ΠΟΣΟ ΠΟΝΟ ΑΝΤΕΧΕΙΣ;

Η ανοχή του ανθρώπινου σώματος στον πόνο μπορεί να είναι τεράστια, όμως πόσο πρέπει να είναι κανονικά; Πόσο πόνο πρέπει να αντέξεις πριν αναζητήσεις βοήθεια;

Μία καλή φίλη χρειάστηκε πρόσφατα να υποβληθεί σε μαγνητική μαστογραφία με χρήση σκιαγραφικού. Αν έχεις κάνει ποτέ κάτι αντίστοιχο, θα θυμάσαι ότι το σκιαγραφικό μπαίνει στη φλέβα (όπου βρίσκεται εξαρχής η πεταλούδα) περί τα 7-8 λεπτά πριν το τέλος όλης της διαδικασίας. Τη στιγμή που εισέρχεται το υγρό ίσως νιώσεις μια μικρή ενόχληση, ένα «πάγωμα» στο χέρι, τίποτε που να μην μπορείς να αντέξεις. Η φίλη μου, όμως, ένιωσε πόνο ανυπόφορο, σα να της ακρωτηριαζόταν ολόκληρο το χέρι. Ενημερώθηκε αργότερα ότι κάτι είχε πάει στραβά και ο πόνος αυτός ήταν επίπτωση της διάχυσης του σκιαγραφικού στην περιοχή εκτός φλέβας. Της είπαν ότι καμιά φορά συμβαίνει και της έδωσαν οδηγίες για να το αντιμετωπίσει.

Δεν θα σταθώ στο γιατί και πόσο πιθανό είναι να συμβεί κάτι τέτοιο, αλλά στο ότι η φίλη μου κατάφερε να υποστεί τον αδιανόητο αυτό πόνο μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία της μαγνητικής. Στη συνέχεια, όταν σηκώθηκε από το μηχάνημα πονώντας ακόμα, λιποθύμησε. Θα μπορούσε με το που ένιωσε τον πρώτη οξεία σουβλιά στο χέρι να πατήσει το ειδικό κουμπί συμπίεσης, να ενημερώσει τον τεχνολόγο ότι δεν αντέχει άλλο και να σταματήσει. Αλλά δεν το έκανε.

Στον αντίποδα, σκέφτομαι τη δική μου σχεδόν μηδενική ανοχή στον πόνο, που με οδηγεί να παίρνω αναλγητικά με το παραμικρό, σε βαθμό που οι φίλοι με κοροϊδεύουν αναρωτώμενοι πώς κατάφερα π.χ. να γεννήσω. Και η σύγκριση αυτή κάνει προφανές ότι δεν αντέχουμε όλοι στα ίδια επίπεδα πόνου. Όμως… πόσο θα έπρεπε κανονικά να αντέχουμε;

iStock

Καθένας αντιμετωπίζει διαφορετικά τον κάθε πόνο

Νιώθουμε πόνο λόγω των σινιάλων (μηνυμάτων) που στέλνουν οι αισθητηριακοί υποδοχείς μας μέσω των νευρικών ινών στον εγκέφαλο. Η ανοχή του καθενός σε αυτόν έχει να κάνει με διάφορους παράγοντες, όπως η ηλικία, το φύλο, τα γονίδια, η κουλτούρα, το κοινωνικό περιβάλλον, αλλά και η λειτουργία των εν λόγω υποδοχέων.

Ο τρόπος που επεξεργαζόμαστε τον πόνο επηρεάζει γνωστικά την ανοχή μας σε αυτόν. Έτσι, σύμφωνα με άρθρο της καθ. Cindy Jones από το τμήμα ιατρικών σπουδών του Bond University, αν έχουμε μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον που μας ενθάρρυνε να κάνουμε υπομονή, να είμαστε γενναίοι, να μην κλαίμε με το παραμικρό, ίσως η ανοχή μας στον πόνο να είναι μεγαλύτερη.

Ρόλο παίζει και το είδος κάθε διαφορετικού πόνου: Αν αυτός είναι ξαφνικός και οξύς (όπως με ένα χτύπημα), ή βουβός και μεγαλύτερης διάρκειας (όπως π.χ. ένας πονοκέφαλος). Τα άτομα που αντιμετωπίζουν χρόνιο πόνο (π.χ. στο μυοσκελετικό) αποτελούν μια ξεχωριστή κατηγορία, αφού υποφέρουν σχεδόν συνέχεια, επιβαρύνοντας την ψυχολογία τους και χάνοντας ενίοτε την ποιότητα ζωής τους. Στη δική τους περίπτωση, η αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής αποτελεί τεράστια πρόκληση, αφού ένα απλό παυσίπονο συνήθως δεν αρκεί.

iStock

Πόσο πόνο πρέπει να αντέχεις;

Ήξερες ότι υπάρχουν κλίμακες πόνου; Ίσως σου έχει τύχει να σε ρωτήσει ένας γιατρός: «Από το 0 έως το 10 πόσο πονάς; Το 0 ισούται με μηδενικό πόνο, το 10 με τον χειρότερο πόνο που ένιωσες ποτέ». Αυτές έχουν σίγουρα μια χρησιμότητα για να αξιολογηθεί π.χ. η αποτελεσματικότητα μιας θεραπείας σε έναν ασθενή ή για να περιγράψει ένα παιδάκι πόσο πονά. Ο σκοπός τους, όμως, είναι καθαρά πρακτικός και απλουστευτικός.

Έτσι, ενώ το ανθρώπινο σώμα μπορεί πράγματι να αντέξει ένα στρογγυλό «10», αν όχι και παραπάνω, το ερώτημα που έχει σημασία είναι «πόσο πόνο πρέπει να αντέξεις πριν αναζητήσεις βοήθεια». Σε αυτό ο γιατρός Dev Sen, που εξειδικεύεται στο θέμα, θα σου πει ότι εξαρτάται:

• Αν ο πόνος συνδυάζεται με άλλα ανησυχητικά συμπτώματα, π.χ. πυρετό, πρέπει να αναζητήσεις βοήθεια άμεσα.
• Αν είναι οξύς, επίμονος και σε κάνει να υποφέρεις και να χάνεις την ποιότητα ζωής σου, η επίσκεψη σε ένα ιατρείο πόνου μπορεί να σε βοηθήσει.
• Αν έχεις μία βουβή ενόχληση που δεν σε ενοχλεί πραγματικά, μπορεί να κάνεις λίγη υπομονή πριν επικοινωνήσεις με κάποιον γιατρό.

Είπαμε, ο κάθε άνθρωπος αντέχει τον δικό του πόνο και η επιστήμη φαίνεται να είναι ΟΚ με αυτό.

Εγώ, ας πούμε, θα συμφωνήσω με τον φυσιοθεραπευτή και επικεφαλής της κλινικής Back to Health Physiotherapy, Craig Macdonald, ο οποίος στο ερώτημα «Πόσο πόνο πρέπει να αντέχω», απαντά: «Καθόλου!». Και εξηγεί:

Ακόμα και όταν βιώνεις έναν βραχυχρόνιο πόνο, ο εγκέφαλός σου αυξάνει τις ορμόνες του στρες στο σώμα, οι οποίες μπορεί να σε κάνουν πιο ευερέθιστο, ανήσυχο, κυκλοθυμικό, κουρασμένο, ληθαργικό και να σε οδηγήσουν σε ένα μυϊκό σφίξιμο. Ο πόνος, λοιπόν, ανάλογα με την ένταση και τη διάρκειά του μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένες σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις. Μπορεί δε να οδηγήσει σε ακόμα περισσότερο πόνο.

Επιπλέον, μία δυσφορία που επιμένει για μέρες εξαντλεί και τους νευρικούς ιστούς που στέλνουν διαρκώς το ίδιο σήμα στον εγκέφαλο, διαταράσσοντας τη μελλοντική τους λειτουργία.

Γιατί να το κάνεις αυτό στον εαυτό σου, αν έχεις τρόπο να ανακουφιστείς;

iStock

Ο εγκέφαλος (και η συμπεριφορά σου) μπορεί να μειώσουν τον πόνο που νιώθεις

Πριν καταφύγεις στο παυσίπονο, μάθε ότι υπάρχει τρόπος να «χακάρεις το σώμα σου» και να αυξήσεις άμεσα την ανοχή σου στις σωματικές ενοχλήσεις.

Παρατήρησε πώς αντιδράς όταν χτυπάς π.χ. το μικρό σου δαχτυλάκι στην γωνία κάποιου επίπλου. Αυτός ο απροσδόκητος, οξύς πόνος σε οδηγεί συνήθως:

1. Να αρχίσεις να βρίζεις ασύστολα.
2. Να σκύψεις και να αρχίσεις να τρίβεις το δαχτυλάκι σου.

Και οι δύο αυτές αντιδράσεις, λέει η καθηγήτρια Jones, αποτελούν τις πρώτες οδηγίες ενός υγιούς εγκεφάλου:

• Το βρισίδι ενεργοποιεί την φυσιολογική αντίδραση πάλης ή φυγής, η οποία στη συνέχεια μειώνει κάπως τον πόνο βοηθώντας μας να τον διαχειριστούμε.
• Το τρίψιμο είναι μία συμπεριφορά που διακόπτει τη μεταφορά του σήματος του πόνου από τις νευρικές ίνες και έτσι τον αντιλαμβανόμαστε κάπως μειωμένο. Όσο συνεχίζουμε να το τρίβουμε, δημιουργούμε έναν περισπασμό που κάνει την ενόχληση ολοένα να μειώνεται.

Σκέφτομαι ότι αν η φίλη μου έβριζε το άτομο που της έβαλε λάθος το σκιαγραφικό, κάνεις δεν θα μπορούσε να την κατηγορήσει και ίσως κάπως να ανακουφιζόταν.