ΚΑΚΟΣΜΙΑ ΣΩΜΑΤΟΣ: ΠΟΤΕ ΦΤΑΙΝΕ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

Η κακοσμία του σώματος δεν είναι πάντα θέμα κακής υγιεινής. Μπορεί να προκληθεί από φάρμακα που παίρνεις καθημερινά, επηρεάζοντας την αυτοπεποίθηση και την καθημερινότητά σου. Διάβασε εδώ πώς να την αντιμετωπίσεις.

Βρίσκεσαι χαλαρά σε μια ταβέρνα με φίλους, γελάτε, τσουγκρίζετε ποτήρια, όλα κυλούν όμορφα. Κάποια στιγμή, σε ανύποπτο χρόνο, ο διπλανός σου σκύβει και σου ψιθυρίζει στο αφτί: Μάλλον ιδρώνεις πολύ τελευταία… Το σχόλιο σε πιάνει εξαπίνης. Δεν έχεις αλλάξει κάτι στην υγιεινή σου. Το μόνο που σου έρχεται το μυαλό είναι μια νένα αγωγή, ένα φαινομενικά αθώο χάπι. Μπορεί να φταίει αυτό; Να είναι τόσο δυνατό που βάζει κάτω ακόμα και το έμπιστο αποσμητικό σου;

Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, αρκετά φάρμακα μπορούν να επηρεάσουν τη μυρωδιά του σώματος. Κι ενώ ο ιδρώτας από μόνος του δεν μυρίζει, η αλληλεπίδρασή του με βακτήρια και χημικές ενώσεις μπορεί να έχει συντελέσει σε δυσάρεστες οσφρητικές εμπειρίες για τους γύρω μας.

Πώς τα φάρμακα επηρεάζουν τη μυρωδιά του σώματος;

Το φυσικό άρωμα, η οσμή που εκπέμπει το σώμα, δεν είναι μόνο βιολογική λειτουργία: έχει βαθιές ψυχολογικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Έπειτα, είναι ένας συνδυασμός γενετικών παραγόντων, διατροφής, ορμονών και, όπως φαίνεται, φαρμάκων. Θα έχεις ίσως καταλάβει πως κάποια φάρμακα σε κάνουν να ιδρώνεις όπως το λιπαρό φαγητό το καλοκαίρι. Το είχα κατά νου, το ξαναδιάβασα προσφάτως αναζητώντας ακριβείς πληροφορίες για τις ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων που έχω στο ντουλάπι.

iStock

Κάπως έτσι έπεσα σε άρθρο του αμερικανικού κέντρου απεξάρτησης Pinnacle Peak Recovery, όπου αναλύονται κατ' αρχάς οι τέσσερις βασικοί μηχανισμοί με τους οποίους τα φάρμακα μπορούν να αλλάξουν το πώς μυρίζει το σώμα μας:

1. Μεταβάλλουν τη φυσιολογία του δέρματος

Κάποια φάρμακα επηρεάζουν το μικροβίωμα του δέρματος ή προκαλούν φλεγμονές και επιδρούν στους ιδρωτοποιούς αδένες.

2. Αυξάνουν την εφίδρωση (υπεριδρωσία)

Πρόκειται για τη συχνότερη αιτία. Είπαμε ότι ο ιδρώτας καθαυτός δεν μυρίζει· όταν όμως υπερπαράγεται και αλληλεπιδρά με βακτήρια του δέρματος, δημιουργείται συχνά η χαρακτηριστική δυσάρεστη μυρωδιά.

3. Μυρίζουν τα ίδια άσχημα

Υπάρχουν ουσίες που αποβάλλονται μέσω των σωματικών υγρών, χαρίζοντάς τους τη δική τους χαρακτηριστική εσάνς.

4. Επηρεάζουν την αίσθηση της όσφρησης

Κάποια φάρμακα προκαλούν «μυρωδιές-φαντάσματα» (phantom body odor), κάνοντάς μας να νομίζουμε ότι μυρίζουμε άσχημα, χωρίς να συμβαίνει κάτι τέτοιο.

iStock

Φάρμακα που μπορεί να κάνουν το σώμα να μυρίζει

Πολλά φάρμακα αναφέρουν την κακοσμία ή την έντονη εφίδρωση ως πιθανές παρενέργειες. Αυτό δεν σημαίνει πως όσοι τα λάβουν θα τις εκδηλώσουν. Ακόμα, μολονότι λίγα φάρμακα προκαλούν άμεσα κακοσμία του σώματος, τα περισσότερα την προκαλούν δευτερογενώς, επηρεάζοντας έμμεσα τη φυσιολογία (μέσω αυξημένης εφίδρωσης, μεταβολικών αλλαγών ή κακής πέψης).

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα αντικαταθλιπτικά, κυρίως τα τρικυκλικά. Πρόκειται για φάρμακα που προκαλούν υπερβολική εφίδρωση, ανεπιθύμητη ενέργεια που εμφανίζεται στο 4% έως 20% των ασθενών.

Φάρμακα γνωστά για την κακοσμία:

• Αντιψυχωσικά
• Υπολιπιδαιμικά φάρμακα (π.χ. στατίνες)
• Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (για τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση)

Φάρμακα που προκαλούν υπερβολική εφίδρωση:

• Αντικαταθλιπτικά (κυρίως SSRIs και τρικυκλικά)
• Αναστολείς της χολινεστεράσης (φάρμακα για το νευρικό σύστημα και την άνοια)
• Οπιοειδή
• Ορμονικά σκευάσματα για τον θυρεοειδή
• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη
• Αμφεταμίνες και άλλα διεγερτικά (π.χ. για ΔΕΠΥ)
• Αδρεναλίνη, ψευδοεφεδρίνη
• Αντικαρκινικά φάρμακα για τον καρκίνο του μαστού.

Φάρμακα που μυρίζουν έντονα από μόνα τους:

• Διφωσφονικά (π.χ. για την οστεοπόρωση)
• Λίθιο (κυρίως σε ψυχιατρικές διαταραχές)

Φάρμακα που προκαλούν μυρωδιές-φαντάσματα:

• Ορισμένα αντιδιαβητικά φάρμακα
• Υπολιπιδαιμικά
• Αναστολείς αντλίας πρωτονίων
• Άλλα συνταγογραφούμενα φάρμακα με επίδραση στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

iStock

Τα φάρμακα προκαλούν και κακή αναπνοή;

Είναι πιθανό τα φάρμακα να σε φέρουν σε δύσκολη θέση και λόγω κακής αναπνοής. Για παράδειγμα, μπορεί να προκαλούν ξηροστομία, να αλλοιώσουν τη στοματική μικροχλωρίδα ή να πυροδοτήσουν γαστρεντερικές διαταραχές, που θα οδηγήσουν με τη σειρά τους σε κακοσμία του στόματος (χαλίτωση). Στην εν λόγω λίστα υπάρχουν:

• Φάρμακα για την αντιμετώπιση της εξάρτησης από την αλκοόλη (π.χ. δισουλφιράμη)
• Ορισμένα αντικαταθλιπτικά
• Νευροληπτικά (αντιψυχωσικά)
• Φάρμακα για τον HIV
• Οπιοειδή.

Τι μπορείς να κάνεις;

Η διαχείριση της δυσάρεστης οσμής που προκαλείται από φαρμακευτικές αγωγές δεν είναι πάντα απλή, αλλά υπάρχουν λύσεις. Οι συγγραφείς του άρθρου προτείνουν για αρχή απλές αλλαγές στην καθημερινότητα, όπως:

• Αντιβακτηριακά σαπούνια
• Αντιιδρωτικά αντί για απλά αποσμητικά
• Καθημερινό ντους και καθαρά, βαμβακερά ρούχα
• Άφθονο νερό για να βοηθήσεις τον οργανισμό να αποβάλει υπολείμματα φαρμάκων.

Εάν το πρόβλημα επιμένει, μπορεί να γίνει συζήτηση με επαγγελματία υγείας για ρύθμιση δόσης ή αλλαγή φαρμάκου και ιατρικά αντιιδρωτικά ή τοπικά φάρμακα. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να διακόψεις φαρμακευτική αγωγή χωρίς την καθοδήγηση του γιατρού σου.

Μπορεί η μυρωδιά του σώματος να δείχνει πρόβλημα υγείας;

Ναι. Σε κάποιες περιπτώσεις, η σωματική οσμή είναι ένδειξη μεταβολικών ή οργανικών διαταραχών.

• Φρουτώδης μυρωδιά: πιθανότητες για διαβητική κετοξέωση
• Γλυκιά μυρωδιά, γνωστή ως ηπατική απóπνοια: ηπατική/νεφρική ανεπάρκεια
• Οσμή αμμωνίας: πρόβλημα στους νεφρούς
• Μυρωδιά μούχλας ή αλκοόλ στο δέρμα, στην αναπνοή ή στα ούρα: φαινυλκετονουρία (PKU), σπάνια κληρονομική μεταβολική νόσος
• Η υπεριδρωσία μπορεί να μαρτυρά υπερθυρεοειδισμό.

Εάν παρατηρήσεις απότομη αλλαγή στη μυρωδιά του σώματός σου χωρίς προφανή λόγο, συμβουλέψου γιατρό.

Τελικά, είναι θέμα φαρμάκου ή φαντασίας;

Η σύνδεση φαρμάκων και κακοσμίας σώματος είναι αρκετά συχνότερη απ’ όσο νομίζουμε. Δεν είναι δείγμα κακής υγιεινής· είναι παρενέργεια που μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση, την αυτοπεποίθηση, ακόμα και τις σχέσεις σου. Αν αντιμετωπίζεις κάτι παρόμοιο, μίλα με τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σου. Η λύση μπορεί να είναι πιο κοντά απ’ όσο νομίζεις.