ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΥΠΝΟ

Μάθετε τι πραγματικά συμβαίνει στο σώμα και τον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της γενικής αναισθησίας – και γιατί δεν έχει καμία σχέση με τον ύπνο.

Πρέπει να υποβληθείτε σε μια επέμβαση για την οποία η γενική αναισθησία είναι απαραίτητη. Μήπως τη φοβάστε – κι ας λένε ότι ξυπνώντας νιώθουμε πιο ξεκούραστοι από ποτέ, σαν να έχουμε κάνει τον καλύτερο ύπνο της ζωής μας; Η αλήθεια είναι ότι αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα δεν έχει την παραμικρή σχέση με τον ύπνο.

Το Danesthesia είναι κανάλι στο YouTube που παρουσιάζει τα πάντα για την αναισθησία, τη χειρουργική και την επιστήμη του ανθρώπινου σώματος. Ανήκει στον αναισθησιολόγο Δρ Daniel Medel, ο οποίος λέει ότι θέλει να εξηγήσει σε όλους τι πραγματικά συμβαίνει στο χειρουργείο. Στο πλαίσιο αυτό, μοιράζεται και εμπειρίες του σχετικές με την αναισθησία.

Όπως λέει, αφότου κλείσουμε τα μάτια μας δεν κοιμόμαστε, ούτε ζούμε κάποια εμπειρία που πλησιάζει σε εκείνη του θανάτου. Εκείνο που συμβαίνει είναι ότι ταξιδεύουμε στον χρόνο «αλλά πάμε μόνο προς τα εμπρός».

Ο Δρ Medel επισημαίνει ότι σε μόλις 150 χρόνια πήγαμε από τις επεμβάσεις που γίνονταν σε ξύπνιους ασθενείς (οι οποίοι δένονταν για να μην κινούνται την ώρα του χειρουργείου) σε πρακτικές κατά τις οποίες οι ασθενείς δεν αισθάνονται τον πόνο, δεν «καταγράφουν» τραυματικές αναμνήσεις, υπάρχει έλεγχος του επιπέδου συνείδησης και παραμένουν ζωντανοί και σε σταθερή κατάσταση.

iStock

«Είναι από τις ελάχιστες φορές στη ζωή μας που παραδίδουμε την ύπαρξή μας σε κάποιον άλλο, τον οποίο εμπιστευόμαστε απόλυτα ότι θα μας κρατήσει στη ζωή», λέει χαρακτηριστικά. «Το γεγονός ότι σχεδόν πάντα αυτό συμβαίνει, είναι απίστευτο».

Τι γίνεται στο σώμα μας όταν μας υποβάλλουν σε γενική αναισθησία

«Η αναισθησία είναι μια εκτελεσμένη με ακρίβεια, αναστρέψιμη “αεροπειρατεία” του σώματος και του εγκεφάλου μας», εξηγεί ο ειδικός. «Ένα αναστρέψιμο “σβήσιμο” συγκεκριμένων μερών του νευρικού μας συστήματος. Υπάρχουν περισσότερες από μία αναισθησίες: υπάρχει η τοπική, που μουδιάζει μια μικρή περιοχή (π.χ. το δόντι), η περιφερειακή, που μουδιάζει μια μεγαλύτερη ζώνη (π.χ. η επισκληρίδιος, που βγάζει εκτός το κάτω μισό του σώματός μας) και η γενική (πλήρης αναισθησία, μηδενική κινητικότητα, απουσία πόνου και καμία ανάμνηση)».

Ο ίδιος αποφάσισε να εστιάσει στη γενική αναισθησία, αφού «είναι αυτή που αγχώνει περισσότερο επειδή σβήνει την εγκεφαλική ικανότητα αντίληψης της πραγματικότητας, με τρόπο που είναι ακριβής και αναστρέψιμος».

«ΥΠΟ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ, ΔΕΝ ΕΙΣΤΕ ΣΕ ΒΑΘΥ ΥΠΝΟ, ΑΛΛΑ ΣΕ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΟ BLACKOUT».

Όσοι έχετε υποβληθεί σε επέμβαση υπό γενική αναισθησία ξέρετε πώς έχει η διαδικασία. Μπαίνετε στο χειρουργείο και έρχεται ένας άνθρωπος που σας λέει ψύχραιμα: Πάρτε βαθιές εισπνοές και σύντομα θα κοιμηθείτε. Ενδεχομένως να περνούν στο σώμα σας ενδοφλέβια φάρμακα που δρουν εντός ολίγων δευτερολέπτων ή να εισπνέετε αναισθητικά αέρια, μέσω μάσκας, που χρειάζονται κάποια λεπτά για να δράσουν. Οι περισσότεροι θυμάστε να μετράτε αντίστροφα από το 10 στο 1.

Αυτό που συμβαίνει εντός του σώματός σας είναι ένας καταρράκτης γεγονότων:

• Υπάρχει νάρκωση, κατά την οποία αρχίζει να εξαφανίζεται η αντίληψή σας, ενώ ο ιππόκαμπος σταματά να αποθηκεύει νέα γεγονότα.
• Χάνετε τις αισθήσεις σας, γιατί τα δίκτυα επικοινωνίας του εγκεφάλου βγαίνουν εκτός λειτουργίας σε ό,τι αφορά τα δεδομένα του πραγματικού κόσμου.
• Προκαλείται ακινησία και έλεγχος πόνου, καθώς ο νωτιαίος μυελός και τα μονοπάτια του πόνου καταστέλλονται, ώστε να μη νιώθετε όσα κάνουν οι χειρουργοί.

«Όλα αυτά συμβαίνουν μέσα σε ένα λεπτό», τονίζει ο Δρ Medel. Το πιο περίεργο είναι πως δεν νιώθετε ότι χάνετε τη συναίσθησή σας. Το ένα δευτερόλεπτο σας βάζουν σε ένα δωμάτιο και το επόμενο ξυπνάτε κι αναρωτιέστε αν συνέβη κάτι».

iStock

Η αναισθησία δεν μας προσφέρει τον καλύτερο ύπνο της ζωής μας

Η γενική αναισθησία δεν «σβήνει» τον εγκέφαλο όπως σβήνουμε εμείς ένα φως. «Αυτό που συμβαίνει είναι μια σειρά από διακοπές στη λειτουργία δικτύων», εξηγεί ο ειδικός. «Ο εγκέφαλός σας είναι φτιαγμένος από δισεκατομμύρια νευρώνες, που επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύπλοκα μοτίβα. Τα φάρμακα της αναισθησίας έχουν ως στόχο αυτά τα μοτίβα, με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα, η προποφόλη ενισχύει τη δραστηριότητα του GABA, νευροδιαβιβαστή που λέει στα νεύρα να χαλαρώσουν. Έτσι, ηρεμεί η δραστηριότητα του εγκεφάλου. Η κεταμίνη μπλοκάρει τους υποδοχείς NMDA, περιορίζει τα διεγερτικά σήματα και αποτρέπει την “υπερδραστηριότητα” των νευρώνων. Τα οπιοειδή αναχαιτίζουν τα μηνύματα του πόνου, πριν αποκτήσουν την ευκαιρία να φτάσουν στον εγκέφαλο.

»Ως αποτέλεσμα, ο θάλαμος, που υπό φυσιολογικές συνθήκες λειτουργεί ως τροχονόμος των αισθητηριακών πληροφοριών, δεν επιτρέπει να περάσουν τα περισσότερα σήματα. Ο εγκεφαλικός φλοιός, το μέρος που μας δίνει τη συνειδητή αντίληψη, χάνει τον ρυθμό του και έτσι χάνουμε τη συνείδησή μας.

»Το περίεργο είναι πως οι μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου ανθρώπων που είναι υπό αναισθησία δείχνουν διαφορετικές από εκείνες των ανθρώπων που απλώς κοιμούνται, οπότε ο εγκέφαλος περνάει από αναμενόμενες φάσεις κυματικής δραστηριότητας. Υπό αναισθησία, αυτοί οι κύκλοι διαταράσσονται ή λείπουν. Δεν είστε σε βαθύ ύπνο, αλλά σε φαρμακολογικό blackout».

«ΣΤΟΥΣ ΥΓΙΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ, Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΑΣΦΑΛΗΣ».

Το σημαντικό μέρος της αναισθησίας που αγνοούμε

Ο Δρ Medel διευκρίνισε ότι «η αναισθησία δεν σας βγάζει απλά εκτός, ώστε να μη νιώθετε πόνο. Η καταστολή της μνήμης είναι εξίσου σημαντική. Αν έχετε επίγνωση αλλά είστε σε παράλυση κατά τη διάρκεια της επέμβασης, σημαίνει πως ζείτε τη σπάνια επιπλοκή που λέγεται ατυχηματική εγρήγορση. Και είναι τρομακτική. Έτσι, τα φάρμακα της αναισθησίας διασφαλίζουν ότι ο εγκέφαλος σας δεν μπορεί να “καταγράψει” τι συμβαίνει. Ακόμα λοιπόν κι αν ο εγκέφαλός σας δεχθεί κάποια “αδέσποτα” σήματα, δεν υπάρχει “υλικό” να αναπαραχθεί αργότερα».

Ο ειδικός εξήγησε και ότι ο αναισθησιολόγος δεν είναι μόνο ένας άνθρωπος που μας στέλνει στη χώρα των ονείρων και μετά… πάει για καφέ. Είναι δίπλα μας όσες ώρες λειτουργεί η επέμβαση. «Είναι ο πιλότος της υποστήριξης της ζωής σας. Καθ’ όλη τη διάρκεια του χειρουργείου, ελέγχει το οξυγόνο σας, τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα, τον καρδιακό ρυθμό, την πίεση και προσαρμόζει τα επίπεδα των φαρμάκων ανά δευτερόλεπτο, παρατηρώντας ανεπαίσθητες αλλαγές στις αποκρίσεις του σώματός σας. Επίσης, προετοιμάζεται για ενδεχόμενα προβλήματα, έως ότου ξυπνήσετε.

iStock

»Το συγκεκριμένο ξύπνημα δεν συγκρίνεται με εκείνο από τον ύπνο. Μόλις αρχίζουν να “φεύγουν” τα φάρμακα, τα δίκτυα του εγκεφάλου αρχίζουν να επικοινωνούν εκ νέου και επαναλειτουργούν. Όχι όμως, όλα μαζί. Νιώθετε περίεργα ή σύγχυση, δεν έχετε αίσθηση του χρόνου –αισθάνεστε σαν να μπήκατε πριν λίγα λεπτά στο χειρουργείο–, κάποιοι βλέπουν τρελά όνειρα ή έχουν παραισθήσεις, ενώ μερικές φορές λένε πράγματα χωρίς φίλτρο. Νοσοκόμες έχουν γράψει πολλά βιβλία για όσα έχουν ακούσει να λένε ασθενείς έπειτα από μια επέμβαση».

Είναι επικίνδυνη η αναισθησία;

Προφανώς, ο Δρ Medel απάντησε στην ερώτηση που κάνουν όλοι: αν είναι επικίνδυνη η αναισθησία. «Στους υγιείς ανθρώπους, η σύγχρονη αναισθησία είναι εξαιρετικά ασφαλής. Το ρίσκο μιας θανάσιμης επιπλοκής είναι μικρότερο από το να πεθάνουμε σε ένα αυτοκινητικό ατύχημα καθ’ οδόν για το νοσοκομείο. Υπάρχουν ωστόσο, κάποιες ανησυχίες.

»Άνθρωποι με συγκεκριμένα θέματα στην καρδιά, τους πνεύμονες ή το νευρολογικό σύστημα έχουν υψηλότερο κίνδυνο για επιπλοκές. Μετά, υπάρχουν οι αλλεργικές αντιδράσεις στα φάρμακα, ενώ μπορεί να προκύψουν προβλήματα στην αναπνοή. Σπάνια, άνθρωποι βιώνουν μετεγχειρητικά νοητικά θέματα – ειδικά οι μεγαλύτερης ηλικίας ασθενείς».

Σε ό,τι αφορά τον μύθο που θέλει να υπάρχει το ενδεχόμενο να μην ξυπνήσουμε, «δεν υπάρχει αυτός ο κίνδυνος, εκτός αν συμβεί μια άσχετη ιατρική καταστροφή».