ΠΩΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΟΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΠΗΡΕΑΣΟΥΝ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

Όλο και περισσότερες έρευνες αποδεικνύουν πως πολλά και σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας μπορεί να πηγάζουν από διαταραχές στον μεταβολισμό, αλλά και στο ανοσοποιητικό.

Εκτενής έρευνα που πραγματοποίησε το 2007 το ψυχιατρικό τμήμα του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια κατέληξε σε συμπεράσματα που 17 χρόνια μετά σηματοδοτούν μία καθοριστική στιγμή στο πού μπορεί να οφείλονται κατά μεγάλο ποσοστό σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας: Σε λοιμώξεις που ενεργοποιούν την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Στην έρευνα συμμετείχαν 100 ασθενείς με ταχέως εξελισσόμενα ψυχιατρικά συμπτώματα ή γνωστικές βλάβες. Όταν τα άτομα αυτά εξετάστηκαν, αποδείχθηκε ότι υπέφεραν από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα. Τα σώματά τους δημιουργούσαν αντισώματα ενάντια σε βασικούς υποδοχείς στα νευρικά κύτταρα, γνωστούς ως υποδοχείς NMDA. Αυτοί οδηγούν σε διόγκωση (πρήξιμο) του εγκεφάλου και μπορεί να προκαλέσουν μια σειρά συμπτωμάτων όπως παράνοια, παραισθήσεις και επιθετικότητα.

Πώς θεραπεύτηκαν; Όχι με ψυχοφάρμακα, όπως θα περίμενε κανείς (και όπως θα γινόταν αν τα άτομα αυτά δεν είχαν συμμετάσχει στην εν λόγω έρευνα), μα με φάρμακα ανοσοθεραπείας ή στεροειδή.

Τα αντισώματα και ο μεταβολισμός μπορεί να επηρεάσουν την ψυχική υγεία

Δεκαεπτά χρόνια και αμέτρητες έρευνες μετά, οι ψυχίατροι αρχίζουν πλέον να ενώνουν τις τελίτσες και να αναγνωρίζουν πως διάφορα οργανικά προβλήματα μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρές διαταραχές της ψυχικής υγείας.

Στο παρελθόν είχαμε μιλήσει για τα PANS και τα PANDAS, δηλαδή για κοινές λοιμώξεις όπως ο στρεπτόκοκκος, που μπορεί να πυροδοτήσουν ψυχιατρικές βλάβες στα παιδιά. Πλέον, αυτά αποτελούν μία μόνο πηγή του «κακού».

Η βιολογία της ψυχικής υγείας και ο τρόπος που τα συμπτώματα συνδέονται με τα αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων οδηγούν τους επιστήμονες σε μία αναθεωρημένη κατανόηση των ασθενών, σε καλύτερες διαγνώσεις και σε πιο στοχευμένες θεραπείες.

Σήμερα, χάρη στην όλο και πιο εξελιγμένη τεχνολογία, οι επιστήμονες βρίσκουν νευρολογικούς βιοδείκτες που αποδεικνύουν πως ορισμένες παθήσεις ψυχικής υγείας έχουν στην πραγματικότητα τέτοια ερεθίσματα ή ρίζες ώστε να πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ιατρικές καταστάσεις, παρά ως ψυχιατρικές.

iStock

Τα αντισώματα που αναφέραμε αρχικά, τα οποία επιτίθενται στους νευρώνες του εγκεφάλου, είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Το επιβεβαίωσε πρόσφατα και η επικεφαλής της ψυχιατρικής κλινικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Belinda Lennox. Η καθηγήτρια βρήκε αυξημένα ποσοστά αντισωμάτων στο 6% των ασθενών της, τα οποία στόχευαν κυρίως τους υποδοχείς NMDA.

Όπως η ίδια είπε αργότερα, «παραμένει άγνωστο πώς ένα μεμονωμένο σύνολο αντισωμάτων είναι ικανό να παράγει κλινικές εκδηλώσεις που κυμαίνονται από επιληπτικές κρίσεις έως ψύχωση και εγκεφαλίτιδα. Ούτε είναι γνωστό γιατί παράγονται αυτά τα αντισώματα ή αν μπορούν να διασχίσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, μια μεμβράνη που ελέγχει την πρόσβασή τους στον εγκέφαλο. Υποθέτω, ωστόσο, ότι το κάνουν, κατά προτίμηση προσκολλώνται στον ιππόκαμπο, κάτι που θα εξηγεί πώς επηρεάζουν τη μνήμη και οδηγούν σε αυταπάτες και παραισθήσεις».

Υπάρχει, λοιπόν, ρεαλιστικός κίνδυνος το ανοσοποιητικό σύστημα να βλάψει τον εγκέφαλο. «Το ερώτημα εκατομμυρίων δολαρίων, βέβαια, είναι αν αυτές οι καταστάσεις είναι θεραπεύσιμες», συνεχίζει η Dr. Lennox, κάτι που επιχειρεί να απαντήσει μέσω δοκιμών που κάνει αυτή την περίοδο.

Η μειωμένη πρόσληψη υδατανθράκων μπορεί να ωφελεί ψυχιατρικούς ασθενείς

Δεν είναι μόνο το ανοσοποιητικό, αλλά και οι μεταβολικές διαταραχές που μπορεί να επηρεάσουν την ψυχική υγεία.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο εγκέφαλος είναι ένα όργανο που «διψάει» για ενέργεια και οι μεταβολικές μεταβολές που σχετίζονται με ενεργειακά μονοπάτια δείχνουν να εμπλέκονται σε ένα ευρύ φάσμα καταστάσεων, όπως η σχιζοφρένεια, η διπολική διαταραχή, η ψύχωση, οι διατροφικές διαταραχές και η μείζονα καταθλιπτική διαταραχή.

Στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ υπάρχει μια κλινική μεταβολικής ψυχιατρικής, όπου οι ασθενείς αντιμετωπίζονται με αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής τους, μαζί με φαρμακευτική αγωγή. Την ίδια ώρα, στην κλινική διερευνώνται τα πιθανά οφέλη της κετογονικής δίαιτας, στην οποία η πρόσληψη υδατανθράκων είναι περιορισμένη. Αυτή η δίαιτα αναγκάζει το σώμα να κάψει λίπος για ενέργεια, δημιουργώντας έτσι χημικές ουσίες γνωστές ως κετόνες, που μπορούν να λειτουργήσουν ως πηγή καυσίμου για τον εγκέφαλο, όταν η γλυκόζη είναι σε περιορισμένη παροχή.

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, όπως αναφέρει ο Economist, 13 κλινικές δοκιμές λαμβάνουν χώρα σε παγκόσμιο επίπεδο, οι οποίες αναζητούν τις επιπτώσεις των μεταβολικών θεραπειών σε σοβαρές ψυχικές ασθένειες.

Όπως όλα δείχνουν, σημαντικές εξελίξεις από τους τομείς της βιολογίας, της νευρολογίας και της ψυχιατρικής θα βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας χρόνο με τον χρόνο.