ΙΟΓΕΝΕΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΕΞΗΓΕΙ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙΣ

Ζητήσαμε από την Κυριακή Μπούζα, Ιατρό Βιοπαθολόγο M.D., να μας βοηθήσει να ξετυλίξουμε το κουβάρι των ιογενών λοιμώξεων του αναπνευστικού, που κάθε χρόνο τέτοια εποχή ξεκινούν να μπαίνουν στα σπίτια μας, έχοντας σαν κύριο «όχημα» τα παιδιά.

Στην καρδιά του φθινοπώρου, όλα δείχνουν ότι τίποτα δεν μπορεί να ανακόψει την απρόσκοπτη πορεία μας προς τον χειμώνα. Όπως κάθε εποχή έχει τη χάρη της, έτσι και το φθινόπωρο έχει τις δικές του – συν μια επιπλέον: την πανηγυρική έναρξη των ιώσεων! Ειδικά αν είσαι γονιός ή συναναστρέφεσαι με παιδιά, γνωρίζεις πολύ καλά ότι κάπου εδώ έρχεται η στιγμή για τη γνωστή επωδό: μύτες που τρέχουν, βήχας που δεν σταματά, πυρετός κ.ά., μια ποικιλία συμπτωμάτων που μετατρέπουν το σπίτι σε μίνι φαρμακείο και επιβάλουν μια ατμόσφαιρα ανησυχίας και αρκετής αϋπνίας.

Οι ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού, «δωράκια» που φέρνουν τα παιδιά στο σπίτι κυρίως από το σχολείο και τα μοιράζουν απλόχερα σε όλους, είναι ο λόγος που ζητήσαμε από την Κυριακή Μπούζα, Ιατρό Βιοπαθολόγο M.D., να απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις, ώστε να γνωρίσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα τον «εχθρό» για να τον αντιμετωπίσουμε.

– Όταν μιλάμε για ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού, σε τι ακριβώς αναφερόμαστε;

Με τον όρο «ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού», αναφερόμαστε στην πλειονότητα των αντίστοιχων λοιμώξεων, που πλήττουν κυρίως τα παιδιά και οφείλονται σε ιούς. Υπάρχουν βέβαια και λοιμώξεις που οφείλονται σε μικρόβια, όμως οι περισσότερες από αυτές είτε συνυπάρχουν είτε ακολουθούν τις ιογενείς λοιμώξεις. Παρότι οι ιοί είναι παρόντες καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, αποτελούν τη συχνότερη αιτία νόσησης των παιδιών κυρίως τους φθινοπωρινούς και τους χειμερινούς μήνες. Παραδοσιακά, λοιπόν, αυτές οι χρονικές περίοδοι αποτελούν την «εποχή των ιώσεων».

iStock

– Σε ποιους ιούς οφείλονται οι ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού, που «ρίχνουν στο κρεβάτι» τα παιδιά και ενίοτε τους ενήλικες που έρχονται σε επαφή μαζί τους;

Οι ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού που ταλαιπωρούν τα παιδιά είναι οι ιοί του κοινού κρυολογήματος, της γρίπης και του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV).

To κοινό κρυoλόγημα είναι το συχνότερο λοιμώδες νόσημα του αναπνευστικού συστήματος και προκαλείται από μια μεγάλη ομάδα ιών, με βασικότερους τους ρινοϊούς. Τα συμπτώματά του είναι ελαφρύτερα και μικρότερης διάρκειας από εκείνα της γρίπης και εμφανίζονται σταδιακά. Τα βασικότερα είναι ο πονόλαιμος, η ρινική συμφόρηση, η καταρροή, το φτέρνισμα και ο βήχας. Εμφανίζονται 2-3 μέρες μετά την επαφή με τον ιό και διαρκούν περίπου μια βδομάδα.

Η γρίπη αντιθέτως είναι μια οξεία νόσος του αναπνευστικού συστήματος που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης (influenza, parainfluenza). Εκτός από την παρουσία των παραπάνω συμπτωμάτων, εκδηλώνεται συνήθως με υψηλό πυρετό (πάνω από 38,5°C), ο οποίος εμφανίζεται ξαφνικά και συνοδεύεται από αρθραλγίες, μυαλγίες, κόπωση, πονοκέφαλο. Τα συμπτώματα εμφανίζονται 1-4 μέρες μετά την επαφή με τον ιό και διαρκούν 3-7 μέρες.

Ο ΑΡΡΩΣΤΟΣ ΣΥΝΗΘΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΕΙ ΤΟΝ ΙΟ ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΠΡΙΝ ΑΡΧΙΣΟΥΝ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΧΡΙ ΕΠΤΑ ΜΕΡΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥΣ.

Ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός, γνωστός ως RSV, είναι συνήθης σε βρέφη και παιδιά. Τα συμπτώματά του είναι δύσκολο να διακριθούν από εκείνα του κρυολογήματος ή άλλων ήπιων λοιμώξεων του αναπνευστικού, αφού περιλαμβάνουν καταρροή, βήχα και ανορεξία. Ο RSV, όμως, μπορεί να προκαλέσει ακόμα και πνευμονία σε ομάδες υψηλού κινδύνου, ενώ αποτελεί το σημαντικότερο αίτιο βρογχιολίτιδας κατά τον πρώτο χρόνο ζωής ενός μωρού.

iStock

– Πώς μεταδίδεται ένας ιός που ευθύνεται για λοίμωξη του αναπνευστικού; Ισχύει η κλασική φράση «κρύωσε το παιδί»;

Ούτε το μπουφάν, ούτε ο σκούφος που δεν έβαλε το παιδί, ούτε τα βρεγμένα μαλλιά, ούτε οι βρεγμένες κάλτσες είναι η αιτία του «κρυολογήματος». Ο μόνος τρόπος για να νοσήσει ένας άνθρωπος είναι να έρθει σε επαφή με τους ιούς που προκαλούν λοίμωξη. Βέβαια, θα μου πείτε πως συχνά ταυτίζεται χρονικά η έκθεση του παιδιού στο κρύο με τη νόσησή του, κι αυτό είναι αλήθεια. Όταν ένας άνθρωπος εκτεθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε χαμηλή θερμοκρασία, αέρα ή βροχή χωρίς να είναι προστατευμένος, αυτό έχει ως αποτέλεσμα την πτώση των αμυντικών μηχανισμών του οργανισμού, με συνέπεια να είναι περισσότερο ευάλωτος σε ιούς που κυκλοφορούν στο περιβάλλον. Η αιτία όμως μίας λοίμωξης είναι πάντα η παρουσία ενός ιού.

Ο ΧΡΥΣΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΟΥΜΕ ΜΙΑ ΛΟΙΜΩΞΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΟΛΗΨΗ.

Ο συνηθέστερος τρόπος μετάδοσης είναι με τα σταγονίδια που εκπέμπει ο άρρωστος όταν βήχει ή φτερνίζεται. Τα σταγονίδια αυτά περιέχουν τον ιό και, αν κάποιο άτομο που βρίσκεται στο χώρο τα εισπνεύσει, μπορεί να αρρωστήσει. Ωστόσο, ειδικά οι ρινοϊοί, η οικογένεια των ιών που είναι υπεύθυνοι για τα περισσότερα κρυολογήματα, μπορούν να επιβιώσουν σε μια επιφάνεια (π.χ. παιχνίδι, πάγκος, ακουστικό τηλεφώνου) από μερικές ώρες μέχρι και ημέρες. Εάν λοιπόν το παιδί ή ο ενήλικας ακουμπήσει στη συγκεκριμένη «μολυσματική» επιφάνεια, θα μεταφέρει τον ιό στα χέρια του και από εκεί είναι πολύ εύκολο να διεισδύσει στον οργανισμό του μέσα από τη μύτη, τα μάτια ή το στόμα.

Ο άρρωστος συνήθως μεταδίδει τον ιό μια μέρα πριν αρχίσουν τα συμπτώματα και μέχρι επτά μέρες μετά την έναρξή τους.

– H άποψη ότι τα παιδιά μετά την ανάρρωσή τους από τις εν λόγω λοιμώξεις αρρωσταίνουν σπανιότερα ή πιο ελαφριά έχει κάποια επιστημονική βάση ή αποτελεί αστικό μύθο;

Συνήθως τα παιδιά αρχίζουν να παθαίνουν ιώσεις μετά τους έξι μήνες, όταν η ανοσία που έχουν από τη μητέρα τους αρχίζει να μειώνεται και πρέπει να αναπτύξουν το δικό τους ανοσοποιητικό σύστημα. Τα παιδιά αναπτύσσουν όντως άμυνες έναντι των ιών με τους οποίους έρχονται σε επαφή, αλλά χρειάζονται χρόνια. Επίσης, υπάρχουν περίπου 200 διαφορετικοί ιοί που ευθύνονται για τις λοιμώξεις του αναπνευστικού, οι οποίοι μάλιστα μεταλλάσσονται συχνά. Όπως καταλαβαίνουμε, λοιπόν, είναι σχεδόν αδύνατον να αποκτήσουμε ανοσία. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, οι λοιμώξεις αυτές όντως μειώνονται σταδιακά.

iStock

– Τι χρειάζεται να κάνουμε ώστε να ελαττώσουμε τις πιθανότητες νόσησης; Υπάρχουν εμβόλια που θα μπορούσαν να βοηθήσουν;

O χρυσός κανόνας για να αποφύγουμε μια λοίμωξη είναι η πρόληψη. Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε με διάφορους τρόπους:

• Αρχικά, το Α και το Ω για την άμυνα του οργανισμού είναι η τήρηση των βασικών κανόνων υγιεινής, η οποία  δυστυχώς όσο αυτονόητη είναι για μας τους μεγάλους, τόσο δύσκολη είναι για τους μικρούς. Το πλύσιμο των χεριών είναι ο πιο βασικός τρόπος. Τα παιδιά πρέπει να πλένουν τακτικά τα χέρια τους με σαπούνι και νερό, κυρίως όταν επιστρέφουν από το σχολείο, μετά την τουαλέτα και πριν από το φαγητό. Πρέπει να μάθουν να σκουπίζουν μόνα τους τη μύτη τους με χαρτομάντιλο και να το πετάνε αμέσως στον κάδο απορριμμάτων. Επίσης, όταν βήχουν ή φτερνίζονται, χρειάζεται να καλύπτουν το στόμα και τη μύτη με το εσωτερικό του αγκώνα και όχι με την παλάμη τους.
• Η αποφυγή του συγχρωτισμού σε κλειστούς χώρους, που συμβαίνει συχνά τους κρύους μήνες, είναι επίσης μια μέθοδος πρόληψης.
• Η σωστή διατροφή. Χρειάζεται μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, αντιοξειδωτικά συστατικά, προβιοτικά (δηλαδή τα «καλά» βακτήρια που υπάρχουν στο γιαούρτι). Εξίσου σημαντικός παράγοντας στη θωράκιση του ανοσοποιητικού συστήματος θεωρείται ο ύπνος, καθώς κατά τη διάρκειά του εκλύονται ορμόνες που ενισχύουν τον οργανισμό, όπως η ντοπαμίνη και η προλακτίνη. Οι ώρες της ξεκούρασης είναι απαραίτητες καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και είναι σημαντικό το χρονοδιάγραμμα του ύπνου να τηρείται καθημερινά.

Εκτός βέβαια από τους λιλιπούτιους φίλους μας, θα πρέπει και οι γονείς να συμβάλουν στην πρόληψη αποφεύγοντας το κάπνισμα. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που ζουν σε σπίτια καπνιστών έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εκδηλώσουν λοιμώξεις του αναπνευστικού. Φροντίζουμε επίσης να ανανεώνουμε τον αέρα στους εσωτερικούς χώρους του σπιτιού, ώστε ν’ απομακρύνονται τα μικρόβια. Η πολύ ζεστή και ξηρή ατμόσφαιρα ενισχύει τις λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού.

ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΕΧΕΙ ΠΥΡΕΤΟ, ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΟΜΑΣΤΕ ΤΟΝ ΠΑΙΔΙΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΝΤΙΠΥΡΕΤΙΚΩΝ ΚΑΙ Ο,ΤΙ ΑΛΛΟ ΚΡΙΝΕΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ, ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ.

Εάν έχουμε τη δυνατότητα, καλό θα είναι να κρατήσουμε το παιδί στο σπίτι, αποφεύγοντας να το στείλουμε στο σχολείο τις μέρες που είναι  άρρωστο. Έτσι, θα αποφύγουμε να «κολλήσει» τα άλλα παιδιά αλλά και να προσβληθεί το ίδιο από κάποιο άλλο ιό, καθώς τη δεδομένη στιγμή διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο, γιατί ο οργανισμός του είναι ήδη καταβεβλημένος.

Όσον αφορά στα εμβόλια, σύμφωνα με Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών της χώρας μας, οι συστάσεις αντιγριπικού εμβολιασμού περιλαμβάνουν βρέφη και παιδιά ηλικίας 6 μηνών ως και 5 ετών. Για παιδιά άνω των 5 ετών, ο γιατρός θα κρίνει αν χρειάζεται το αντιγριπικό εμβόλιο.

– Ποιος είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε τις ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού στα παιδιά και πότε συντρέχει λόγος ανησυχίας;

Συνήθως η νόσος είναι αυτοπεριοριζόμενη, παρέρχεται δηλαδή από μόνη της  και η θεραπεία είναι συμπτωματική. Συνιστάται, λοιπόν, η παραμονή των παιδιών στο σπίτι, η καλή σίτιση με συχνά γεύματα, η ξεκούραση, τα άφθονα υγρά και οι ρινικές πλύσεις.

Σε περίπτωση που το παιδί έχει πυρετό, συμβουλευόμαστε τον παιδίατρο για τη χορήγηση αντιπυρετικών (παρακεταμόλης–ιβουπροφαίνης) και ό,τι άλλο κρίνει ο ίδιος απαραίτητο, ανάλογα με τα συμπτώματα.

Η Κυριακή Μπούζα είναι Ιατρός Βιοπαθολόγος M.D., Επιστημονικά Υπεύθυνη του Ομίλου ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ, Κέντρο Χαϊδαρίου.