ΟΣΟΙ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΜΠΑΜΠΑΔΕΣ ΜΕΤΑ ΤΑ 50 ΚΡΥΒΟΥΝ ΓΕΝΕΤΙΚΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ

Δύο μελέτες συμπεραίνουν ότι οι άνδρες που αποκτούν παιδί σε μεγάλη ηλικία φέρουν μεταλλάξεις στο σπέρμα, αυξάνοντας τον κίνδυνο του παιδιού για νευροαναπτυξιακές διαταραχές, καρκίνο και καρδιοπάθειες.

Για όλα φταίει η μάνα, μα και μάνα που δεν έγινε, πάλι η ίδια φταίει. Κάπως έτσι θα περιέγραφα την κυρίαρχη κουλτούρα για την αναπαραγωγή του ανθρώπινου είδους, κατά την οποία για όσα προβλήματα έχει το νεογέννητο ή την υπογονιμότητα φταίει η γυναίκα, η ηλικία της, ο οργανισμός της, ο τρόπος ζωής της, το βάρος της, γενικά κάτι πάει στραβά με την ίδια. Άλλωστε, εκείνη δεν θα πάει πρώτη να ελεγχθεί γιατί δεν «πιάνει» παιδί; Για τον πατέρα... πού μπορεί να φταίει ο πατέρας;

Όταν μια γυναίκα αποκτήσει παιδί σε προχωρημένη ηλικία, είναι ανεύθυνη και «πού πας βρε καημένη Σάρα»; Για τον άνδρα, απλώς «το ’χει ακόμα ο μπαγάσας». Το γεγονός ότι η ηλικία της μητέρας έχει μεγαλύτερη επίδραση στην υγεία του νεογνού δεν δικαιολογεί τη διαμετρικά αντίθετη στάση.

Ο Rod Stewart απέκτησε παιδί στα 65 του, ο Robert De Niro στα 79 και ο Al Pacino στα 80. Θυμήσου και τους δικούς μας διάσημους που (ξανα)έγιναν μπαμπάδες σε μεγάλη ηλικία (βλ. Καρβέλας, Βουτσάς), την κάλυψη της είδησης με φράσεις όπως «δεν έχει σημασία, το παιδί θέλει αγάπη», κι έπειτα κάνε μια βόλτα σε σχόλια για την Άριελ Κωνσταντινίδη, που γέννησε στα 53 της.

Τα στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας του Ηνωμένου Βασιλείου (ONS) για το 2024 έδειξαν αύξηση 14,2% στις γεννήσεις παιδιών από πατεράδες άνω των 60 ετών στην Αγγλία και την Ουαλία. Αν και οι συνολικές γεννήσεις αυξήθηκαν ελαφρώς, μειώθηκαν εκείνες από γονείς κάτω των 30.

iStock

Και πάλι, το πρόβλημα δεν ήταν ότι όλο και περισσότεροι άνδρες επιλέγουν να αποκτήσουν παιδί αργότερα στη ζωή τους – ακόμα κι αν αυτό ήταν ο λόγος που το μωρό γεννήθηκε πρόωρα, που χρειάστηκε να μπει σε Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ), ή που η ποιότητα του πλακούντα ίσως οδήγησε στο να εμφανίσει η κυοφορούσα διαβήτη στην εγκυμοσύνη.

Τα τελευταία ήταν ευρήματα ερευνητών από το Stanford (2017), που βασίστηκαν σε στοιχεία για πάνω από 40 εκατ. γεννήσεις στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τη μελέτη, μπαμπάδες άνω των 35 ετών θεωρούνται «προχωρημένης ηλικίας», με τους παραπάνω κινδύνους να αυξάνονται περισσότερο μετά τα 45 κατά:

• 14% για προωρότητα,
• 28% για εισαγωγή σε ΜΕΝΝ, 
• 28% για διαβήτη κύησης.

«Και για μας τους άνδρες, καλό είναι να μην τεκνοποιούμε μετά από κάποια ηλικία γιατί το σπέρμα συσσωρεύει βλάβες», είχε επισημάνει ο Δρ Στάθης Γκόνος, Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, στην ομιλία του στο TEDxAthens Salon “Longevity”. «Η φύση μας προφυλάσσει όσο είμαστε σε αναπαραγωγική ηλικία, ας πούμε μέχρι τα 50, για να μην περάσουμε μεταλλαγμένο υλικό στους απογόνους μας. Μετά, μας αφήνει στην τύχη μας». Δύο σημαντικές μελέτες, που δημοσιεύτηκαν στο Nature, αποτυπώνουν με λεπτομέρεια τα λόγια του Δρ. Γκόνου.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΣ ΚΡΥΦΟΣ ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΠΟΥ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ.

Γονίδια καρκίνου και καρδιοπαθειών

Ερευνητές από το Wellcome Sanger Institute και το King’s College του Λονδίνου χαρτογράφησαν με εξαιρετική ακρίβεια πώς οι γενετικές μεταλλάξεις στο σπέρμα μεταβάλλονται με την ηλικία του πατέρα. Χρησιμοποιώντας μια μέθοδο αλληλούχισης DNA υψηλής ακριβείας, ανέλυσαν δείγματα σπέρματος από 81 υγιείς άνδρες, 24 έως 75 ετών.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι επιβλαβείς μεταλλάξεις αυξάνονται με τον χρόνο, καθώς και ότι ορισμένες ευνοούνται βιολογικά κατά τη διαδικασία της σπερματογένεσης, αποκτώντας πλεονέκτημα έναντι άλλων κυττάρων. Ειδικότερα:

• Γύρω στα 30, περίπου 2% των σπερματοζωαρίων έφεραν μεταλλάξεις που προκαλούν ασθένειες.
• Σε ηλικίες 43-58 ετών, το ποσοστό αυξανόταν σε 3-5%.
• Στους 70 ετών και άνω, περίπου 4,5% των σπερματοζωαρίων έφεραν επικίνδυνες μεταλλάξεις.

Οι μεταλλάξεις εντοπίστηκαν σε 40 γονίδια που σχετίζονται με παιδικές ασθένειες, νευροαναπτυξιακές διαταραχές και αυξημένο κίνδυνο κληρονομικών μορφών καρκίνου. Σύμφωνα με τον Δρ. Matthew Neville, «η φυσική επιλογή φαίνεται να ενισχύει την παρουσία μεταλλάξεων που συνδέονται με σοβαρές ασθένειες πολύ περισσότερο απ’ όσο περιμέναμε».

Η δεύτερη μελέτη, από την Ιατρική Σχολή του Harvard και το Sanger Institute, επιβεβαίωσε τα ευρήματα, προσεγγίζοντας το ζήτημα από διαφορετική σκοπιά: εξέτασαν τις μεταλλάξεις που έχουν ήδη περάσει στα παιδιά, αντί να τις αναζητήσουν στο σπέρμα. Ανέλυσαν το DNA περισσότερων από 54.000 οικογενειακών τριάδων (δύο γονείς, ένα βιολογικό παιδί) και 800.000 υγιών ατόμων, και εντόπισαν ότι:

• Υπήρχαν πάνω από 30 γονίδια με μεταλλάξεις που δίνουν στο σπέρμα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
• Πολλά από τα γονίδια ήταν ίδια με εκείνα της πρώτης μελέτης, που συνδέονται με σπάνιες αναπτυξιακές διαταραχές και καρκίνο.
• Οι γονιδιακές μεταλλάξεις που ευνοούν τα σπερματοκύτταρα μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης μεταλλάξεων στο σπέρμα έως και 500 φορές, γεγονός που εξηγεί γιατί κάποιες σπάνιες γενετικές διαταραχές εμφανίζονται στα παιδιά, ακόμη κι όταν οι γονείς δεν φέρουν τη μετάλλαξη στο δικό τους DNA.

iStock

Η σημασία για τον οικογενειακό προγραμματισμό

Για να επιστρέψουμε στη συσσώρευση βλαβών στο DNA με την ηλικία, οι μελέτες δείχνουν ότι η αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης μεταλλάξεων δεν οφείλεται μόνο στη σταδιακή συγκέντρωση τυχαίων αλλοιώσεων στο γενετικό υλικό, αλλά και σε μια οιονεί φυσική επιλογή στα γεννητικά κύτταρα των όρχεων, δηλαδή εκείνων που παράγουν σπέρμα, που μπορεί να αποτυπωθεί άμεσα στο DNA των παιδιών με πιθανώς μεγαλύτερους γενετικούς κινδύνους. Ωστόσο, αυτό δεν είναι κανόνας.

Όπως και με τους μητρικούς παράγοντες κινδύνου, η μεγαλύτερη ηλικία του πατέρα δεν συνεπάγεται αυτομάτως προβλήματα για το παιδί, υπογραμμίζει όμως μια σημαντική παράμετρο για τον οικογενειακό προγραμματισμό. Σύμφωνα με τον Καθηγητή Matt Hurles, Διευθυντή του Ινστιτούτου Wellcome Sanger και εκ των συγγραφέων της μελέτης: «Τα ευρήματά μας αποκαλύπτουν έναν κρυφό γενετικό κίνδυνο που αυξάνεται με την ηλικία του πατέρα. Ορισμένες αλλοιώσεις στο DNA όχι μόνο επιβιώνουν αλλά ευνοούνται μέσα στους όρχεις, γεγονός που σημαίνει ότι οι άνδρες που αποκτούν παιδιά σε μεγαλύτερη ηλικία ενδέχεται, χωρίς να το γνωρίζουν, να έχουν αυξημένο κίνδυνο να μεταδώσουν επιβλαβείς μεταλλάξεις στα παιδιά τους».