ΤΙ ΕΧΟΥΝ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΤΑ ΑΛΟΓΑ ΚΟΥΡΣΑΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΣΟΥ;
Η φυσιολογία των αλόγων και ο τρόπος που αντιδρούν στο περιβάλλον προσφέρουν μοναδικές γνώσεις για την ανθρώπινη υγεία, από τους αιφνίδιους καρδιακούς θανάτους σε αθλητές μέχρι το στρες και την πρόληψη σοβαρών ασθενειών.
Υπάρχει μια θεωρία ότι άλογο και αναβάτης καταφέρνουν να συντονίσουν κάποια στιγμή τον καρδιακό τους ρυθμό. Ότι ακόμα και με το άγγιγμα και τις κατάλληλες συνθήκες οικειότητας, μπορούν να πετύχουν μια σύζευξη και να φέρουν τους χτύπους τους σε αρμονία. Ίσως εκεί να κρύβεται το μυστικό των θεραπευτικών ιδιοτήτων που έχουν τα άλογα σε ανθρώπους με ψυχολογικό τραύμα.
Η επιστήμη, βέβαια, δεν είναι γνωστή για τις ρομαντικές της διαθέσεις. Μελέτες δείχνουν ότι πρόκειται για σπάνιο και πολύπλοκο φαινόμενο. Πάντως, ακόμα κι αν δεν συγχρονίζεται εύκολα η καρδιά του αλόγου με του ανθρώπου –λες και το ’χαμε του χεριού μας στο δικό μας είδος–, ίσως να μπορεί να του σώσει τη ζωή.
«Τα άλογα εμφανίζουν πολλές από τις καρδιοπάθειες που έχει και ο άνθρωπος, όπως οι αρρυθμίες και ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος», παρατηρεί σε άρθρο του στο The Convesation o Kamalan Jeevaratnam, Διευθυντής Σχολής Κτηνιατρικής και Καθηγητής Κλινικής Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ. Στις 31 Οκτωβρίου 2023, γράφει, το καθαρόαιμο άλογο κούρσας Practical Move κατέρρευσε και πέθανε, με τη νεκροψία να δείχνει αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Αντίστοιχα, το 2012 ο Βρετανός ποδοσφαιριστής Fabrice Muamba υπέστη καρδιακή ανακοπή πάνω στον αγώνα· η καρδιά του σταμάτησε να χτυπά για 78 λεπτά και χρειάστηκαν 15 προσπάθειες με απινιδωτή για να ανανήψει, ενώ ακολούθησε τοποθέτηση εμφυτεύσιμου καρδιακού μόνιτορ παρακολούθησης και διόρθωσης αρρυθμιών.
Η λίστα συνεχίζεται: το 2021 και 2023 αντίστοιχα, οι ποδοσφαιριστές Christian Eriksen και ο Tom Lockyer υπέστησαν σοβαρά καρδιακά επεισόδια, αλλά επέζησαν χάρη στην έγκαιρη παρέμβαση. Το 2025, η 19χρονη αθλήτρια του τριπλούν Natalie Black πέθανε ξαφνικά στον ύπνο της χωρίς προηγούμενα συμπτώματα, λίγες ώρες αφότου πανηγύριζε το ατομικό της ρεκόρ.
«Όπως οι κορυφαίοι αθλητές», γράφει ο Jeevaratnam, «έτσι και τα άλογα κούρσας φτάνουν το καρδιαγγειακό τους σύστημα στα όριά του. Μπορούν να αυξήσουν τους καρδιακούς τους παλμούς από μόλις 20 ανά λεπτό σε πάνω από 200 κατά τη διάρκεια έντονης άσκησης, προσφέροντας ένα φυσικό παράδειγμα ακραίας καρδιακής προσαρμοστικότητας. Η μοναδική φυσιολογία τους τα καθιστά ένα εξαιρετικό όσο και παραμελημένο συχνά μοντέλο για τη μελέτη της καρδιακής λειτουργίας –και της κατάρρευσής της– υπό ακραία σωματική καταπόνηση».
Η σημασία της Ενιαίας Υγείας
Τα τελευταία χρόνια, στον διάλογο για τη δημόσια υγεία εμφανίστηκε η έννοια της Ενιαίας Υγείας, που προτείνει ότι η υγεία των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος είναι βαθιά αλληλένδετες και καλεί γιατρούς, κτηνιάτρους, επιστήμονες, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και περιβαλλοντολόγους να συνεργαστούν για να αντιμετωπιστούν κοινές προκλήσεις, από τις ζωονόσους και τη μικροβιακή αντοχή έως τα χρόνια νοσήματα.
Για τον Jeevaratnam, η Ενιαία Υγεία μπορεί να γίνει οδηγός και για τη διαχείριση μη μεταδοτικών ασθενειών, «που πλέον αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου και αναπηρίας παγκοσμίως». Η προσέγγιση αυτή, εξηγεί, στηρίζεται ουσιαστικά στην ιδέα ότι άνθρωποι και ζώα μοιραζόμαστε τα ίδια βιολογικά συστήματα. Μελετώντας το ένα, μαθαίνεις για το άλλο. Αρκεί να καταφέρεις να ξεφύγεις από τα στεγανά.
«Καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτης, ακόμη και ορισμένοι τύποι καρκίνου, δεν είναι μόνο προβλήματα του ανθρώπου. Διαμορφώνονται από κοινές γενετικές, περιβαλλοντικές και συμπεριφορικές δυνάμεις που διατρέχουν τα είδη», σημειώνει ο καθηγητής, χαρακτηρίζοντας «λάθος» την επιμονή να εξετάζεται η υγεία των ζώων ως κάτι άλλο από εκείνη του ανθρώπου ή, ακόμη χειρότερα, ως υποδεέστερη.
Με το στηθοσκόπιο στο άλογο για την καρδιά του ανθρώπου
Ο Jeevaratnam είναι καρδιολόγος ηλεκτροφυσιολόγος, ειδικεύεται δηλαδή στην ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς. Στη μακρόχρονη πορεία του, έχει δει πολλές φορές άλογα να καταρρέουν κατά τη διάρκεια αγώνων ή μετά, πιθανώς (όπως και στους ανθρώπους) λόγω μη διαγνωσμένων καρδιολογικών προβλημάτων. Μαζί με την ομάδα του, έχουν θέσει στόχο να εντοπίσουν λεπτές ηλεκτρικές ανωμαλίες στην καρδιά των αλόγων, οι οποίες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως έγκαιρα προειδοποιητικά σημάδια και δείκτες για ατόμα υψηλού κινδύνου.
«Αυτό που μαθαίνουμε από τις καρδιές των αλόγων θα μπορούσε να μεταμορφώσει την ανθρώπινη καρδιολογία», γράφει ο επιστήμονας, τονίζοντας την αξία της μελέτης για ανθρώπους υπό έντονο καρδιαγγειακό στρες, όχι απαραίτητα λόγω της ενασχόλησης με τον αθλητισμό. «Όταν ένα άλογο καταρρέει στην πίστα, δεν είναι απλώς μια τραγωδία. Είναι μια χαμένη ευκαιρία· για βαθύτερη κατανόηση, πρόληψη και αποφυγή θανάτων».
Και για τη μελέτη του στρες
Τα άλογα έχουν να δείξουν πολλά και για το έντερο, το ανοσοποιητικό σύστημα και τον μεταβολισμό του ανθρώπου. Σύμφωνα με τον καθηγητή, η φύση τους ως ζώα-θηράματα τα έκανε ιδιαίτερα ευαίσθητα στα περιβαλλοντικά ερεθίσματα. «Η επιβίωσή τους εξαρτάται από την ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται και να αντιδρούν άμεσα σε πιθανές απειλές, γεγονός που οδήγησε στην ανάπτυξη ενός πολύ ευαίσθητου νευρικού συστήματος».
Η αυξημένη τους απόκριση επεκτείνεται και στο γαστρεντερικό τους σύστημα, καθιστώντας τα ιδιαίτερα ευάλωτα σε προβλήματα που σχετίζονται με το στρες, όπως οι κολικοί και τα γαστρικά έλκη. Η ίδια υπερευαισθησία τους, κατά τον καθηγητή, τα αναγάγει σε πολύτιμα μοντέλα για τη μελέτη του άξονα εντέρου-εγκεφάλου, του περίπλοκου δικτύου επικοινωνίας μεταξύ του πεπτικού συστήματος και του μυαλού. Τέλος, η μελέτη τους μπορεί να ενισχύσει τη γνώση για το πώς το χρόνιο στρες και η φλεγμονή επηρεάζουν μακροχρόνια την υγεία, δίνοντας νέα οπτική στην πρόληψη και αντιμετώπιση καταστάσεων όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, το άγχος και η κατάθλιψη.
«Όταν επενδύουμε στην υγεία των αλόγων», καταλήγει ο Jeevaratnam, «δεν βοηθάμε μόνο τα ζώα. Διευρύνουμε και τις δυνατότητες της ιατρικής του ανθρώπου».
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
