ΟΡΜΟΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ: ΠΟΣΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΕΙΝΑΙ;

Νέα δεδομένα απενοχοποιούν την ορμονική υποκατάσταση μόνο με οιστρογόνα σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Ωστόσο, οι κίνδυνοι παραμένουν υψηλοί, γι' αυτό η ορμονοθεραπεία δεν συστήνεται πλέον παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις. Πώς μπορείτε να ελαχιστοποιήσετε τους κινδύνους της;

Μέχρι πρόσφατα στην Ελλάδα, που συνήθως ακολουθεί τις εξελίξεις και στον τομέα της υγείας, η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης ήταν πολύ συνηθισμένη. Με το που έπεφταν τα οιστρογόνα, η λύση ήταν αυτή.

Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης εξασφαλίζει ωορρηξία, δηλαδή τη συνέχιση της έμμηνου ρύσεως με τη χορήγηση χημικών ορμονών. Συνήθως προγεστερόνη και οιστρογόνα δίνονταν συνδυαστικά για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, αλλά και για την πρόληψη αρκετών προβλημάτων υγείας (π.χ. οστεοπενία, οστεοπώρωση, ουρογεννητικό σύνδρομο κ.ά.) που σχετίζονται με αυτή.

Ορμονική υποκατάσταση και καρκίνος

Τα αποτελέσματα όμως μεγάλων κλινικών ερευνών που συνέδεσαν τη θεραπεία της ορμονικής υποκατάστασης με την εμφάνιση αρκετών προβλημάτων υγείας –συχνά και καρκίνων– οδήγησαν την ιατρική κοινότητα στο να αλλάξει πρακτική.

Unsplash Hal Gatewood

Πλέον, οι ορμόνες δίνονται στην πρόωρη εμμηνόπαυση, που οριοθετείται πριν από τα 40 χρόνια, και σε αρκετές περιπτώσεις στην πρώιμη εμμηνόπαυση, που συμβαίνει μεταξύ 40 και 45 ετών. Αν τα πρώτα συμπτώματα ξεκινήσουν μετά τα 45 χρόνια, οι γιατροί πλέον δεν προχωράνε στη χορήγηση χημικών ορμονών.

Η πτώση των φυσικών αναπαραγωγικών ορμονών της γυναίκας αντιμετώπιζεται σε αυτές τις ηλικίες ως φυσιολογική. Ή, με πιο απλά λόγια, δεν θα δημιουργήσει σημαντικά περισσότερα προβλήματα, ώστε να ρισκάρουν τη χορήγηση ορμονών. «Η ορμονοθεραπεία έχει αρκετές επικίνδυνες παρενέργειες και δεν συστήνεται σε καμία γυναίκα που μπαίνει φυσιολογικά σε εμμηνόπαυση», λέει η Χρυσάνθη Σαρδέλη, μαιευτήρας-γυναικολόγος και κλινική φαρμακολόγος.

Οι περισσότερες μελέτες επισημαίνουν κινδύνους

Τι συμβαίνει τελικά; Έγιναν όλα λάθος; Η απάντηση δεν είναι τόσο ξεκάθαρη. Η μεγαλύτερη κλινική έρευνα που έγινε έδειξε ότι η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης με συνδυασμό οιστρογόνων και προγεστερόνης αύξησε τις πιθανότητες σοβαρών προβλημάτων υγείας, συμπεριλαμβανομένων καρδιακών παθήσεων, εγκεφαλικού επεισοδίου, θρομβώσεων και καρκίνου του μαστού.

iStock

Οι ερευνητές επιβεβαίωσαν αυτά τα ευρήματα μέσω μιας συγκεντρωτικής ανάλυσης 22 κλινικών μελετών και μιας ενημερωμένης μετα-ανάλυσης 18 μελετών της Ομάδας Εργασίας Προληπτικής Ιατρικής των Ηνωμένων Πολιτειών. Έτσι, ο φορέας πρόληψης των ΗΠΑ εξακολουθεί να μη συστήνει τη χορήγηση τέτοιου είδους θεραπειών για την πρόληψη χρόνιων παθήσεων. Δεν αναφέρεται όμως στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης ή σε ειδικές υποπεριπτώσεις.

Νέα δεδομένα απενοχοποιούν τα οιστρογόνα (μόνο)

Τώρα, μια νέα έρευνα που ακόμη βρίσκεται στη φάση της προδημοσίευσης βρήκε ότι η χορήγηση οιστρογόνων μόνο (χωρίς προγεστερόνη) σε γυναίκες άνω των 65 ετών είναι μάλλον ευεργετική. Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη έδειξε ότι:

• Τα οιστρογόνα μόνο (χωρίς προγεστερόνη) σχετίζονται με πτώση κατά το 1/5 της πρώιμης θνησιμότητας.
• Τα οιστρογόνα από μόνα τους φάνηκε να σχετίζονται με μειώσεις κινδύνου για όλους τους καρκίνους της μελέτης, με τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού να μειώνεται κατά σχεδόν το 1/5. Ο κίνδυνος καρκίνου του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και των ωοθηκών μειώθηκε κατά 13%, 14% και 17%, αντίστοιχα. Σημειώστε ότι ο συνδυασμός οιστρογόνων/προγεστερόνης αύξησε τα ποσοστά καρκίνου του μαστού κατά περίπου 1/10, ενώ μόνο η προγεστερόνη οδήγησε επίσης σε υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού.
• Συνολικά, η θεραπεία με οιστρογόνα αύξησε τον κίνδυνο κατά 3%. Ωστόσο, τα σκευάσματα χαμηλής δόσης δεν εμφανίστηκαν να σχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.
• Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης από το στόμα φάνηκε να σχετίζεται με μέτρια αύξηση του κινδύνου άνοιας.

Καθώς η έρευνα αυτή δεν έχει ακόμη αναθεωρηθεί ούτε έχει εκτιμηθεί συνολικά από την ιατρική κοινότητα, θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί. Σε κάθε περίπτωση ο γιατρός είναι ο πλέον αρμόδιος για τη θεραπεία που πρέπει ή όχι να ακολουθήσετε και με εκείνον πρέπει να συζητήσετε όλες τις απορίες και τους ενδοιασμούς σας.

iStock

Μειώστε τους κινδύνους, αν παίρνετε ορμόνες

Εάν, τελικά, πρέπει με καθοδήγηση γιατρού να πάρετε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, σύμφωνα με τη Mayo Clinic μπορείτε να μειώσετε τις πιθανές παρενέργειες μέσω αυτών των προσεγγίσεων, πάντα σε συνεννόηση με τον γιατρό σας:

• Αναζητήστε το πιο κατάλληλο προϊόν ανάλογα με το σύμπτωμα. Τα οιστρογόνα δεν διατίθενται μόνο σε χάπι, αλλά και σε αυτοκόλλητο, γέλη, κολπική κρέμα ή υπόθετο. Αν αντιμετωπίζετε μόνο κολπικά συμπτώματα, μια χαμηλής δόσης κολπική κρέμα, για παράδειγμα, είναι συνήθως ασφαλέστερη από ένα χάπι ή αυτοκόλλητο.
• Ελαχιστοποιήστε την ποσότητα των φαρμάκων που παίρνετε. Χρησιμοποιήστε τη χαμηλότερη αποτελεσματική δόση για το συντομότερο χρονικό διάστημα που απαιτείται, ανάλογα με τα προβλήματα και τα συμπτώματα που έχετε.
• Κάντε συχνά προληπτικό έλεγχο. Εξετάσεις όπως η ψηφιακή μαστρογραφία, ο γυναικολογικός έλεγχος ή άλλες εργαστηριακές που θα σας υποδείξει ο γιατρός μπορεί να χρειαστεί να γίνονται πιο συχνά για ένα διάστημα.
• Κάντε υγιεινές επιλογές τρόπου ζωής. Επιλέξτε κάποια άσκηση, μην αμελείτε τη σωματική δραστηριότητα, φροντίστε τη διατροφή σας, διατηρήστε υγιές βάρος, μην καπνίζετε, μην υπερβάλλετε με το αλκοόλ, διαχειριστείτε το άγχος και αντιμετωπίστε χρόνιες καταστάσεις υγείας (για παράδειγμα, υψηλή χοληστερόλη ή υψηλή αρτηριακή πίεση).
• Συζητήστε με τον γιατρό σας τη λήψη κάποιου συμπληρώματος διατροφής. Συνήθως η βιταμίνη D μαζί με ασβέστιο είναι αρκετά. Δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να λαμβάνετε φυτικά σκευάσματα χωρίς να το γνωρίζει ο γιατρός.
• Ο συνδυασμός φυτοοιστρογόνων και χημικών ορμονών δεν επιτρέπεται.