυϊκούς σπασμούς και μερικές φορές απώλεια της επίγνωσης και των αισθήσεων – επεισόδια γνωστά ως επιληπτικές κρίσεις. Η αιτία πίσω από την επιληψία είναι η διαταραχή της φυσιολογικής νευρωνικής δραστηριότητας του εγκεφάλου. Μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, π.χ. γενετικούς, τραυματισμούς, λοιμώξεις και άλλες νόσους που επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία.

Για να γίνει η διάγνωση της επιληψίας από νευρολόγο χρειάζονται τουλάχιστον δύο επιληπτικές κρίσεις. Εφόσον οι ασθενείς ακολουθούν θεραπευτική αγωγή, μπορούν στις μέρες μας να έχουν μια φυσιολογική ζωή, απαλλαγμένη από σοβαρούς κινδύνους.

Επιληπτικές κρίσεις: Ποιοι είναι οι βασικοί τύποι;

Υπάρχουν δύο τύποι επιληπτικών κρίσεων:

• οι εστιακές, οι οποίες έχουν αναπτυχθεί λόγω μη φυσιολογικής δραστηριότητας σε μία συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου,
• οι γενικευμένες, που μπορεί να αφορούν όλες τις περιοχές του εγκεφάλου.

Και οι δύο τύποι διακρίνονται σε υποκατηγορίες, με συγκεκριμένα γνωρίσματα που χρειάζεται να γνωρίζουν οι γιατροί και οι ασθενείς τους.

iStock

Αν έχετε ακούσει για επιπλοκές των κρίσεων, όπως οι πτώσεις –και ακολούθως τα κατάγματα–, τα ατυχήματα (αν π.χ. ο ασθενής οδηγεί κατά τη διάρκεια της κρίσης) ή ο πνιγμός, θα λέγαμε ότι είναι σπάνιες αν ένας ασθενής ακολουθεί την αγωγή του, αλλά όχι πολύ ασυνήθιστες για κάποιον που δεν έχει διαγνωστεί ακόμη ή δεν είναι συνεπής ως προς την αγωγή του. Δεν είναι όμως οι πιο επικίνδυνες.

Οι πιο επικίνδυνες επιπλοκές μίας επιληπτικής κρίσης είναι δύο:

• Το Status Epilepticus, όπου η κρίση διαρκεί περισσότερο από 5 λεπτά ή συμβαίνουν επαναλαμβανόμενες κρίσεις, χωρίς ο ασθενής να προλαβαίνει να ανακτήσει πλήρως τις αισθήσεις του. Η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη εγκεφαλική βλάβη και θάνατο.
• Το SUDEP (Sudden Unexpected Death in Epilepsy), δηλαδή ο ξαφνικός απροσδόκητος θάνατος που συμβαίνει κατά τη διάρκεια της επιληψίας. Το SUDEP είναι πολύ σπάνιo και οι ακριβείς μηχανισμοί που οδηγούν σε θάνατο παραμένουν ασαφείς. Μπορεί να επέλθει λόγω αναπνευστικών ή καρδιακών προβλημάτων, τα οποία προκαλούνται σχεδόν ταυτόχρονα.

Ποιοι κινδυνεύουν από αιφνίδιο θάνατο;

Είναι πιο πιθανό να συμβεί σε ασθενείς που:

• κάνουν τονικοκλονικές κρίσεις (πρόκειται για μια υποκατηγορία των γενικευμένων επιληπτικών κρίσεων και προκαλούν απότομη απώλεια συνείδησης, τρέμουλο, δυσκαμψία του σώματος και μερικές φορές δάγκωμα της γλώσσας ή απώλεια ελέγχου της ουροδόχου κύστης και του ορθού),
• δεν είναι συνεπείς ως προς την αγωγή τους,
• παρουσιάζουν την κρίση κατά τη διάρκεια του ύπνου.

ΕΙΝΑΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΠΑΝΙΟ ΝΑ ΠΕΘΑΝΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΤΟΥ ΕΠΙΛΗΠΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ, ΩΣΤΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΕΙ.

Το SUDEP είναι η πιο συχνή αιτία θανάτου που σχετίζεται με επιληπτικές κρίσεις. Εμφανίζεται όταν ένα άτομο με επιληψία πεθαίνει ξαφνικά χωρίς σαφή δομική ή τοξικολογική αιτία, συνήθως κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά από ένα επεισόδιο επιληψίας.

Πρώτη φορά επιληπτική κρίση: Πόσο επικίνδυνη είναι για τη ζωή;

Τι γίνεται όταν κάποιος δεν είναι επιληπτικός, αλλά παρουσιάζει για πρώτη φορά στη ζωή του μια επιληπτική κρίση; Σύμφωνα με την πύλη Neurocenter.gr, αυτές οι επιληπτικές κρίσεις ονομάζονται απρόκλητες (unprovoked seizures), πράγμα που σημαίνει ότι δεν σχετίζονται με κάποιο αιφνίδιο γεγονός, π.χ. μια κρανιοεγκεφαλική κάκωση, ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή μια μεταβολική διαταραχή.

Η πιθανότητα να εμφανίσει κανείς σε κάποια στιγμή της ζωής του μια απρόκλητη επιληπτική κρίση είναι 4%. Η μέχρι τώρα επικρατούσα νευρολογική άποψη είναι κάθε άνθρωπος «δικαιούται» να έχει μία επιληπτική κρίση στη ζωή του, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι θα επαναληφθεί ή ότι χρειάζεται να ξεκινήσει ένα αντιεπιληπτικό φάρμακο.

ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΘΕΙ ΕΝΑΣ ΑΣΘΕΝΗΣ, ΠΡΟΤΟΥ ΔΙΕΡΕΥΝΗΘΟΥΝ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΜΙΑΣ ΕΠΙΛΗΠΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ.

Είναι πιθανό να εμφανίσει κανείς SUDEP κατά το πρώτο του επιληπτικό επεισόδιο; Με άλλα λόγια, να πεθάνει με την πρώτη του κρίση; Δυστυχώς ναι, μπορεί κάποιος να πεθάνει από SUDEP στο πρώτο του επιληπτικό επεισόδιο, αλλά είναι εξαιρετικά σπάνιο.

Γιατί μπορεί κάποιος να χάσει αιφνιδίως τη ζωή του σε επιληπτική κρίση;

Ο Παναγιώτης Βλαχογιαννόπουλος, καθηγητής Παθολογίας-Ανοσολογίας στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), σε ανάρτησή του μετά τον τραγικό θάνατο της 34χρονης Λένας Σαμαρά σημειώνει ότι σε περιπτώσεις σοβαρών κρίσεων επιληψίας υπάρχει 1% πιθανότητα μη αναμενόμενου θανάτου κατά την επιληψία (sudden unexpected death in epilepsy-SUDEP), που συνήθως αποδίδεται σε καρδιακά ή αναπνευστικά αίτια.

Πώς μπορεί μια επιληπτική κρίση να προκαλέσει διακοπή της αναπνοής; Ορισμένες κρίσεις επηρεάζουν αρνητικά την ικανότητα του εγκεφάλου να ελέγχει την αναπνοή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου (υποξία), ιδιαίτερα σε γενικευμένες τονικοκλονικές κρίσεις, όταν το σώμα γίνεται άκαμπτο και τραντάζεται απότομα. Η αναπνοή τότε μπορεί να γίνει ρηχή, ακόμη και να διακοπεί, να παρεμποδιστεί εξαιτίας της θέσης της γλώσσας ή να καθυστερήσει να ξεκινήσει μετά από μια μεγάλης διάρκειας κρίση. Η παρατεταμένη υποξία μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο, ειδικά εάν δεν υπάρχει κανείς για να βοηθήσει.

Οι επιληπτικές κρίσεις μπορούν επίσης να διαταράξουν τον φυσιολογικό ρυθμό της καρδιάς, ειδικά σε άτομα με καρδιακές παθήσεις ή δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Πιο συγκεκριμένα, μπορούν να προκαλέσουν βραδυκαρδία, διακοπή του καρδιακού παλμού, ταχυκαρδία ή κοιλιακή μαρμαρυγή, καταστάσεις απειλητικές για τη ζωή.

Το SUDEP μπορεί, τέλος, να προκύψει από συνδυασμό αναπνευστικών προβλημάτων, μη φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού ή άλλων άγνωστων αιτιών. Σε κάθε περίπτωση, είναι μια κατάσταση με αυξημένη επικινδυνότητα σε άτομα με μακροχρόνια επιληψία, άντρες ή ασθενείς που έχουν αμελήσει κάποια δόση φαρμάκου, ενώ η μέγιστη συχνότητα εμφάνισής του αφορά ηλικίες 15 έως 40 ετών.

Πόσο επικίνδυνη είναι η μεταφορά ενός ασθενούς;

Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος θανάτου κατά τη διάρκεια μετακίνησης ασθενούς που βρίσκεται σε κατάσταση επεισοδίου; Σύμφωνα με τον κ. Βλαχογιαννόπουλο, είναι σημαντικό να σταθεροποιηθεί ένας ασθενής, προτού διερευνηθούν τα αίτια μιας κρίσης: «Σταθεροποιούμε λοιπόν, τον άρρωστο ως προς την αναπνοή και την κυκλοφορία και εν ανάγκη διασωληνώνοντάς τον, και στη συνέχεια αναζητούμε τα αίτια της επιληψίας... Το περιστατικό επιληψίας, ακόμη και αν είναι status epilepticus (δηλαδή συνεχής επιληψία) αντιμετωπίζεται από παθολόγους και αναισθησιολόγους και σταθεροποιείται πρώτα. Ο νευρολόγος έρχεται αργότερα ή το περιστατικό μετακινείται με ασφάλεια προς νευρολογικό περαιτέρω έλεγχο», γράφει.

Θανατηφόροι τραυματισμοί μπορεί να συμβούν κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων υψηλού κινδύνου ή σε επικίνδυνα περιβάλλοντα ενόσω διαρκεί μια κρίση, αλλά αυτό διαφέρει από το SUDEP.