ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΟΔΗΓΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΝΤΡΕΣ (ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΓΟΝΙΔΙΑ)

Έχεις πει κι εσύ ποτέ το κλισέ πως οι γυναίκες δεν είναι καλοί οδηγοί; Κακώς! Γιατί η επιστήμη λέει ότι οδηγούν με μεγαλύτερη ασφάλεια από τους άντρες.

Ειλικρινά, δεν μπορώ να αποφασίσω αν με ενοχλεί περισσότερο να ακούω πως οι γυναίκες δεν είναι καλές οδηγοί, ή ότι είναι πιο εύκολο να «πιάσεις» το ΤΖΟΚΕΡ από το να είσαι γυναίκα οδηγός και να σου δώσει κάποια συντρόφισσα προτεραιότητα (ή να σε αφήσει να περάσεις σε διασταύρωση). Το δεύτερο είναι εσωτερικό μας θέμα, οπότε θα επικεντρωθώ στο πρώτο. Που είναι ένα ψέμα.

Η πρώτη έρευνα που έγινε για να διαπιστωθεί αν υπάρχει συσχετισμός μεταξύ γονιδίων και του τρόπου που οδηγούμε, δημοσιεύτηκε το 2009. Νευροεπιστήμονες από το University of California-Irvine βρήκαν ότι «οι κακοί οδηγοί μπορούν εν μέρει να κατηγορήσουν τα γονίδιά τους ως υπεύθυνα της αδυναμίας τους».

Οι καθ’ ύλην αρμόδιοι υπέβαλαν 29 άτομα (22 χωρίς παραλλαγή του γονιδίου και 7 με παραλλαγή) σε ένα τεστ οδήγησης. Όλοι έπρεπε να κάνουν 15 γύρους σε προσομοιωτή πίστας με αποχρώσεις, καμπύλες και στροφές. Οι ερευνητές κατέγραφαν πόσο καλά ανταποκρίνονταν με την πάροδο του χρόνου. Τέσσερις ημέρες αργότερα, το τεστ επαναλήφθηκε.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα με την παραλλαγή τα πήγαν χειρότερα και στα δύο τεστ – όπως και ότι θυμούνταν λιγότερα πράγματα τη δεύτερη φορά. Συμπεριφορά που προέρχεται από δεκάδες επί δεκάδων νευροφυσιολογικών συμβάντων – αντί της κίνησης του καρπού που είχε ήδη μελετηθεί.

Οι οδηγοί και το επίμαχο γονίδιο

Ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Dr. Steven Cramer, αναπληρωτής καθηγητής νευρολογίας, είχε υποστηρίξει ότι «τα άτομα με μια συγκεκριμένη παραλλαγή γονιδίου είχαν 20% χειρότερη απόδοση σε τεστ οδήγησης από εκείνους που δεν είχαν την παραλλαγή. Οι έχοντες την παραλλαγή κάνουν περισσότερα λάθη ευθύς εξαρχής και ξεχνούν τα περισσότερα από όσα έχουν διδαχθεί, έπειτα από καιρό».

Η συγκεκριμένη παραλλαγή γονιδίου περιορίζει έκκριση πρωτεΐνης που ονομάζεται «νευροτροφικός παράγοντας» και προκύπτει στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης δραστηριότητας. Ο brain-derived neurotrophic factor (BDNF) κρατά δυνατή τη μνήμη, υποστηρίζοντας την επικοινωνία μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων – διατηρεί τη βέλτιστη λειτουργία τους. Όταν κάνουμε μια εργασία, ο BDNF εκκρίνεται στην περιοχή του εγκεφάλου που συνδέεται με αυτή τη δραστηριότητα, ώστε να βοηθήσει το σώμα να ανταποκριθεί.

iStock

Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι στα άτομα με την εν λόγω παραλλαγή γονιδίου διεγείρεται ένα μικρότερο τμήμα του εγκεφάλου όταν εκτελούν μια εργασία, συγκριτικά με ό,τι συμβαίνει στα άτομα με το φυσιολογικό γονίδιο BDNF. Για την ιστορία, οι έχοντες την παραλλαγή δεν αναρρώνουν τόσο καλά έπειτα από ένα εγκεφαλικό. Στα θετικά, τα άτομα με την παραλλαγή διατηρούν τη συνήθη διανοητική ευκρίνεια περισσότερο από αυτά που δεν το έχουν, σε περίπτωση εμφάνισης νευροεκφυλιστικών ασθενειών όπως είναι το Πάρκινσον και η σκλήρυνση κατά πλάκας.

«Είναι σαν να προσπαθεί η φύση να αποφασίσει για την καλύτερη προσέγγιση. Εάν θέλετε να μάθετε μια νέα δεξιότητα ή είχατε ένα εγκεφαλικό και πρέπει να αναγεννήσετε τα εγκεφαλικά κύτταρα, υπάρχουν ενδείξεις ότι η παραλλαγή δεν είναι καλή. Εάν όμως, έχετε μια ασθένεια που επηρεάζει τη γνωστική λειτουργία, υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να δράσει προς όφελος σας. Η παραλλαγή δίνει μια διαφορετική ισορροπία μεταξύ ευελιξίας και σταθερότητας».

Η αδιαφορία για τον άλλο

To 2017, επιστήμονες του Central European Institute of Technology, στην Τσεχία, εξέτασαν τους εγκεφάλους 19 οδηγών με ιστορικό τροχαίων παραβάσεων και ατυχημάτων, και 25 οδηγών με «καθαρό» μητρώο, προκειμένου να κατανοήσουν τους λόγους που κάποιοι αψηφούν τους κανονισμούς και θέτουν σε κίνδυνο τον εαυτό τους και άλλους. Στη δημοσίευση των αποτελεσμάτων, αναφέρεται πως παρακολουθούσαν 12 βίντεο: «Τα περισσότερα ήταν αυτά που δημιούργησε η κυβέρνηση για ευαισθητοποίηση επί της οδικής ασφάλειας και υπήρχαν κάποια ασφαλούς οδήγησης από διαφημίσεις αυτοκινήτων. Έπαιζαν με τυχαία σειρά. Είχαν ως στόχο να προκαλέσουν συμπονετικές αντιδράσεις προς τα θύματα των τροχαίων ατυχημάτων. Τα άτομα με ιστορικό επικίνδυνης οδήγησης έδειξαν μικρότερη ενεργοποίηση περιοχών του εγκεφάλου που σχετίζονται με την κοινωνική γνώση και την ενσυναίσθηση, συγκριτικά με τους νομοταγείς».

Unsplash Alex Chernenko

Oι συγγραφείς επισήμαναν ότι «χρησιμοποίησαμε την οδήγηση ως δείκτη κοινωνικής συμπεριφοράς. Υποθέσαμε πως τα άτομα που είναι φιλοκοινωνικά θα οδηγούν με τρόπο που είναι ασφαλής και συνεπής με τους κανονισμούς, ενώ τα αντικοινωνικά άτομα θα οδηγούν πιο επικίνδυνα, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους άλλους».

Υπέθεσαν ότι οι ασφαλέστεροι οδηγοί θα έδειχναν σχετικά μεγαλύτερη ενεργοποίηση στην ανώτερη κροταφική αύλακα (STS), περιοχή του εγκεφάλου που πιστεύεται ότι είναι αναπόσπαστο μέρος της ικανότητάς μας να επεξεργαζόμαστε κοινωνικές πληροφορίες (παρατηρείται δραστηριότητα στην αναγνώριση προσώπου, την ενσυναίσθηση και την ικανότητα να φανταζόμαστε τις ψυχικές καταστάσεις άλλων ανθρώπων).

Η λειτουργική μαγνητική τομογραφία που έγινε σε όλους τους μετέχοντες έδειξε ότι, στα βίντεο με ατυχήματα, υπερβολική ταχύτητα και οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, οι ασφαλείς οδηγοί εμφάνισαν μεγαλύτερη ενεργοποίηση STS από ό,τι οι επικίνδυνοι.

Ακολούθως, οι συμμετέχοντες παρακολούθησαν ξανά όλα τα βίντεο. Μετά τους ζητήθηκε να περιγράψουν προφορικά τι είδαν και να αξιολογήσουν κάθε βίντεο. Οι ερευνητές κωδικοποίησαν κάθε λεκτική περιγραφή του περιεχομένου που σχετιζόταν με την ενσυναίσθηση και το επίδραση. Διαπίστωσαν ότι τα άτομα που επικεντρώθηκαν περισσότερο στις συνέπειες των ενεργειών των χαρακτήρων στα βίντεο έδειξαν επίσης μεγαλύτερη ενεργοποίηση στην ανώτερη κροταφική αύλακα (STS).

«Υπό αυτό το πρίσμα, η μεγαλύτερη δραστηριότητα στο STS δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τους άλλους – και όχι αυτοσυγκέντρωση. Με άλλα λόγια, οι επικίνδυνοι οδηγοί φάνηκε να ενδιαφέρονται λιγότερο για τους άλλους στις καταστάσεις που παρουσιάζονταν στα βίντεο».

Γιατί οι γυναίκες οδηγοί είναι πιο προσεκτικές

Το 2020, Βρετανοί ερευνητές χρησιμοποίησαν πληροφορίες από κυβερνητική βάση δεδομένων για 14.425 τροχαία δυστυχήματα, που έγιναν από το 2005 έως το 2015 και αφορούσαν περισσότερα από ένα οχήματα. Υπολόγισαν τον αριθμό των παράπλευρων απωλειών οδηγών αυτοκινήτων, βαν, φορτηγών, μοτοσυκλετών, λεωφορείων και ποδηλάτων.

Η ανάλυση ανά μίλι έδειξε πως οι οδηγοί των φορτηγών και των λεωφορείων είχαν τη μεγαλύτερη εμπλοκή στα δυστυχήματα, με τις μοτοσικλέτες να είναι δυο φορές πιο επικίνδυνες προς τους άλλους «χρήστες» των δρόμων, από ό,τι τα αυτοκίνητα.

Unsplash Samuel Foster

Η σύγκριση αντρών και γυναικών έδειξε πως οι άντρες οδηγοί αυτοκινήτων και φορτηγών ήταν υπεύθυνοι για το διπλάσιο ποσοστό θανατηφόρων συμβάντων, ανά μίλι. Αυτό των αντρών οδηγών φορτηγών ήταν το τετραπλάσιο από τις γυναίκες οδηγούς φορτηγών. Επίσης, οι άντρες οδηγοί μοτοσικλετών ευθύνονταν για 12 φορές περισσότερα δυστυχήματα, από ό,τι οι γυναίκες οδηγοί δίτροχων. Οι διαφορές μεταξύ φύλων σε οδηγούς λεωφορείων και ποδηλατών ήταν ήσσονες.

Το 2021, το Υπουργείο Μεταφορών των ΗΠΑ δημοσίευσε τα στοιχεία όλων των τροχαίων που είχαν γίνει από το 1975 έως το 2019. Έγινε γνωστό πως το 60% των τροχαίων που κατεγράφησαν το 2019 προκλήθηκαν από άντρες, που ήταν το 71% των θυμάτων. Έχει εκτιμηθεί πως οι άντρες προκαλούν 6,1 εκατομμύρια τροχαία κάθε χρόνο στις ΗΠΑ (37.477 είναι θανατηφόρα). Οι γυναίκες προκαλούν 4,4 εκατομμύρια τροχαία (13.502 θανατηφόρα). Οι άντρες οδηγούν πιο απρόσεχτα από τις γυναίκες, κατά 3.1%.

Οι ειδικοί επισήμαναν πως οι άντρες –και συγκεκριμένα οι πιο νεαροί– είναι πιο επιθετικοί όταν έχουν τιμόνι στα χέρια τους. Ως εκ τούτου, είναι πιθανό να αναλάβουν ρίσκα και άρα να κάνουν λάθη. Πολλοί πιστεύουν ότι για αυτό ευθύνεται το υψηλότερο επίπεδο τεστοστερόνης, που αυξάνει την πιθανότητα ανάληψης κινδύνων. Και όλα αυτά κάνουν τις ασφάλειες πιο φθηνές για τις γυναίκες.

Όχι πια πρόστιμα, μόνο συμπόνοια

Φτάνουμε έτσι στο 2022, με την ψυχολόγο σε ερευνητικό και κλινικό επίπεδο Dr. Emily Bashah να δηλώνει ότι «μελέτες έχουν δείξει πως τα γονίδια ευθύνονται για την απόφαση των ανθρώπων που τείνουν να παίρνουν ρίσκα, να οδηγούν υπό την επήρεια μέθης ή να οδηγούν γενικά επιθετικά. Τείνουν να έχουν χαμηλότερο όριο στρες και για αυτό αναζητούν τον ενθουσιασμό. Δεν έχουν την αίσθηση του κινδύνου, γιατί τα επίπεδα κορτιζόλης δεν ανεβαίνουν στα επίπεδα των μέσων ανθρώπων».

Η Dr. Bashah πρόσθεσε ότι η λύση στο πρόβλημα δεν είναι οι ποινές που επιβάλλονται στους κακούς οδηγούς. Τα δεδομένα έχουν δείξει ότι κάτι άλλο μπορεί να κάνει τη δουλειά. Τι; Η συμπόνοια.

«Αυτό που βρήκαν οι μελέτες ως μεσολαβητικό παράγοντα είναι ότι η υποστήριξη και το ενδιαφέρον ως προς την ικανότητα λήψης αποφάσεων μείωσε το επίπεδο ρίσκου λήψης περισσότερων κακών αποφάσεων». Η υποστήριξη αυτή μπορεί να προέρχεται από θεραπευτή, αγαπημένους ανθρώπους ή μέλη της οικογένειας.