ΕΤΣΙ ΕΝΙΣΧΥΕΙΣ ΤΗ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΑΝΤΟΧΗ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΤΟ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙΣ

Μάλλον δεν αρκεί να μειώσουμε τα αντιβιοτικά για να νικήσουμε τη μικροβιακή αντοχή. Έρευνα ενοχοποιεί δύο κοινά φάρμακα που υπάρχουν σε κάθε σπίτι για τη δημιουργία ανθεκτικών βακτηρίων.

Αν κατεβάζεις (κι εσύ) τα παυσίπονα σαν καραμέλες, ήρθε η στιγμή να το ξανασκεφτείς. Κάνε υπομονή να περάσει ο πόνος μόνος του, προσπάθησε να τον καταπραΰνεις με κατάλληλα ροφήματα και τρόφιμα, ρίξ’ το στην Αγιουρβέδα ή και το ξεμάτιασμα (λέμε τώρα), αλλά μην καταφύγεις με το παραμικρό στη λύση του μαγικού δισκίου με την αναλγητική δράση.

Τα γράφω καθ’ υπερβολήν, όμως τα νέα από το πεδίο της επιστημονικής έρευνας δεν είναι ευχάριστα: δύο κοινά παυσίπονα, η παρακεταμόλη (ή ακεταμινοφαίνη) και η ιβουπροφαίνη, που τα αγοράζεις στο φαρμακείο χωρίς συνταγογράφηση, γίνονται καύσιμα για το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας ανακάλυψαν πως η λήψη τους, ειδικά σε συνδυασμό με αντιβιοτική αγωγή, βοηθούν τα μικρόβια να μεταλλάσσονται και να γίνονται ακόμα και πολυανθεκτικά, να αντιστέκονται, δηλαδή, σε πάνω από ένα αντιβιοτικά.

Αν και τα ευρήματα είναι σημαντικά για όλους, οι ανησυχίες των ειδικών στρέφονται στη φροντίδα των ηλικιωμένων, όπου το σύνηθες φαινόμενο της πολυφαρμακίας –της ταυτόχρονης χρήσης πολλών φαρμάκων από τον ίδιο ασθενή–, δημιουργεί ιδανικές συνθήκες για ανθεκτικά μικρόβια.

iStock

Τα παυσίπονα που θρέφουν το E. coli

Οι επιστήμονες μελέτησαν την αλληλεπίδραση ανάμεσα σε διάφορα φάρμακα, τη σιπροφλοξασίνη, ένα αντιβιοτικό ευρέος φάσματος για τη θεραπεία κοινών λοιμώξεων του δέρματος, του γαστρεντερικού και του ουροποιητικού συστήματος, και το γνωστό βακτήριο Escherichia coli (E. coli) ή κολοβακτηρίδιο, συχνό αίτιο γαστρεντερικών λοιμώξεων και ουρολοιμώξεων.

Στα μη αντιμικροβιακά σκευάσματα συμπεριλήφθηκαν εννέα φάρμακα που χρησιμοποιούνται συχνά σε δομές φροντίδας ηλικιωμένων:

• ιβουπροφαίνη, ισχυρό αντιφλεγμονώδες για την ανακούφιση του πόνου
• δικλοφενάκη, αντιφλεγμονώδες με αναλγητικές ιδιότητες που χορηγείται στην αρθρίτιδα
• παρακεταμόλη, για τον πόνο και τον πυρετό
• φουροσεμίδη, διουρητικό κατά της υπέρτασης
• μετφορμίνη, αντιδιαβητικό φάρμακο
• ατορβαστατίνη, στατίνη για τη μείωση της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων
• τραμαδόλη, οπιοειδές αναλγητικό για τον μετεγχειρητικό πόνο
• τεμαζεπάμη, βενζοδιαζεπίνη κατά της αϋπνίας
• ψευδοεφεδρίνη, φάρμακο για την αποσυμφόρηση της μύτης.

Από την παραπάνω λίστα, η ιβουπροφαίνη και η ακεταμινοφαίνη αύξησαν σημαντικά τις γονιδιακές μεταλλάξεις στο E. coli, καθιστώντας το εξαιρετικά ανθεκτικό στο αντιβιοτικό.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο τα αντιβιοτικά

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει χαρακτηρίσει τη μικροβιακή αντοχή μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία σε όλο τον πλανήτη. Μόνο το 2019 ήταν η κύρια αιτία για 1,27 εκατ. θανάτους στον κόσμο, ενώ εκτιμάται ότι περισσότεροι από 39 εκατομμύρια θα έχουν χάσει τη ζωή τους από λοίμωξη με ανθεκτικό μικρόβιο έως το 2050.

iStock

«Τα αντιβιοτικά υπήρξαν επί δεκαετίες ζωτικής σημασίας για τη θεραπεία των λοιμωδών νοσημάτων, όμως η εκτεταμένη λανθασμένη και υπερβολική χρήση τους έχουν οδηγήσει σε παγκόσμια αύξηση των βακτηρίων που αντιστέκονται στα αντιβιοτικά», σχολίασε η επικεφαλής της μελέτης, Δρ Rietie Venter, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Νότιας Αυστραλίας.

«Όταν τα βακτήρια εκτέθηκαν στον συνδυασμό σιπροφλοξασίνης και ιβουπροφαίνης ή παρακεταμόλης» σχολίασε για τη μελέτη, «εμφάνισαν περισσότερες γενετικές μεταλλάξεις απ’ ότι με την έκθεσή τους μόνο σε αντιβιοτικά, οι οποίες τα βοήθησαν να πολλαπλασιαστούν ταχύτερα και να αποκτήσουν μεγαλύτερη αντοχή, όχι μόνο στη σιπροφλοξασίνη αλλά και σε άλλα αντιβιοτικά από διαφορετικές κατηγορίες».

Η έρευνα έριξε περαιτέρω φως στους γενετικούς μηχανισμούς που ενίσχυσαν το E. coli: τα δύο παυσίπονα ενεργοποίησαν αμυντικές λειτουργίες στο βακτήριο, που το βοήθησαν να αποβάλει τις δραστικές ουσίες των αντιβιοτικών και το έκαναν τα λιγότερο αποτελεσματικά.

Η μικροβιακή αντοχή μάλλον θα μας παιδέψει με πολλούς τρόπους. «Είναι πιο περίπλοκο φαινόμενο απ’ ό,τι θεωρούσαμε έως τώρα», κατέληξε η επιστημονική ομάδα, επισημαίνοντας ότι χρειάζεται καλύτερος έλεγχος της αλληλεπίδρασης των αντιβιοτικών με άλλα φάρμακα και εκτενέστερη μελέτη για περισσότερα και πιο ασφαλή συμπεράσματα.