ΤΕΛΙΚΑ ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΑ ΗΛΙΑΚΑ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ; ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΑΝΑΤΡΕΠΟΥΝ ΟΣΑ ΞΕΡΑΜΕ

Τι συμβαίνει στο δέρμα όταν καίγεσαι από τον ήλιο; Νέα μελέτη ανατρέπει τη μέχρι τώρα εξήγηση και φέρνει στο προσκήνιο έναν απρόσμενο «ένοχο».

Δεν πρέπει να υπάρχει άνθρωπος που να έχει εκτεθεί στον ήλιο το καλοκαίρι –των ατελείωτων ωρών στις παραλίες– και να μην έχει ζήσει την εμπειρία του εγκαύματος σε κάποιο βαθμό. Η αποφυγή του χρειάζεται συστηματική δουλειά, με τακτικές ανανεώσεις του αντηλιακού και φροντίδα να καλύπτεται όλη η επιφάνεια του δέρματος που εκτίθεται στον ήλιο, από την κορυφή μέχρι τα νύχια.

Συνήθως παραλείπουμε σημεία, όπως είναι τα δάχτυλα των ποδιών. Συνηθέστερα, τη νύφη την πληρώνει η πλάτη μας, που είναι σε διαρκή έκθεση και δύσκολα μπορούμε να καλύψουμε μόνοι μας όλη της την επιφάνεια με αντηλιακό.

Έως τώρα, οι ερευνητές πίστευαν πως η δερματική βλάβη που προκαλείται από τις ακτίνες UVA συνδέεται με βλάβη στο DNA. Πρόσφατη μελέτη προτείνει ότι η πραγματικότητα είναι άλλη: Δεν είναι το DNA, αλλά το RNA που παίζει καθοριστικό ρόλο στην πυροδότηση των βλαβερών επιπτώσεων του ηλιακού εγκαύματος.

Pexels Mikhail Nilov

Ποιος είναι ο ρόλος του RNA στο ηλιακό έγκαυμα;

Η επικρατούσα θεωρία για το ηλιακό έγκαυμα ήταν πως η βλάβη του DNA πυροδοτεί τη φλεγμονή και τον επακόλουθο κυτταρικό θάνατο. Οι ερευνητές από το University of Copenhagen και το Nanyang Technological University (NTU) της Σιγκαπούρης, όμως, αναδεικνύουν τον ρόλο του RNA.

Η επίκουρη καθηγήτρια Anna Constance Vind, από το Τμήμα Κυτταρικής και Μοριακής Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «τα βιβλία λένε πως το ηλιακό έγκαυμα καταστρέφει το DNA, οδηγώντας σε κυτταρικό θάνατο και φλεγμονή. Στη μελέτη μας μείναμε έκπληκτοι όταν είδαμε πως η βλάβη στο RNA και όχι στο DNA προκαλεί τις οξείες επιπτώσεις του ηλιακού εγκαύματος».

Εξήγησε ότι η βασική διαφορά μεταξύ των δυο είναι πως το DNA είναι ένα πιο συνεπές μόριο και το RNA πιο παροδικό. Ενώ το DNA είναι γνωστό ότι αποθηκεύει γενετικές πληροφορίες και μπορεί να μεταδοθεί μέσω γενεών, το RNA είναι ένα πιο παροδικό μόριο, που παίζει κρίσιμο ρόλο στη μετάφραση της γενετικής πληροφορίας στις πρωτεΐνες που αποτελούν τα κύτταρά μας.

«Ένας συγκεκριμένος τύπος RNA, το αγγελιοφόρο RNA (mRNA), μεταφέρει πληροφορίες από το DNA για να δημιουργήσει πρωτεΐνες, που είναι τα θεμελιώδη δομικά στοιχεία των κυττάρων», πρόσθεσε η Vind. «Ως εκ τούτου, πιστεύαμε ότι το RNA είναι λιγότερο σημαντικό, εφόσον το DNA είναι άθικτο. Αλλά στην πραγματικότητα, οι βλάβες στο RNA είναι οι πρώτες που προκαλούν μια απόκριση στην υπεριώδη ακτινοβολία».

iStock

Η βλάβη του DNA είναι σοβαρή, καθώς οι μεταλλάξεις θα περάσουν στους απογόνους των κυττάρων. Η βλάβη του RNA συμβαίνει συνεχώς και δεν προκαλεί μόνιμες μεταλλάξεις. Η εργασία έγινε σε ποντίκια και κύτταρα ανθρώπινου δέρματος. Ανακαλύφθηκε σταθερή απόκριση και στα δύο είδη.

«Διαπιστώσαμε ότι το πρώτο πράγμα στο οποίο ανταποκρίνονται τα κύτταρα μετά την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία είναι η βλάβη στο RNA και ότι αυτό είναι που πυροδοτεί τον κυτταρικό θάνατο και τη φλεγμονή του δέρματος», σχολίασε ο καθηγητής Simon Bekker-Jensen, εκ των συγγραφέων της μελέτης.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η υπεριώδης ακτινοβολία καταστρέφει το RNA, δημιουργώντας μια πολύπλοκη απόκριση μέσα στα κύτταρα. Αυτή ρυθμίζεται από μια πρωτεΐνη που ονομάζεται ZAK-alpha και λειτουργεί ως «σύστημα επιτήρησης» για την παρακολούθηση της ακεραιότητας του RNA.

Όταν εμφανίζεται βλάβη, η ZAK-alpha πυροδοτεί φλεγμονή και ανοσολογικές αποκρίσεις, οδηγώντας στα γνωστά συμπτώματα του ηλιακού εγκαύματος, όπως ερυθρότητα, πόνο και πρήξιμο.

Ο Bekker-Jensen τόνισε ότι «στα ποντίκια που εκτέθηκαν στην υπεριώδη ακτινοβολία βρήκαμε αποκρίσεις όπως φλεγμονή και κυτταρικό θάνατο, αλλά όταν αφαιρέσαμε το γονίδιο ZAK, αυτές οι αποκρίσεις εξαφανίστηκαν, πράγμα που σημαίνει ότι το ZAK παίζει βασικό ρόλο στην απόκριση του δέρματος σε βλάβη που προκαλείται από την υπεριώδη ακτινοβολία».

iStock

Όλα αυτά σημαίνουν πως «όλα εξαρτώνται από αυτή τη μία απόκριση, η οποία παρακολουθεί όλες τις μεταφράσεις πρωτεϊνών που συμβαίνουν. Τα κύτταρα ανταποκρίνονται στη βλάβη του RNA, συνειδητοποιώντας ότι κάτι δεν πάει καλά, και αυτό είναι που οδηγεί στον κυτταρικό θάνατο».

Η μελέτη υπογραμμίζει επίσης πώς αυτή η απόκριση που βασίζεται στο RNA είναι ταχύτερη και πιο αποτελεσματική από την επιδιόρθωση βλαβών που βασίζεται στο DNA. Προτείνει ότι η βλάβη του RNA ενεργοποιεί έναν πιο άμεσο αμυντικό μηχανισμό, βοηθώντας το δέρμα να ανταποκριθεί γρήγορα και αποτελεσματικά για να αποτρέψει περαιτέρω βλάβη.

«Αυτό αλλάζει ριζικά την κατανόησή μας για τα ηλιακά εγκαύματα», δήλωσε η Vind, καταλήγοντας ότι τα ευρήματα μπορεί να βοηθήσουν στην καλύτερη θεραπεία του ηλιακού εγκαύματος, όπως και άλλων παθήσεων που σχετίζονται με το δέρμα.