ΚΑΚΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΠΙΟ ΣΟΒΑΡΗ ΝΟΣΗΣΗ ΜΕ COVID-19;

Εκείνοι που νοσούν βαρύτερα από την Covid-19 ίσως τελικά έχουν κάτι κοινό: διαταραγμένο μεταβολικό προφίλ. Όσο η πανδημία βρίσκεται σε εξέλιξη και οι έρευνες συνεχίζονται, αξίζει να δούμε ποια είναι η σχέση της νόσου με τον μεταβολισμό.

Στην αρχή αυτής της πανδημίας, όταν δεν ήταν σχεδόν τίποτα γνωστό για τον κορονοϊό, μάθαμε ότι η βαριά νόσηση «χτυπάει» κυρίως άντρες μεγάλης ηλικίας, ανθρώπους με μεγάλη παχυσαρκία και άλλους με υποκείμενα νοσήματα. 

Στην πορεία φάνηκε ότι τα προβλήματα του μεταβολισμού, και συγκεκριμένα το λεγόμενο μεταβολικό σύνδρομο, μπορεί να συμβάλλει στην εκδήλωση βαριάς Covid-19 περισσότερο ακόμη κι από ένα αυτοάνοσο νόσημα.

Μεταβολικό σύνδρομο: Όταν κάτι δεν πάει καλά με τον μεταβολισμό

Το μεταβολικό σύνδρομο δεν είναι κάποιο αυτόνομο νόσημα. Είναι ένα σύνολο παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης νοσημάτων. Οι παράγοντες είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση, τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου, τριγλυκεριδίων ή η χαμηλή «καλή» χοληστερίνη και το σωματικό λίπος γύρω από τη μέση, που οφείλονται συνήθως στον κακό μεταβολισμό της ινσουλίνης και των ορμονών που ρυθμίζουν τη γλυκόζη στον οργανισμό.

Η ύπαρξη μίας από τις παραπάνω καταστάσεις δεν σηματοδοτεί από μόνη της μεταβολικό σύνδρομο. Ο συνδυασμός όμως οποιωνδήποτε από αυτές αυξάνει τον κίνδυνο και η συνύπαρξη τεσσάρων το εγκαθιστά.

Σε παλαιότερη συνέντευξή του στο OW ο Αθανάσιος Τζιούφας, καθηγητής Παθολογίας-Ανοσολογίας ΕΚΠΑ και διευθυντής της Κλινικής Παθολογικής Φυσιολογίας του Λαϊκού Νοσοκομείου Αθηνών, είχε αναφέρει: «Oι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για κακή έκβαση της Covid-19 είναι η μεγάλη ηλικία (π.χ. >65 ετών), συνήθειες όπως το κάπνισμα, συννοσηρότητες χρόνιων παθήσεων των πνευμόνων, καρδιαγγειακών παθήσεων, καθώς και το μεταβολικό σύνδρομο».

Ελένη Καστρινογιάννη

Covid-19 και μεταβολικό σύνδρομο

Μία έρευνα που δημοσιεύτηκε μόλις τον Δεκέμβριο του 2021 σε νοσηλευόμενους ασθενείς με Covid-19 επιβεβαίωσε ότι το μεταβολικό σύνδρομο συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα για σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας. Μάλιστα, όσο πιο έντονο είναι το μεταβολικό σύνδρομο ενός ασθενούς τόσο πιο πιθανό είναι να προσβληθεί από το σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας που μειώνει απειλητικά το οξυγόνο στο αίμα.

Σε έρευνα του Πανεπιστημίου Tulane, της Mayo Clinic και της Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας των ΗΠΑ διαπιστώθηκε ότι αν κάποιος έχει μεταβολικό σύνδρομο και νοσηλεύεται με Covid-19, έχει 1 πιθανότητα στις 4 να εμφανίσει σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας. Ο αυξημένος κίνδυνος από το μεταβολικό σύνδρομο βρέθηκε ότι ισχύει ανεξάρτητα από φύλο, ηλικία και άλλα υποκείμενα νοσήματα.

Οι βαριές περιπτώσεις Covid-19 παρουσιάζουν μια υπερφλεγμονώδη ανοσιακή αντίδραση έναντι της λοίμωξης από τον κορονοϊό. Οι επιστήμονες υποπτεύονται ότι η χρόνια χαμηλού βαθμού φλεγμονή, την οποία προκαλεί το μεταβολικό σύνδρομο, ιδίως όταν συνυπάρχουν πολλοί παράγοντες του συνδρόμου στο ίδιο άτομο (διαβήτης, παχυσαρκία, υπέρταση), καθιστά τους ασθενείς αυτούς πιο ευάλωτους στην Covid-19.

Πώς λειτουργεί ο μεταβολισμός;

Προτού δούμε πώς δημιουργείται αυτή η φλεγμονώδης αντίδραση, είναι χρήσιμο να εξετάσουμε πώς λειτουργεί ο μεταβολισμός.

Μεταβολισμός είναι το σύνολο των διεργασιών κατά τις οποίες το σώμα μας προσλαμβάνει την τροφή και τη μετατρέπει σε ενέργεια. Ο μεταβολισμός διακρίνεται σε δύο σκέλη: τον καταβολισμό και τον αναβολισμό. Κατά των καταβολισμό γίνεται διάσπαση των μεγάλων μορίων σε μικρότερα, δηλαδή οι πολύπλοκες ουσίες διασπώνται σε απλούστερες, ενώ παράλληλα απελευθερώνεται ενέργεια.

Στον αναβολισμό γίνεται το αντίθετο: ο οργανισμός αναζητά ενέργεια για να συνθέσει πολύπλοκες χημικές ουσίες. Την ενέργεια αυτή την παίρνει από την τροφή. Αν όμως οι μεταβολικές λειτουργίες έχουν διαταραχθεί και το σώμα δεν προσλαμβάνει τροφή ικανοποιητική σε ποσότητα ή ποιότητα ή σε συνδυασμό, ή αν η μεταφορά αυτής της τροφής δεν παρέχεται επικοδομητικά μέσα στα κύτταρα, δημιουργούνται διάφορα προβλήματα: έλλειψη ενέργειας, δημιουργία ελεύθερων ριζών, οξειδωτικό στρες, απώλεια μυϊκής μάζας κ.ά. Το οξειδωτικό στρες περιγράφει την ανισορροπία μεταξύ των τοξικών αποβλήτων του οργανισμού μας και των αντιοξειδωτικών ουσιών προς εξουδετέρωση των πρώτων που αυτό διαθέτει.

ΤΟ ΝΑ ΜΗΝ ΕΧΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΝΟΣΗΜΑ ΔΕΝ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ ΕΧΕΙ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ.

Πώς προκαλείται η φλεγμονώδης αντίδραση στην Covid-19

«Ο κορονοϊός δημιουργεί μια έντονη υποξία στα κύτταρα. Η υποξία είναι μια κατάσταση που τα κύτταρα δεν έχουν επαρκές οξυγόνο για να μπορέσουν να λειτουργήσουν. Αυτομάτως λοιπόν ενεργοποιούνται μηχανισμοί επιβίωσης στο σώμα. Το ανοσοποιητικό σύστημα, μπροστά στην απειλή της έλλειψης οξυγόνου, βρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και αντιδρά», σχολιάζει ο Γιώργος Λέων, ειδικός σε θέματα βιολογικής φυσικής και χημείας της διατροφής του ανθρώπινου οργανισμού.

Ποιο είναι το αποτέλεσμα; «Αποτέλεσμα της αντίδρασής του είναι να δημιουργηθούν απότομα υπέρμετρα κατάλοιπα, με απλοϊκά λόγια κυτταρικά σκουπίδια, όπως π.χ. είναι το γαλακτικό οξύ, τα οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να αποβάλλει αν έχει έναν ήδη επιβαρυμένο μεταβολισμό. Επιπλέον, απενεργοποιούνται σημαντικότατοι μηχανισμοί κυτταρικής προστασίας, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ακαριαία το φαινόμενο που στη βιοχημεία ονομάζουμε οξειδωτικό στρες», αναφέρει ο ίδιος.

«Αυτά τα απόβλητα δημιουργούν προφλεγμονώδεις αντιδράσεις. Ο κορονοϊός προκαλεί μέσα σε λίγες μέρες στον μεταβολισμό τις βλάβες που θα προκαλούσε μια κακή ποιότητα ζωής (κακή διατροφή, ανεπαρκής ύπνος, στρες, επιβλαβείς περιβαλλοντικοί παράγοντες) επί 15-20 χρόνια. Η διαταραγμένη μεταβολική λειτουργία επηρεάζει με τη σειρά της τον τρόπο που αντιδρά το ανοσοποιητικό και προκαλεί φλεγμονές στο σώμα. Ένας τέτοιος οργανισμός είναι φυσικά πιο ευπαθής στη λοίμωξη», σχολιάζει ο κ. Λέων.

Η Covid-19 ανέδειξε τη σημασία του μεταβολισμού

Σύμφωνα με τον ίδιο: «Το θετικό με την περίπτωση του κορονοϊού είναι ότι έφερε τη σημασία του μεταβολισμού στο προσκήνιο. Και μαζί με αυτόν τη σημασία της πρόληψης και των ειδικών επιστημών που ασχολούνται με αυτή. Δεν είναι τυχαίο που χάθηκαν άνθρωποι χωρίς υποκείμενα νοσήματα. Το να μην έχει κάποιος υποκείμενο νόσημα δεν σημαίνει ότι έχει και καλή μεταβολική λειτουργία».

Η μεταβολική δυσλειτουργία, αν δεν έχει εκδηλωθεί ακόμη με τη μορφή μιας πάθησης, όπως είναι συνηθέστερα ο διαβήτης, μοιάζει με κακό προηγούμενο, ικανό να πυροδοτήσει μια σειρά υπερβολικών αντιδράσεων. Πολλές φορές όμως οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι την έχουν.

Με βάση τα στοιχεία του Π.Ο.Υ. μεταβολικό σύνδρομο παρουσιάζει περίπου το 1/4 του πληθυσμού παγκοσμίως. Άραγε, πόσοι από τους υπόλοιπους παρουσιάζουν μεταβολική δυσλειτουργία;

Δεν είναι τυχαίο που ο κορονοϊός επηρεάζει περισσότερο ανθρώπους με σακχαρώδη διαβήτη ή πρόδιαβητη ή ακόμη και παχύσαρκους. Στην πραγματικότητα ο κορονοϊός ενδεχομένως να «χτυπάει» τους μεταβολικά διαταραγμένους.