ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΣΠΙΡΑΛ ΕΙΝΑΙ Η ΙΔΑΝΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗΣ ΑΝ ΕΧΕΙΣ ΚΑΝΕΙ ΠΑΙΔΙΑ

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αντισύλληψης, συζητάμε με τον γυναικολόγο Δρ. Δημήτρη Χριστάκη για το σπιράλ, που προσφέρει προστασία κατά 99%.

Το σπιράλ δεν αποτελεί μια νέα μέθοδο αντισύλληψης. Μολονότι έχει την έγκριση της επιστημονικής κοινότητας –και προσφέρει σημαντικότατο ποσοστό αντισυλληπτικής προστασίας–, αντιμετωπίζεται από πολλές γυναίκες με επιφυλακτικότητα.

«Είχα βάλει σπιράλ γιατί με την περίοδο είχα φοβερές αιμορραγίες που διαρκούσαν πολλές ημέρες», μου λέει η Ευαγγελία, 41 έτους, μητέρα δύο παιδιών. «Ο γυναικολόγος είδε ότι είχα πολύ παχύ ενδομήτριο, αλλά δεν μπορούσαμε να το απεικονίσουμε εσωτερικά για να δούμε τι γίνεται, γιατί πάντα ήταν παχύ. Οπότε μου είπε πως το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι υστεροσκόπηση και τοποθέτηση ενός σπιράλ προγεστερόνης, που έχει την ιδιότητα να ατροφεί την περιοχή. Πράγματι, μετά την τοποθέτηση η περίοδός μου ερχόταν με μία σταγόνα στην κυριολεξία, στον κύκλο των 26-27 ημερών».

Η Ευαγγελία κράτησε το σπιράλ για 2μιση χρόνια –ενώ το συγκεκριμένο μπορούσε να παραμείνει έως τρία– γιατί άρχισε κάποια στιγμή να έχει πόνους. «Όταν πήγα στον γυναικολόγο, μου είπε ότι είχε αρχίσει να μου κάνει φλεγμονή, οπότε ήταν προτιμότερο να το βγάλουμε. Το βγάλαμε στο ιατρείο – δεν ήταν ευχάριστη εμπειρία! Πάντως, από τον επόμενο μήνα άρχισε να μου έρχεται περίοδος κανονικά, χωρίς πια αιμορραγίες ή άλλες ενοχλήσεις».

Η Βικτώρια έβαλε το κλασικό σπιράλ χαλκού το 2019, καθαρά για λόγους αντισύλληψης – τότε ήταν 37, αλλά είχε ολοκληρώσει τον οικογενειακό προγραμματισμό. «Μέχρι να ενσωματωθεί το σπιράλ, η αιμορραγία μου κράτησε δύο μήνες από τη μέρα που το βάλαμε. Μου είχε πει η γυναικολόγος ότι αν στους δύο μήνες δεν σταματήσει το αίμα, τότε ο οργανισμός δεν μπορεί να το δεχτεί και θα το βγάλουμε. Ευτυχώς, σταμάτησε. Μετά είχα κανονικά τους κύκλους μου, με κανονική ροή αίματος. Είχαμε πει στα 4 χρόνια να το αντικαταστήσω – εγώ καθυστέρησα και πήγα στα 5μιση. Το αφαιρέσαμε στο μαιευτήριο με μέθη και βάλαμε ένα καινούργιο, ίδιο ακριβώς με το παλιό. Δεν με έχει ενοχλήσει ποτέ και σίγουρα το συνιστώ», μου λέει η ίδια.

iStock

Σκέφτεσαι να το δοκιμάσεις αλλά έχεις ακόμα ενδοιασμούς; Επικοινώνησα με τον γυναικολόγο Δρ. Δημήτρη Χριστάκη και του έκανα τις ερωτήσεις που θα ήθελες να κάνεις κι εσύ.

– Τι εννοούμε όταν λέμε σπιράλ; Τι εναλλακτικές υπάρχουν και σε ποιες γυναίκες απευθύνονται;

Το ενδομήτριο σπιράλ είναι μια συσκευή που χρησιμοποιούμε σαν μέτρο αντισύλληψης στην περίπτωση που δεν θέλουμε η γυναίκα να κάνει χρήση αντισυλληπτικών χαπιών, επειδή π.χ. μπορεί να έχει θρομβοφιλία, ενώ θέλουμε μεγαλύτερη ασφάλεια από το προφυλακτικό. Έχει σχήμα Τ και τοποθετείται στη μήτρα από τον γυναικολόγο με σκοπό να προστατεύει από ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι σπιράλ: Το σπιράλ χαλκού, το οποίο εμποδίζει την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων, και το πολύ ευρέως διαδεδομένο πλέον ορμονικό σπιράλ. Το δεύτερο απελευθερώνει προγεστερόνη κάνοντας το σπέρμα να μην μπορεί να εισέλθει στη μήτρα και άρα στο ωάριο, ενώ την ίδια ώρα λεπταίνει το ενδομήτριο, κάνοντάς το λιγότερο κατάλληλο για εμφύτευση γονιμοποιημένο ωαρίου.

– Πότε προτείνουμε σε μια γυναίκα την τοποθέτηση του ενός ή του άλλου σπιράλ;

Καταρχάς το σπιράλ προτείνεται συνήθως σε γυναίκες που έχουν γεννήσει, γιατί η τοποθέτησή του στις γυναίκες αυτές είναι πιο εύκολη.

Αναφορικά με την τοποθέτηση του σπιράλ χαλκού ή του ορμονικού, στην πρώτη περίπτωση έχουμε μια οικονομικότερη μέθοδο που προσφέρει μόνο αντισύλληψη, ενώ το ορμονικό έχει και άλλες ιδιότητες.

Φυσικά, το κόστος έχει να κάνει και με το πού θα γίνει η τοποθέτηση. Η δική μου σύσταση είναι να γίνεται στο νοσοκομείο. Μπορεί να γίνει και στο ιατρείο, αν η γυναίκα είναι πολύ συνεργάσιμη, οπότε το κόστος εκεί είναι μικρότερο (γύρω στα 200 ευρώ), ενώ στο νοσοκομείο θα είναι υψηλότερο, καθώς εκεί γίνεται με μέθη – δεν μιλάμε, όμως, για κάτι απαγορευτικό.

Στο νοσοκομείο, χάρη στη μέθη η γυναίκα κοιμάται, οπότε η τοποθέτηση μπορεί να γίνει σωστά και να αποφευχθούν τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες ή επιπλοκές, π.χ. διάτρηση της μήτρας. Μετά τη μέτρηση της μητρικής κοιλότητας, η τοποθέτηση γίνεται μέσω ενός εύκαμπτου σωλήνα που εισέρχεται στη μήτρα και από εκεί μπαίνει το σπιράλ, που έχει σαν «αυτάκια» αριστερά και δεξιά. Το μέγεθος του σπιράλ είναι ένα, όμως μπορεί να μετακινηθεί για να τοποθετηθεί σωστά.

Από εκεί και πέρα, το ορμονικό σπιράλ τοποθετείται συνήθως σε γυναίκες που παρουσιάζουν δύσκολες περιόδους, έχουν ενδομητρίωση ή έντονες αιμορραγίες, ή μπορεί να έχουν υπερπλασία ενδομητρίου, δηλαδή μπορεί να είναι υποψήφιες για εμφάνιση καρκίνου. Διαφορετικά επιλέγεται το σπιράλ χαλκού, αν η γυναίκα θέλει αποκλειστικά αντισύλληψη, καθώς είναι και πιο οικονομικό. Πάντως, το ορμονικό σπιράλ συνταγογραφείται και μέσω ΕΟΠΠΥ, με το ποσοστό που καλείται να πληρώσει η ασφαλισμένη να είναι στο 25%.

– Γνωρίζουμε ότι έχουν προκύψει εγκυμοσύνες παρά τη χρήση του σπιράλ. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Το σπιράλ προσφέρει αντισύλληψη σε ποσοστό 99%. Η περίπτωση του 1% υπάρχει συνήθως όταν έχει γίνει λάθος τοποθέτηση, π.χ. δεν έχει γίνει στο νοσοκομείο αλλά στο ιατρείο, και η γυναίκα ίσως έχει κουνηθεί κατά την εισχώρηση του σωλήνα που αναφέραμε πριν, επειδή μπορεί να ενοχλήθηκε ή να πόνεσε.

– Άρα, η τοποθέτηση του σπιράλ είναι επίπονη;

Δεν θα τη λέγαμε επίπονη, ειδικά για τις γυναίκες που έχουν γεννήσει φυσιολογικά, οπότε έχουν πιο ανοιχτό τράχηλο. Αυτός είναι κι ο λόγος που επιλέγουμε η τοποθέτηση να γίνει όταν ξεκινά ένας νέος κύκλος περιόδου, ώστε να είμαστε σίγουροι ότι δεν υπάρχει εγκυμοσύνη.

iStock

– Μετά την τοποθέτηση η γυναίκα δεν νιώθει τίποτα;

Κατά κανόνα δεν νιώθει τίποτα, δεν έχει καμία ενόχληση. Ίσως σε κάποια περίπτωση να παραπονεθεί για ένα βάρος ή ένα φούσκωμα, αλλά και πάλι αυτό είναι θέμα τοποθέτησης. Γι’ αυτό επιμένω να γίνεται στο νοσοκομείο, με ασφαλέστερες συνθήκες και υπερηχογραφικό έλεγχο.

Ακριβώς για μείωση τυχόν επιπλοκών συνιστάται η γυναίκα, πριν την τοποθέτηση του σπιράλ, να υποβάλλεται σε εργαστηριακές εξετάσεις, όπως τεστ ΠΑΠ, καλλιέργεια κολπικού υγρού κ.λπ., ώστε αν τυχόν υπάρχει κάποια φλεγμονή να αντιμετωπιστεί έγκαιρα με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και να μην υπάρχει κίνδυνος εισόδου μικροβίων μέσα στην κοιλότητα, που μπορεί να προκαλέσει κάποια σαλπιγγίτιδα.

–Τι γίνεται με την περίοδο; Γυναίκες που έχουν τοποθετήσει το ορμονικό λένε ότι σχεδόν τους σταμάτησε και αυτό ενδεχομένως τους προκάλεσε «πρήξιμο» στην κοιλιά. Τι συνιστάται σε αυτή την περίπτωση;

Όπως είπαμε, το ορμονικό σπιράλ με την προγεστερόνη εμποδίζει την εμφύτευση και λεπταίνει πολύ το ενδομήτριο, άρα η ποσότητα της περιόδου που βλέπει η γυναίκα είναι πολύ μειωμένη. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει περίοδο, απλά είναι πολύ μειωμένη. Εξάλλου, μπορεί και να βρίσκεται σε φάση περιεμμηνόπαυσης, οπότε η ροή του αίματος μειώνεται φυσιολογικά.

Σε κάθε περίπτωση, καθώς το σπιράλ κάποια στιγμή αφαιρείται, η περίοδος έπειτα επανέρχεται αμέσως.

– Τι γίνεται αν το σπιράλ την ενοχλεί; Π.χ. κατά τη διάρκεια του σεξ;

Στην αρχή της τοποθέτησης, μπορεί να έχει μια ενόχληση για 2-3 μήνες, η οποία μετά θα πρέπει να σταματήσει, όταν το σπιράλ ενσωματωθεί. Αν συνεχίζει να ενοχλείται και έπειτα από αυτό το διάστημα, το σπιράλ θα πρέπει να αφαιρεθεί.

iStock

Ούτε ο άντρας μπορεί να καταλάβει το σπιράλ, καθώς αυτό έχει απλά δύο νήματα που εξέχουν προς τα έξω, τα οποία κόβονται σε κάποιο σημείο ακριβώς για να μην τα αισθάνεται ο άντρας.

Πάντως, κάθε 6μηνο είναι καλό το σπιράλ να ελέγχεται από τον γυναικολόγο, ώστε να εξασφαλίζεται πως βρίσκεται κανονικά στη θέση του.

– Πότε πρέπει να αφαιρείται το σπιράλ και πώς γίνεται αυτό; Είναι επίπονο;

Συνήθως τα σπιράλ παραμένουν για 5 χρόνια. Η αφαίρεση δεν είναι απαραίτητο να γίνει στο νοσοκομείο, καθώς είναι μια πολύ απλή διαδικασία: Στο ιατρείο του γυναικολόγου, η γυναίκα κάθεται στην ειδική καρέκλα και η αφαίρεση γίνεται με τον κολποδιαστολέα και μια λαβίδα. Δεν είναι κάτι επίπονο.

– Πώς σχετίζεται το σπιράλ με τον γυναικολογικό καρκίνο;

Το ορμονικό σπιράλ έχει βρεθεί ότι προστατεύει από τον καρκίνο του ενδομητρίου, καθώς αποτρέπει την υπερπλασία. Αντενδείκνυται, όμως, σε περιπτώσεις που γυναίκα έχει βλάβες που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας.

– Ας υποθέσουμε ότι μία γυναίκα γύρω στα 40, που δεν είναι ακόμα στην κλιμακτήριο, αναρωτιέται αν θα χρησιμοποιήσει ως μέτρο αντισύλληψης αντισυλληπτικά ή σπιράλ. Εσείς τι της προτείνετε;

Σπιράλ, το οποίο θα ελέγχει κάθε εξάμηνο. Γιατί έτσι δεν θα χρειάζεται να παίρνει χάπια καθημερινά, τα οποία μπορεί κάποια μέρα να ξεχάσει και να χαλάσει όλο τον κύκλο της.

Επίσης, με το σπιράλ δεν θα έχει διαταραχές στη λίμπιντο, ούτε κίνδυνο για αύξηση του σωματικού βάρους, ούτε κατακράτηση υγρών, ούτε θα επηρεαστεί η διάθεσή της. Δεν θα έχει, δηλαδή, κανένα σύμπτωμα στην ψυχολογία της.

Μάλιστα, αν επιλέξει το ορμονικό θα μειώσει και τις κράμπες περιόδου.

Ειδικά αν έχει γεννήσει, γι’ αυτήν είναι ξεκάθαρα ο καλύτερος τρόπος αντισύλληψης, τον οποίο θα μπορεί να κρατήσει για μια πενταετία. Έπειτα, ανάλογα με το αν θα έχει μπει ή όχι στην κλιμακτήριο, αποφασίζει αν θα το ανανεώσει.