7 ΠΡΑΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΝΑ ΒΓΑΛΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ ΤΑ «ΠΑΝΤΟΤΙΝΑ ΧΗΜΙΚΑ»

Να αποφύγουμε εντελώς τα «παντοτινά χημικά» από την καθημερινότητά μας αποκλείεται. Μπορούμε, όμως, να τα μειώσουμε σημαντικά.

Τι κοινό έχουν ένα αντικολλητικό τηγάνι, μία καλομαγειρεμένη πέστροφα και… ένα πακέτο σερβιέτες; Ίσως να μην το είχες σκεφτεί ποτέ μέχρι σήμερα, όμως και τα τρία αυτά εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους αντικείμενα πιθανότατα περιέχουν PFAS (υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες) ή αλλιώς τα λεγόμενα «παντοτινά χημικά». Πρόκειται για επιβλαβή ανθρωπογενή χημικά που υπάρχουν παντού γύρω μας, από τον αέρα που αναπνέουμε μέχρι το νερό που πίνουμε και το φαγητό που τρώμε.

Οι ουσίες αυτές είναι σε τέτοιο βαθμό πανταχού παρούσες, που θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι είναι μάταιο να προσπαθούμε να τις αποφύγουμε και ότι αναγκαστικά δυστυχώς θα ζήσουμε –όσο ζήσουμε– με αυτές. Υπάρχει όμως και η άλλη άποψη, που λέει ότι υπάρχουν τρόποι να τις περιορίσουμε και να αποφύγουμε τις μεγάλες βλάβες που μπορεί να προκαλέσουν στον οργανισμό μας, π.χ. παθήσεις του θυρεοειδούς, παχυσαρκία και προβλήματα γονιμότητας. Ορισμένες μελέτες έχουν συνδέσει τα «παντοτινά χημικά» ακόμα και με βλάβες στο ήπαρ, στα νεφρά, καθώς και με κάποιες μορφές καρκίνου.

Πώς θα μειώσεις εύκολα τα «παντοτινά χημικά» στην καθημερινότητά σου;

Μια ομάδα ειδικών, γιατρών και περιβαλλοντολόγων μίλησε στο Health.com για ορισμένες σχετικά εύκολες αλλαγές που μπορούμε να κάνουμε στην καθημερινότητά μας για να μειώσουμε όσο είναι δυνατόν τη λήψη «παντοτινών χημικών» από τις τροφές που καταναλώνουμε και από το δέρμα μας.

1. Επένδυσε σε ένα καλό φίλτρο νερού

Έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Μάιο του 2024 έδειξε ότι τουλάχιστον 11 χώρες της Ευρώπης (Βέλγιο, Βουλγαρία, Κροατία, Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Ουγγαρία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Ισπανία και Σουηδία) εμφανίζουν παντοτινά χημικά πολύ πάνω από το επιτρεπόμενο όριο στο νερό βρύσης, κυρίως εξαιτίας της χρήσης φυτοφαρμάκων στις καλλιέργειες.

iStock

Η Ελλάδα δεν συμπεριλήφθηκε στην εν λόγω έρευνα, ωστόσο οι ειδικοί συμβουλεύουν να εξασφαλίζει κανείς ότι τουλάχιστον στο σπίτι του θα πίνει όσο το δυνατόν πιο καθαρό νερό. Είναι ένας ακόμα από τους λόγους για τους οποίους χρειάζεσαι φίλτρο νερού στο σπίτι, προσέχοντας να επιλέξεις το πιο κατάλληλο για τις ανάγκες σου.

2. Μήπως ήρθε η ώρα να αλλάξεις τηγάνι;

Αν έχεις παλιά τηγάνια ή άλλα μαγειρικά σκεύη στο σπίτι, ίσως έχει έρθει η ώρα να τα αντικαταστήσεις με νέα, αντικολλητικά και με την ένδειξη PFAS-free, καθώς έχει βρεθεί πως σκεύη που έχουν φθαρεί μπορεί να μεταφέρουν στις τροφές επικίνδυνες ουσίες.

3. Τι σχέση έχουν τα ψάρια με τα «παντοτινά χημικά»;

Όπως έχουμε ξαναπεί, καθώς «επικίνδυνα χημικά» υπάρχουν σε μεγάλο βαθμό σε λίμνες, φαίνεται πως τελικοί αποδέκτες αυτών είναι τα λεγόμενα «ψάρια του γλυκού νερού».

iStock

Οι πέστροφες, για παράδειγμα, μπορεί να περιέχουν υψηλή ποσότητα των ουσιών αυτών. Το ίδιο φαίνεται πως ισχύει για οστρακοειδή όπως τα στρείδια και τα μύδια, που έχουν την τάση να συσσωρεύουν μικροπλαστικά στη σάρκα τους, σύμφωνα με μελέτη που έγινε από το κολλέγιο του Dartmouth.

4. Τι να προσέχεις όταν αγοράζεις προϊόντα προσωπική υγιεινής

Προϊόντα προσωπικής υγιεινής, όπως το σαμπουάν, τα ενυδατικά γαλακτώματα, το ρουζ, η σκιά, το κραγιόν, το μανό, τα προϊόντα περιόδου και το οδοντικό νήμα, μπορεί να μεταφέρουν «παντοτινά χημικά» στο δέρμα μας.

iStock

Σύμφωνα με την Jennifer Freeman, καθηγήτρια τοξικολογίας του Purdue University, «είναι προτιμότερο να επιλέγει κανείς καλλυντικά προσωπικής υγιεινής που να μην περιέχουν συστατικά με βάση το φθόριο».

5. Απόφυγε τις συσκευασίες στα τρόφιμα

Ένας καλός, αν και όχι τόσο εύκολος τρόπος να περιορίσεις τα «παντοτινά χημικά» στη διατροφή σου είναι να αποφεύγεις όσο γίνεται τις πλαστικές συσκευασίες στα τρόφιμα που αγοράζεις. Οι ειδικοί προτείνουν: Αγόραζε φρέσκα λαχανικά, όσπρια χύμα και πήγαινε στο αγαπημένο σου καφέ με το δικό σου ποτήρι-θερμός.

iStock

6. Βγάλε το fast food από τη ζωή σου

Ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος να βγάλουμε από τη ζωή μας τα PFAS είναι να αποφύγουμε εντελώς το fast food, καθώς έλεγχοι που έχουν γίνει στις μεγαλύτερες γνωστές αλυσίδες της Αμερικής (ορισμένες εκ των οποίων υπάρχουν και στην Ελλάδα) έχουν δείξει ανησυχητικά ποσοστά στις συσκευασίες τους.

iStock

7. «Παντοτινά χημικά» και στα ρούχα fast-fashion

Ξέρεις ακριβώς σε ποια αναφέρομαι: Αυτά που πρωτογνώρισες online χάρη στις τεράστιες καμπάνιες που διαφήμιζαν το εξαιρετικά χαμηλό κόστος τους. Τα ρούχα αυτά κατασκευάζονται από συνθετικά υλικά, όπως νάιλον, πολυεστέρας και σπάντεξ, τα οποία αν δεν είναι πολύ καλής ποιότητας, μπορεί πραγματικά να αποδειχθούν επικίνδυνα. Οι ειδικοί συνιστούν να προτιμάμε ρούχα φτιαγμένα από 100% φυσικά υλικά όπως το βαμβάκι, το μαλλί και το μετάξι.