ΨΥΧΙΑΤΡΟΣ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΑΥΤΗ

Χάνοντας και τους δύο γονείς της από άνοια, μια καταξιωμένη καθηγήτρια ψυχιατρικής αποκαλύπτει τι άλλαξε στη ζωή της για να προστατεύει όσο είναι δυνατόν τα εγκεφαλικά της κύτταρα.

Όσο εντυπωσιακές είναι οι δυνατότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου, άλλο τόσο εντυπωσιακό είναι πώς αυτός αρχίζει να υπόκειται σε γνωστικές εκπτώσεις και να χάνει σταδιακά τη μνήμη του με την πάροδο των ετών. Η Gill Livingston είναι καθηγήτρια Ψυχιατρικής στο University College London, με ειδίκευση στην υποστήριξη ατόμων που αντιμετωπίζουν προβλήματα άνοιας και στις οικογένειές τους. Η ίδια ήταν επικεφαλής μελέτης που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Lancet, σύμφωνα με την οποία σχεδόν τα μισά περιστατικά άνοιας θα μπορούσαν να αποφευχθούν ή να καθυστερήσουν, αν αντιμετώπιζε κανείς  έγκαιρα ορισμένους παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία και τον τρόπο ζωής του.

Ανάμεσα σε αυτούς, η επιστημονική της ομάδα διέκρινε δύο νέους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο της άνοιας: την υψηλή χοληστερόλη και την εξασθένηση της όρασης: «Οι δύο αυτοί παράγοντες έρχονται να προστεθούν σε ένα σύνολο άλλων, που αθροίζονται στους 14. Αν κάποιος, λοιπόν, έχει τη δυνατότητα να παρέμβει και να αλλάξει όσο περισσότερους γίνεται, θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο άνοιας κατά παραπάνω από 45%.

»Δεν μπορούμε να αλλάξουμε την ηλικία μας. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα γονίδιά μας. Όμως, αυτούς τους παράγοντες μπορούμε να τους μεταβάλλουμε: μπορούμε να φοράμε ακουστικά, μπορούμε να διορθώσουμε την όρασή μας, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την υψηλή αρτηριακή πίεση και την υψηλή χοληστερόλη και έτσι να μειώσουμε τον κίνδυνο, γλιτώνοντας και τους δικούς μας ανθρώπους από το βάρος της φροντίδας μας. Επιπλέον, αυτό θα συνέβαλε σημαντικά στην οικονομία της χώρας».

Η καθ. Ψυχιατρικής Gill Livingston Tania Sieira / Album / Alamy / Visualhellas.gr

Τι κάνει μια ψυχίατρος για να προστατεύεται από την άνοια

Έχοντας πια περάσει για τα καλά τη μέση ηλικία και δεδομένου ότι έχασε και τους δύο γονείς της από άνοια, η Livingston λέει πως έχει κάνει στόχο ζωής της να προστατευτεί από αυτήν, ειδικά τώρα, που η επιστήμη δίνει πλέον μια πολύ καλύτερη εικόνα ως προς το πώς επιτυγχάνεται αυτό.

Έτσι, αυτά που έχει επιλέξει να κάνει είναι:

– Φορά ακουστικό βαρηκοΐας

«Η οικογένειά μου έχει ιστορικό απώλειας ακοής και εγώ φοράω ακουστικά εδώ και 10 χρόνια, από τα 55 μου. Αποφάσισα να υποβληθώ σε έλεγχο όταν ο άντρας μου επισήμανε ότι δεν ακούω καλά. Καταλαβαίνω ότι υπάρχει στίγμα με τα ακουστικά και ότι κάνουν τους ανθρώπους να νιώθουν ότι γέρασαν. Παρόλο που ως γιατρός ξέρω ότι αυτό είναι γελοίο, το ένιωσα κι εγώ, όμως είναι σημαντικό να ξεπεραστεί. Ο πιο εύκολα αντιμετωπίσιμος παράγοντας που αποδεδειγμένα συμβάλλει στην άνοια είναι η κακή ακοή. Όποιος το καταλάβει και φορέσει ακουστικά έγκαιρα έχει 40% μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσει άνοια – συγκριτικά με τα άτομα που δεν αντιμετωπίζουν απώλεια ακοής», λέει η καθηγήτρια και εξηγεί ότι τα άτομα με απώλεια ακοής καταλήγουν να απομονώνονται, ο εγκέφαλός τους να μη διεγείρεται και έτσι η άνοια επιδεινώνεται.

– Ελέγχει τακτικά την όρασή της

Ο ρόλος της όρασης στην άνοια έγινε εμφανής σχετικά πρόσφατα: Η έρευνα έδειξε ότι άτομα με κακή όραση έχουν 50% παραπάνω κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια, συγκριτικά με όσους δεν έχουν τέτοιο πρόβλημα.

iStock

Η Livingston λέει πως καθώς είχε μυωπία από παιδί, επισκεπτόταν ανέκαθεν συχνά τον οπτομέτρη της, κάτι που συνεχίζει να κάνει καθώς μεγαλώνει. «Με τον ίδιο τρόπο που η κακή ακοή περιορίζει τα γνωστικά ερεθίσματα, έτσι και η κακή όραση αναγκάζει τα άτομα να μειώνουν τις δραστηριότητές τους και την ενεργοποίηση του εγκεφάλου τους», εξηγεί.

– Κρατά τη χοληστερόλη της σε φυσιολογικά επίπεδα, γιατί φάνηκε ότι συνδέεται με την άνοια

Η ίδια προσθέτει: «Έχω την τύχη να έχω από τη φύση μου χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης, ωστόσο προσέχω τη διατροφή μου, η οποία βασίζεται στα φρούτα και τα λαχανικά, ενώ σπάνια καταναλώνω κόκκινο κρέας. Βέβαια, υπάρχουν άνθρωποι που τρώνε σωστά και πάλι έχουν υψηλή χοληστερόλη, με αποτέλεσμα να χρειάζονται στατίνες για να ρυθμίζουν την LDL τους. Αυτό, όμως, είναι απαραίτητο γιατί η υψηλή χοληστερόλη αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού και τη συσσώρευση πρωτεϊνών στον εγκέφαλο, κι αυτό μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνου του Αλτσχάιμερ και της αγγειακής άνοιας».

– Παρακολουθεί την αρτηριακή της πίεση

«Γνώμη μου είναι πως αν έχει κανείς πίεση πάνω από 130/80 mmHg θα πρέπει να συζητήσει με τον γιατρό το ενδεχόμενο να ακολουθήσει κάποια σχετική αγωγή. Σύμφωνα με έρευνες, είναι πιθανό η υψηλή αρτηριακή πίεση να οδηγεί σε μείωση του γνωστικού αποθέματος και ως εκ τούτου να αυξάνει τον κίνδυνο να εμφανίσει κανείς συμπτώματα διάφορων παθολογιών του εγκεφάλου», λέει η Livingston.

– Δεν πίνει πολύ και δεν καπνίζει, καθώς και τα δύο επιβαρύνουν τον κίνδυνο άνοιας

Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ καταστρέφει τον εγκέφαλο και το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας μέσω διάφορων μηχανισμών, οπότε η διακοπή και των δύο πριν ακόμα κανείς εμφανίσει συμπτώματα μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στο να την αποφύγει.

– Αποφεύγει τον καφέ αργά το απόγευμα

Ξεκάθαρα για να μην εμποδίζεται ο βραδινός της ύπνος.

iStock

– Δεν στρεσάρεται για τον ύπνο

«Δεν είμαστε βέβαιοι ακριβώς πώς συνδέεται η άνοια με τον ύπνο, ωστόσο υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η ανεπάρκεια αυτού μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο. Έτσι, ο καλός βραδινός ύπνος είναι πάντα ωφέλιμος στην υγεία. Δεν πρέπει, όμως, να στρεσάρεται κανείς γι’ αυτό, γιατί όσο παραπάνω σκέφτεσαι ότι πρέπει να κοιμηθείς τόσο περισσότερο θα δυσκολεύεσαι», λέει η καθηγήτρια.

– Παραμένει δραστήρια καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας

Προσθέτει ότι αρκετοί παράγοντες άνοιας, όπως η παχυσαρκία, η σωματική αδράνεια, η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο διαβήτης, μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη συστηματική σωματική άσκηση. Η ίδια προσπαθεί να κάνει περισσότερα από 10.000 βήματα κάθε μέρα, ενώ δύο φορές την εβδομάδα κάνει προπόνηση με βάρη.

iStock

– Είναι κοινωνική και βάζει το μυαλό της «να δουλεύει»

Τι άλλο κάνει; «Ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για την υγεία μας είναι να κοινωνικοποιούμαστε, γιατί έτσι ο εγκέφαλός ενεργοποιείται με τον καλύτερο τρόπο. Ναι, σίγουρα τα σταυρόλεξα και τα Sudoku βοηθούν, αλλά για εμένα δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να περνώ χρόνο με τους φίλους και την οικογένεια μου».

– Δεν έχει εμμονή με την μακροζωία – είναι κάτι μη ρεαλιστικό

«Όσο κι αν προσπαθώ να κάνω ό,τι μπορώ για να μένω σωματικά και πνευματικά υγιής, ξέρω καλά πως κανείς δεν ζει για πάντα – όλοι πεθαίνουμε κάποτε και οι περισσότεροι ασθενούν κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής τους. Εύχομαι αυτό να μην διαρκέσει πολύ. Εύχομαι τα περισσότερα χρόνια της ζωής μου να είμαι καλά και γι’ αυτό λαμβάνω έγκαιρα τα απαραίτητα μέτρα. Μεταξύ αυτών, έχω συζητήσει από τώρα με τον άντρα μου και τα παιδιά μου πώς θέλω να ζω όταν δεν θα είμαι πια σε θέση να παίρνω αποφάσεις για τον εαυτό μου. Όλα μοιάζουν λιγότερο τρομακτικά όταν τα έχεις οργανώσει από νωρίς και έτσι η ζωή γίνεται πιο εύκολη και για εσένα και για τους άλλους», καταλήγει η καθηγήτρια.

Άλλοι παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο της άνοιας

Η Livingston μίλησε για 14 συνολικά παράγοντες που συμβάλλουν στην άνοια, 10 από τους οποίους η ίδια επιδιώκει να αντιμετωπίζει καθημερινά. Υπάρχουν, όμως, και ορισμένοι που δυστυχώς δεν είναι πάντα στο χέρι μας να διαχειριστούμε και αυτό ίσως κάνει την ανάγκη να προσπαθήσουμε για τους υπόλοιπος ακόμα περισσότερο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης της αυτοί είναι:

• Η ποιότητα εκπαίδευσης στην παιδική και νεανική μας ηλικία.
• Η ατμοσφαιρική ρύπανση.
• Μια τραυματική εγκεφαλική βλάβη.
• Η κατάθλιψη, η οποία συχνά στις μεγαλύτερες ηλικίες δεν διαγιγνώσκεται εύκολα.