ΤΑ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΒΑΖΟΥΝ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΟ ΣΥΚΩΤΙ ΣΟΥ – ΑΛΛΑ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΤΟ ΑΝΤΙΣΤΡΕΨΕΙΣ

Αν νόμιζες ότι τα αναψυκτικά διαίτης είναι η safe επιλογή, ήρθε ο καιρός να αναθεωρήσεις. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, ακόμα κι αν τα σηκώνει ο αριθμός στη ζυγαριά, πέφτουν βαριά στο συκώτι.

Τα αναψυκτικά διαίτης δεν είναι όσο αθώα πιστεύαμε, τουλάχιστον για το ήπαρ ή, για να το πούμε απλά, το συκώτι μας. Στην Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Γαστρεντερολογίας για το 2025 (UEG Week 2025) στο Βερολίνο, το μεγαλύτερο ετήσιο συνέδριο γαστρεντερολογίας στην Ευρώπη, παρουσιάστηκε έρευνα για το πώς η κατανάλωση αναψυκτικών με κανονική περιεκτικότητα σε ζάχαρη ή diet επηρεάζει την ηπατική υγεία. Τα ευρήματά της δεν θα τα έλεγες αναμενόμενα.

Οι ερευνητές πραγματοποίησαν μια μεγάλης κλίμακας, μακροχρόνια μελέτη για 100.000 άτομα χωρίς προϋπάρχουσα ηπατική νόσο κατά την έναρξη της έρευνας. Στα 10,3 χρόνια που διήρκησε η παρακολούθηση, οι συμμετέχοντες κατέγραφαν αναλυτικά τις διατροφικές τους συνήθειες, συμπεριλαμβανομένων των ποτών με ζάχαρη, όπως τα αναψυκτικά. Η καταγραφή περιλάμβανε επίσης τις light και diet εκδοχές τους, δηλαδή με λίγη ή καθόλου ζάχαρη, που συνήθως περιέχουν τεχνητά γλυκαντικά.

Στο τέλος, εξέτασαν πόσοι από τους συμμετέχοντες εμφάνισαν ηπατική νόσο σχετιζόμενη με μεταβολική δυσλειτουργία (MASLD) ή άλλες διαταραχές του ήπατος, εφαρμόζοντας σύγχρονες απεικονιστικές μεθόδους σε μέρος του πληθυσμιακού δείγματος, για ακριβέστερη εικόνα της ποσότητας λίπους στο συκώτι και μεγαλύτερη αξιοπιστία των αποτελεσμάτων.

Βρήκαν ότι τα άτομα που κατανάλωναν περισσότερο από 250 γρ. ή 240-250 ml αναψυκτικό την ημέρα (λιγότερο από ένα κουτάκι), κανονικό ή διαίτης, διέτρεχαν υψηλότερο κίνδυνο διάγνωσης με MASLD συγκριτικά με όσους έπιναν σπανιότερα αναψυκτικά και συγκεκριμένα:

• κατά 60%, αν ήταν αναψυκτικά με λιγότερη ή χωρίς ζάχαρη,
• κατά 50% αν είχαν κανονική περιεκτικότητα σε ζάχαρη.

Ακόμα πιο παράδοξο ήταν πως μόνο τα αναψυκτικά τύπου diet σχετίστηκαν με σοβαρή νόσο και θανάτους από ηπατικά αίτια. Πριν δούμε τι σημαίνει η μελέτη για την υγεία και τις διατροφικές μας συνήθειες, ας γνωριστούμε με την MASLD.

iStock

Η πιο συχνή χρόνια ασθένεια του ήπατος

Η MASLD είναι η πιο συχνή χρόνια ηπατική νόσος. Εντοπίζεται στο 15-35% των ενηλίκων στον κόσμο και στο 15-20% των ενηλίκων στην Ελλάδα, ενώ σε πολλές χώρες είναι η κύρια ηπατογενής αιτία θανάτου. Πιθανώς να τη γνώριζες ως μη αλκοολική λιπώδη νόσου του ήπατος (NAFLD), για την οποία επιστήμονες διεθνώς συναίνεσαν να μετονομαστεί, αφενός για τον αποστιγματισμό της, αφετέρου για την πιο εύστοχη περιγραφή της: πρόκειται για την παθολογική συσσώρευση λίπους στο ήπαρ λόγω μεταβολικών διαταραχών, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η υψηλή χοληστερόλη και η υπέρταση.

Η υπερβολική συγκέντρωση λίπους (στεάτωση) οδηγεί με τον χρόνο σε φλεγμονή (ηπατίτιδα), ουλές και βλάβη στο συκώτι. Στα πρώτα στάδια είναι πιθανό να μη γίνει αντιληπτή· μπορεί να εκδηλωθεί με κόπωση, δυσφορία στην κοιλιακή χώρα (π.χ. αίσθημα φουσκώματος, ενοχλήσεις), απώλεια όρεξης και βάρους, ίσως ναυτία. Καθώς η νόσος προχωρά, ο κοιλιακός πόνος γίνεται εντονότερος, εμφανίζεται ίκτερος και παρατηρείται έκπτωση στη διανοητική κατάσταση ή αλλαγή συμπεριφοράς.

ΤΑ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ ΣΥΝΔΕΘΗΚΑΝ ΜΕ ΣΟΒΑΡΗ ΝΟΣΟ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΥΣ ΑΠΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΥΚΩΤΙ.

Ήρθε το τέλος για το συκώτι μας;

Η έρευνα δεν απέδειξε αιτιώδεις σχέσεις και γίνονται μόνο υποθέσεις. Σύμφωνα με τη Lihe Liu, κύρια συγγραφέα της μελέτης, τα σακχαρούχα αναψυκτικά προκαλούν απότομες αυξήσεις στα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα, συμβάλλοντας στην αύξηση του βάρους και τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ. Από την άλλη, τα αναψυκτικά διαίτης ενδέχεται να επηρεάζουν την υγεία με άλλους τρόπους, όπως με τη διατάραξη του εντερικού μικροβιώματος, την επίδραση στο αίσθημα κορεσμού ή στην επιθυμία για γλυκές γεύσεις, με αποτέλεσμα λιγότερο υγιεινές διατροφικές επιλογές.

Σε κάθε περίπτωση, πριν αρχίσεις να νιώθεις ότι είσαι ο Προμηθέας και τα αναψυκτικά ο αετός που τρώει το συκώτι σου (χωρίς να αναγεννάται σε μια νύχτα), ας δούμε τους περιορισμούς της μελέτης:

• Όπως είπαμε, πρόκειται απλώς για μελέτη παρατήρησης που δεν αποδεικνύει ότι τα αναψυκτικά διαίτης προκαλούν ηπατική νόσο.
• Η έρευνα βασίστηκε σε στοιχεία που έδωσαν οι ίδιοι οι συμμετέχοντες, άρα μπορεί να είναι ανακριβή επειδή έκαναν λάθη στις αναφορές ή απλώς δεν θυμόντουσαν καλά.
• Δεν συνεκτιμήθηκαν άλλοι παράγοντες που πιθανώς επηρεάζουν το αποτέλεσμα, όπως οι συνολικές διατροφικές συνήθειες, ο τρόπος ζωής ή η γενετική προδιάθεση.
• Δεν προσδιορίστηκε ποια γλυκαντική ουσία περιείχαν τα αναψυκτικά διαίτης, παρότι διαφορετικά γλυκαντικά μπορεί να έχουν διαφορετικές επιδράσεις στο ήπαρ και στο μικροβίωμα.

Κατά συνέπεια, απαιτούνται επιπλέον μακροχρόνιες, ελεγχόμενες μελέτες για να επιβεβαιωθεί αν η μείωσή τους μπορεί πράγματι να περιορίσει τον κίνδυνο ηπατικής νόσου.

iStock

Άρα, να συνεχίσω να πίνω αναψυκτικά;

Και το συκώτι να μην πείραζαν, υπάρχουν πολλοί λόγοι να αποφύγεις τα αναψυκτικά – γι’ αυτό η παγκόσμια δημόσια υγεία κοιτάζει πώς να μας αποτρέψει από τις γευστικές, δροσιστικές αμαρτίες. Αν πάλι σε ενδιαφέρει η ηπατική σου υγεία λόγω ευπάθειας ή εγκατεστημένης βλάβης, ποτέ δεν είναι αργά να κάνεις τη διαφορά.

Η έρευνα κατέληξε ότι ένα ποτήρι νερό την ημέρα στη θέση του αναψυκτικού μπορεί να αντιστρέψει τον κίνδυνο για MASLD και να τον μειώσει:

• κατά 13%, αν αντικαθιστά ένα τυπικό σακχαρούχο αναψυκτικό,
• κατά 15%, αν αντικαθιστά ένα αναψυκτικό diet.

Αν τώρα δεν είσαι fan του άγευστου νερού, φερ’ το πιο κοντά στις προτιμήσεις: πιες ανθρακούχο, δοκίμασε να του κάνεις upgrade με λίγες φέτες λεμονιού, αγγουριού ή φύλλα μέντας, βασιλικού ή άλλου μυρωδικού, ρίξε ένα ξυλάκι κανέλας ή λίγα παγάκια από κομμάτια/χυμό φρούτων, ενώ μπορείς πάντα να απολαύσεις ένα ωραίο τσάι φρούτων ή λεμονιού, αφού το παγώσεις καλά.