ΠΩΣ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙΣ ΟΤΙ ΕΧΕΙΣ ΕΝΑ ΥΓΙΕΣ ΜΥΑΛΟ;

Γνωρίζοντας ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά του υγιούς μυαλού, καταλαβαίνουμε πόσο εύκολα βάλλεται η ψυχική υγεία μας και πόσο σημαντικό είναι να την προφυλάσσουμε, ακριβώς όπως κάνουμε και με τη σωματική μας υγεία.

Είναι τόσο γεμάτη με σκέψεις, υποχρεώσεις και αγωνίες η κάθε μας ημέρα, που πολλές φορές ξεχνάμε πόσο σπουδαίο αλλά και δύσκολο ταυτόχρονα είναι να νιώθουμε πνευματικά υγιείς. Το υγιές μυαλό μας είναι που, έστω παρασκηνιακά, πραγματοποιεί όλες τις διεργασίες που απαιτούνται ώστε να ρυθμίζεται κάθε φορά η διάθεσή μας, να έχουμε διαυγή αντίληψη και μία αίσθηση σκοπού στη ζωή μας.

Πώς καταλαβαίνει, όμως, κανείς ότι έχει πράγματι ένα υγιές μυαλό; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του, οι απαραίτητες λειτουργίες του, πώς επιλέγει να σκέφτεται και ποιες σκέψεις απορρίπτει; Ο συγγραφέας και σύγχρονος φιλόσοφος Alain de Botton απαντά, προτείνοντας 8 χαρακτηριστικά που διακρίνουν ένα υγιές μυαλό.

Τι χαρακτηρίζει ένα υγιές μυαλό;

1. Το υγιές μυαλό είναι ένα μυαλό που επεξεργάζεται

Το υγιές μυαλό καταρχάς «ξεσκαρτάρει» από χιλιάδες αδέσποτες, δραματικές, ανησυχητικές ή φρικιαστικές σκέψεις, τις ιδέες ή τις αισθήσεις που χρειάζεται να αξιοποιήσουμε για να προχωρήσουμε στη ζωή μας αποτελεσματικά.

2. Μπορεί να καθησυχάσει την εσωτερική μας φωνή

Αυτό εν μέρει σημαίνει ότι μπορεί να «χαμηλώνει» τις τιμωρητικές ή επικριτικές σκέψεις που μας λένε ξανά και ξανά πόσο απεχθείς ή ντροπιαστικοί είμαστε – ειδικά όταν το να είμαστε σκληροί με τον εαυτό μας φαίνεται να μην εξυπηρετεί κανέναν χρήσιμο σκοπό. Όταν, για παράδειγμα, δίνουμε συνέντευξη για μια νέα δουλειά ή βγαίνουμε ραντεβού με έναν καινούριο άνθρωπο, το υγιές μυαλό δεν μας ωθεί να ακούμε την εσωτερική μας φωνή που επιμένει ότι είμαστε ανάξιοι. Αντίθετα, μας επιτρέπει να μιλάμε στον εαυτό μας όπως θα μιλούσαμε σε έναν φίλο ή μια φίλη.

3. Το υγιές μυαλό αποφεύγει τις άδικες συγκρίσεις

Την ίδια ώρα, το υγιές μυαλό αντιστέκεται στο να μας βγάζουν εκτός πορείας και να μας κάνουν πικρόχολους οι επιτυχίες και τα επιτεύγματα των άλλων. Δεν μας βασανίζει συγκρίνοντας διαρκώς τη δική μας συνθήκη ζωής με αυτήν άλλων ανθρώπων που έτυχε να γεννηθούν σε ένα άλλο περιβάλλον ή να πάρουν έναν εντελώς διαφορετικό δρόμο. Ένα μυαλό που λειτουργεί σωστά αναγνωρίζει πως είναι μάταιο και σκληρό να βρίσκουμε διαρκώς σφάλματα στη φύση μας.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

4. Μπορεί να ελέγχει τον φόβο

Στην πορεία της ζωής μας, το υγιές μυαλό έχει τη δυνατότητα να ελέγχει τη δύναμη του φόβου. Ξέρει πως, θεωρητικά, υπάρχουν αμέτρητα πράγματα που μπορούν να μας προκαλέσουν ανησυχία: κάποιες κακές αιματολογικές εξετάσεις ή μια κακή φήμη που βγήκε στο γραφείο και μας αφορά. Μπορεί όμως να ξεχωρίσει πολύ καλά τι από όλα αυτά μπορεί ρεαλιστικά να συμβεί και τι είναι μάλλον απίθανο, και έτσι είναι σε θέση να μας αφήσει στην ησυχία μας, πείθοντάς μας πως αυτά που μας προκαλούν αγωνία είτε δεν θα συμβούν ποτέ, είτε –και να συμβούν– θα μπορέσουμε να τα διαχειριστούμε. Αποφεύγει, λοιπόν, τις καταστροφικές εικόνες. Ξέρει ότι υπάρχουν και ορισμένες μεγάλες, στέρεες πέτρες σε ένα ορμητικό ποτάμι, όχι μόνο απότομα και γλιστερά βράχια.

5. Το υγιές μυαλό χωρίζεται σε «τμήματα»

Τα τμήματα αυτά έχουν βαριές πόρτες ασφαλείας και δημιουργούν χώρους που δεν επικοινωνούν μεταξύ τους όταν δεν χρειάζεται. Δεν ανήκουν όλες οι σκέψεις σε όλες τις στιγμές. Όταν για παράδειγμα μιλάς στη γιαγιά σου, το μυαλό σου φροντίζει να μην φέρνει μπροστά τις ερωτικές σου φαντασιώσεις. Όταν περνάς χρόνο με το παιδί σου, συνήθως καταπιέζεις τις πιο κυνικές σκέψεις σου. Η ιδέα του να πηδάς στις γραμμές του τρένου ή να τραυματίζεις τον εαυτό σου με ένα μαχαίρι όταν σε πιάνει απελπισία παραμένει μια φευγαλέα ιδέα και όχι μια επαναλαμβανόμενη εμμονή. Ένα υγιές μυαλό, λοιπόν, είναι απόλυτα ικανό να λογοκρίνει αυτές τις σκέψεις.

6. Έχει τη δυνατότητα να ζει στο παρόν

Το υγιές μυαλό μπορεί να σιγάσει τη φασαρία των αναμνήσεων και των προκαταλήψεών του προκειμένου να επικεντρωθεί στον κόσμο έξω από αυτές. Μπορεί, λοιπόν, να είναι παρόν και να συνδέεται με όποιον ή ό,τι συμβαίνει τη δεδομένη στιγμή γύρω του. Δεν χρειάζεται πάντα να νιώθει ή να αντιδρά. Μπορεί απλά να παρατηρεί και να ακούει.

7. Έχει πίστη στην ανθρωπότητα και ταυτόχρονα κρατά επιφυλάξεις για ανθρώπους

Όταν είσαι ψυχικά υγιής, μπορείς να είσαι επιφυλακτικός με συγκεκριμένους ανθρώπους, ενώ την ίδια ώρα έχεις πίστη στην ανθρωπότητα. Μπορείς να πάρεις ένα έξυπνο ρίσκο με έναν άγνωστο και όχι να ανατρέχεις πάντα στις χειρότερες στιγμές σου (π.χ. τότε που εξαπατήθηκες από κάποιον) με σκοπό να καταστρέψεις την πιθανότητα να προκύψει κάτι καλό από μια νέα γνωριμία.

8. Το υγιές μυαλό μπορεί να ελπίζει

Καταφέρνει, ακόμα και μέσα στην απελπισία, στον θυμό ή τη θλίψη που του προκαλούν οι συνθήκες ή οι καταστάσεις, να ξεχωρίζει και να έχει πίστη σε ορισμένους –μπορεί ελάχιστους– λόγους για να συνεχίζει. Ξέρει πώς να βάζει φρένο στον αρνητισμό στο όνομα της αντοχής. Ξέρει πώς να αναγνωρίζει αυτά που παραμένουν όμορφα και καλά. Θυμάται να εκτιμά. Μπορεί –πέρα από όσα άλλα το βαραίνουν– να αδημονεί για ένα ζεστό μπάνιο, μερικά αποξηραμένα φρούτα, λίγη μαύρη σοκολάτα, μια συζήτηση με έναν φίλο ή μια ικανοποιητική μέρα στη δουλειά. Αρνείται να φιμώνεται από άλλες θεωρητικά «φωνές της λογικής» για χάρη της οργής και της απελπισίας.

Όπως λέει ο Alain de Botton, το να υπογραμμίζουμε ορισμένα χαρακτηριστικά του υγιούς μυαλού μας βοηθά να αναγνωρίζουμε πότε η ψυχική υγεία μας ασθενεί, αλλά και πόσο σύνηθες και καθόλου ντροπιαστικό μπορεί να είναι αυτό. Αληθινή ψυχική υγεία σημαίνει ειλικρινής αποδοχή του ότι ακόμα και σε μια φαινομενικά γεμάτη, ουσιαστική ζωή, μπορεί να υπάρξει κακή ψυχική υγεία. Και τότε θα πρέπει να είμαστε εξίσου πρόθυμοι να αναζητήσουμε βοήθεια, όσο θα ήμασταν αν περνούσαμε μια βαριά γρίπη που μπορεί να μας οδηγούσε σε πνευμονία. Και να το κάνουμε αυτό χωρίς να θεωρούμε ότι ο εαυτός μας είναι ανάξιος αγάπης και κατανόησης.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.