ΟΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ 5 ΚΑΙΡΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ

Μια καθηγήτρια χειρουργικής με εξειδίκευση στις μεταμοσχεύσεις οργάνων απάντησε σε καίριες ερωτήσεις για τα μοσχεύματα, ειδικά για το νεφρό, που είναι το πιο κοινό – με μεγάλη διαφορά από το δεύτερο.

Η Δρ Dinee C. Simpson είναι χειρουργός και επίκουρη καθηγήτρια χειρουργικής στο Τμήμα Μεταμοσχεύσεων Οργάνων του Northwestern University. Είναι συνιδρύτρια του Προγράμματος Πρόσβασης Αφροαμερικανών σε Μεταμοσχεύσεις στο ίδιο πανεπιστήμιο, όπου τελεί χρέη διευθύντριας.

Το Wired την κάλεσε να απαντήσει σε βίντεο στις πιο συχνές ερωτήσεις χρηστών του X (πρώην Twitter) για τις μεταμοσχεύσεις. Ακολουθούν οι απαντήσεις σε 5 απορίες που μάλλον έχουμε όλοι.

1. Γιατί το όργανο που μεταμοσχεύεται πιο συχνά είναι το νεφρό;

Η ειδικός απάντησε ότι «οι δύο πιο σημαντικές αιτίες για τις ασθένειες των νεφρών είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο διαβήτης. Και οι δύο είναι παράγοντες για τους οποίους μπορούμε να κάνουμε κάτι. Ο τρόπος που τρώμε, το αν και πόσο ασκούμαστε παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του διαβήτη και την υψηλή αρτηριακή πίεση». Ως εκ τούτου, ο υγιεινός τρόπος ζωής μπορεί να μειώσει τον αριθμό των ανθρώπων που χρειάζονται μεταμόσχευση.

iStock

2. Ποιος αποφασίζει ποιος ασθενής παίρνει πρώτος ένα μόσχευμα; Ποιοι παράγοντες παίζουν ρόλο;

Η απόφαση για το ποιος δικαιούται ένα μόσχευμα είναι μια πραγματικά περίπλοκη διαδικασία, εξηγεί η Δρ Simpson. Περιλαμβάνει μια επιτροπή ή μια ομάδα που μπορεί να απαρτίζεται από 40 άτομα. Αυτή αποφασίζει αν ένας ασθενής είναι κατάλληλος για μεταμόσχευση οργάνου. Λαμβάνουν υπόψη πολλούς παράγοντες, όπως:

• την υγεία του ασθενούς,
• αν μπορεί να αντέξει την πίεση μιας τέτοιας μεγάλης επέμβασης,
• αν μπορεί να λαμβάνει τα φάρμακα που θα πρέπει να παίρνει καθημερινά για το υπόλοιπο της ζωής του ώστε να μην απορριφθεί το μόσχευμα.

Παίζει επίσης ρόλο αν «είναι στην αρχή της ασθένειας ή βαριά άρρωστοι, σε μονάδα εντατικής θεραπείας, οπότε ο κίνδυνος του θανάτου είναι πραγματικός». Η απόφαση εξαρτάται και από κάθε μόσχευμα για το οποίο έχουν μπει στη λίστα.

Στην περίπτωση του νεφρού, η θέση στη λίστα εξαρτάται από το πόσο καιρό κάνει κάποιος αιμοκάθαρση. Αυτοί που υποβάλλονται περισσότερο στη συγκεκριμένη διαδικασία είναι πιο κοντά στην κορυφή της λίστας.

Κάτι άλλο που λαμβάνεται υπόψη είναι πόσο μακριά βρίσκεται το μόσχευμα από το νοσοκομείο όπου θα γίνει η μεταμόσχευση.

Υπάρχουν γενικά πολλοί παράγοντες «με την ηλικία να παίζει έναν μικρό ρόλο. Οι παιδιατρικοί ασθενείς έχουν προτεραιότητα».

3. Ποιοι παράγοντες κρίνουν αν ταιριάζει ένα μόσχευμα νεφρού στον ασθενή;

Όλα τα όργανα απαιτούν συμβατότητα, λέει η ειδικός, η οποία καθορίζεται από δύο παράγοντες: την ομάδα αίματος και το ανοσοποιητικό σύστημα.

Για να ταιριάζει ένα μόσχευμα σε έναν ασθενή, πρέπει να προέρχεται από άνθρωπο που έχει την ίδια ομάδα αίματος ή Ο που θεωρείται ο παγκόσμιος δότης, αφού όλοι μπορούν να το λάβουν.

Υπάρχουν τέσσερις διαφορετικές ομάδες αίματος. Είναι οι Ο, Α, Β και ΑΒ. Ο ΑΒ είναι ο παγκόσμιος παραλήπτης. Δηλαδή, μπορεί να λάβει όργανο από Α, Β, ΑΒ και Ο.

iStock

Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πολύ πιο πολύπλοκο. Στην ουσία, αυτό που ελέγχουμε είναι αν το ανοσοποιητικό θα αναγνωρίσει τμήματα του οργάνου και θα αντιδράσει άμεσα σε αυτά. Η δουλειά του ανοσοποιητικού μας συστήματος είναι να διώχνει οτιδήποτε δεν αναγνωρίζει στο σώμα μας, κάτι με το οποίο δεν έχουμε γεννηθεί ή δεν θα έπρεπε να είναι εκεί. Έτσι προκύπτουν λοιμώξεις και κρίνεται η έκβαση ενός μοσχεύματος. Αυτός είναι ο λόγος που οι ασθενείς πρέπει να παίρνουν φάρμακα κατά της απόρριψης ή ανοσοκατασταλτικά μετά τη μεταμόσχευση.

ΕΝΩ ΤΑ ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΒΟΗΘΟΥΝ ΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΝΑ ΜΗΝ ΑΠΟΡΡΙΨΕΙ ΤΟ ΜΟΣΧΕΥΜΑ, ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΟΥΝ ΦΘΟΡΑ ΣΤΟ ΟΡΓΑΝΟ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΔΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.

4. Εάν κάποιος ασθενής πεθάνει πριν λάβει το όργανο, μπορεί αυτό να επιστραφεί στον δωρητή;

«Θεωρητικά μπορεί να αφαιρεθεί ένα όργανο από ασθενή και μετά να επανατοποθετηθεί», λέει η ειδικός. «Ωστόσο, δεν έχω ακούσει ποτέ να επιστρέφεται μόσχευμα στον δωρητή. Αξίζει να σημειωθεί, βέβαια, πως εάν κάποιος ασθενής λάβει ένα μόσχευμα, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για καρδιά ή συκώτι, αλλά για κάποιους λόγους –είτε επιπλοκές  είτε είναι πολύ άρρωστος– πεθάνει νωρίς, το όργανο μπορεί να αφαιρεθεί και να μεταμοσχευθεί σε άλλο άτομο. Δεν είναι κάτι που συμβαίνει συχνά, αλλά είναι γνωστό πως μπορεί να γίνει».

5. Πόσο διαρκεί ένα μόσχευμα νεφρού;

«Δυστυχώς, δεν “κρατάει” για πάντα και υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι για αυτό. Εν αντιθέσει με το συκώτι, δεν έχει τη δυνατότητα της αυτοΐασης. Εάν κόψουμε ένα κομμάτι από το συκώτι, θα μεγαλώσει ξανά – όπως οι αστερίες “ξαναβγάζουν” τα χέρια τους. Αυτό δεν ισχύει για το νεφρό. Από τη στιγμή που δεν μπορεί να επουλωθεί μόνο του, με τον καιρό συσσωρεύνται φθορές που μειώνουν το προσδόκιμο ζωής. Οι ζημιές αυτές μπορεί να προέρχονται από λοίμωξη ή από το φάρμακο κατά της απόρριψης. Δυστυχώς, ενώ τα ανοσοκατασταλτικά βοηθούν τον οργανισμό να μην απορρίψει το μόσχευμα, μπορεί να προκαλέσουν ένα μικρό επίπεδο φθοράς στο όργανο με την πάροδο του χρόνου.

»Εάν κάποιος λάβει νεφρό από άτομο που έχει πεθάνει, εκτιμούμε πως θα κρατήσει –κατά μέσο όρο– 9 με 12 χρόνια. Εάν το μόσχευμα προέρχεται από ζωντανό δότη, περιμένουμε ότι θα διαρκέσει από 15 έως 20 χρόνια. Κάποιες φορές ακόμα περισσότερο».

Το ήπαρ, επειδή έχει την ικανότητα να αυτοΐεται, διαρκεί πολύ περισσότερο· οι περισσότεροι ασθενείς το διατηρούν έως το τέλος της ζωής τους.