ΝΙΩΘΕΙΣ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ; ΜΑΘΕ ΤΑ ΚΑΛΑ ΝΕΑ

Τι σημαίνει ψυχική κατάρρευση και πώς μπορεί να μας βοηθήσει να εξελιχθούμε; Οι απαντήσεις δεν είναι απόλυτες, αλλά ο κοινός παρονομαστής βρίσκεται στον χρόνο που οφείλουμε να δώσουμε στον εαυτό μας.

Έρχονται στιγμές στη ζωή που μοιάζει να μην μπορούμε να συνεχίσουμε. Οι δυνάμεις μας, οι ψυχικές μας δυνάμεις μας εγκαταλείπουν και η καθημερινότητα φαντάζει βουνό. Άλλες φορές είναι η αϋπνία που μας καταβάλλει, άλλες οι κρίσεις πανικού ή οι εναλλαγές στη διάθεση που δεν μας επιτρέπουν να συγκεντρωθούμε.

Άλλοτε μπορεί να έχουμε και σωματικά συμπτώματα, όπως υψηλή ή χαμηλή αρτηριακή πίεση, ζαλάδες, στομαχικές διαταραχές και ημικρανίες. Οι ειδικοί χρησιμοποιούν τον όρο ψυχική κατάρρευση για να περιγράψουν μια περίοδο έντονης ψυχικής δυσφορίας, κατά την οποία το άτομο δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις καθημερινές του δραστηριότητες και συνήθως παραμένει κλεισμένο στον εαυτό του.

Δεν αποτελεί επίσημη ιατρική διάγνωση, αλλά συνδέεται με υπερβολικό άγχος, σωματική και συναισθηματική εξάντληση, καθώς και δυσκολία συγκέντρωσης, ενώ μπορεί να προκύπτει από παρατεταμένο στρες, τραυματικά γεγονότα, οικονομικές δυσκολίες ή σοβαρές αλλαγές στη ζωή.

Σε πρώιμα στάδια μπορεί να μοιάζει με άγχος, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις μετασχηματίζεται σε κατάθλιψη. Όπως και να 'χει, το βέβαιο είναι ότι αυτές τις φορές δεν θυμίζουμε τον εαυτό μας. Δεν είμαστε σε θέση να λειτουργήσουμε «κανονικά», επειδή η «κανονικότητα» έχει γίνει κάτι ασυνάρτητο ή υπερβολικά δύσβατο για εμάς.

Μήπως σου έχει ήδη συμβεί; Ή μήπως έχεις δει έναν δικό σου άνθρωπο να το παθαίνει; Μπροστά στην ψυχική κατάρρευση –είτε τη δική μας, είτε των άλλων– οι φόβοι μας μεγαλώνουν. Γιατί έχω γίνει έτσι; Θα επανέλθω ποτέ στον παλιό, καλό μου εαυτό;

Τι μπορεί να οδηγήσει σε μια ψυχική κατάρρευση;

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή κι ας δούμε τι μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάρρευση. Υπάρχει τρόπος να την αποφύγουμε; Να συντομεύσουμε τη διάρκειά της; Και, τελικά, χρειάζεται; Μήπως η ψυχική κατάρρευση έχει να μας διδάξει, σημαντικά κι απαραίτητα για την εξέλιξή μας, μαθήματα;

Ζώντας σε οργανωμένες κοινωνίες, οι άνθρωποι έχουμε αποκτήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα δεξιότητα, η οποία όμως αντιβαίνει την ανθρώπινη υπόστασή μας: Είμαστε πολύ ικανοί στο να συνεχίζουμε παρά τα όσα συμβαίνουν. Μπορούμε να παραμερίζουμε μια «ασήμαντη» ασθένεια, παίρνοντας λίγα παυσίπονα, να αδιαφορούμε για τον ψυχικό πόνο που μας προκάλεσε ένα γεγονός, να κρύβουμε τον θυμό κάτω από το χαλί, να σφίγγουμε τα δόντια και ανταποκρινόμαστε σε όλα όσα η κοινωνία περιμένει από εμάς.

Άλλωστε, πολλές φορές τα ίδια τα γεγονότα της ζωής μας δεν επιτρέπουν καμία παύση. Τι κάνεις, για παράδειγμα, όταν ένας αγαπημένος σου αρρωσταίνει; Δεν θέλει ρώτημα. Βρίσκεσαι στο πλευρό του, αναζητώντας τις καλύτερες λύσεις και βάζοντας στην άκρη τις δικές σου ανάγκες. Το ίδιο κάνουμε χωρίς να το συνειδητοποιούμε σε πολλές περιστάσεις.

Ο ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΚΑΤΑΡΡΕΟΥΜΕ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΨΑΜΕ ΣΤΟΝ ΕΥΑΤΟ ΜΑΣ ΝΑ ΛΥΓΙΣΕΙ.

Μέχρι που ξαφνικά μια μέρα, προς μεγάλη έκπληξη όλων –και της δικής μας– «σπάμε». Συνήθως συμβαίνει σε μια περίοδο που η φουρτούνα έχει περάσει, αλλά μικρή σημασία έχει πια. Η ρωγμή εκείνη που δεν προσέξαμε όταν έπρεπε, έχει οδηγήσει σε κατάρρευση του οικοδομήματος. Και τώρα αναζητούμε εύκολες λύσεις, για να επιστρέψουμε γρήγορα στην πρότερη κανονικότητά μας.

Η απομόνωση είναι γόνιμη

Ίσως τότε το περιβάλλον μας βιαστεί να «ιατρικοποιήσει» το πρόβλημα και να επιχειρηθεί η απομάκρυνσή του, έτσι ώστε να μπορέσουν να ξαναρχίσουν οι συνήθεις δραστηριότητες. Όμως μια ψυχική κατάρρευση αποτελεί μια ιδιαίτερη περίοδο, απαραίτητη για την εξέλιξή μας.

«H κοινωνία δεν έχει “κανονικοποιήσει” αυτή μας την ανάγκη, κι αυτό μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε άβολα», λέει η Δρ. Nicole LePera, ψυχολόγος που είναι γνωστή και ως The holistic psychologist.

«Έχουμε ανάγκη να βρεθούμε σε μία τέτοια κατάσταση μοναξιάς ώστε να θεραπεύσουμε το σώμα μας, να διευρύνουμε το μυαλό μας και να αποκτήσουμε τον χώρο που χρειαζόμαστε για να θρηνήσουμε, να επεξεργαστούμε και να αναλογιστούμε τη ζωή μας. Μετά από αυτό το στάδιο επιστρέφουμε ως καλύτερες εκδοχές μας. Είμαστε πιο παρόντες και πιο συνειδητοποιημένοι σε όλες τις σχέσεις μας, ιδίως σε αυτή με τον εαυτό μας» λέει η ίδια, αναφερόμενη στην ανάγκη μας για απομόνωση, που καθώς παρομοιάζεται με ένα προστατευτικό κουκούλι, είναι γνωστό στη διεθνή ορολογία ως cocoon.

Μια κατάρρευση δεν είναι μόνο πόνος

H ψυχική κατάρρευση δεν είναι ακριβώς το ίδιο με τη φάση του cocoon, αλλά μοιράζονται πολλά χαρακτηριστικά. Μια κατάρρευση αποτελεί μια προσπάθεια ενός μέρους του μυαλού μας να εξαναγκάσει το άλλο σε μια διαδικασία ανάπτυξης, αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης την οποία μέχρι τώρα αρνιόταν να ξεκινήσει. Μοιάζει με μια ασθένεια που οδηγεί στην ίαση μέσα από έναν κύκλο.

Ο κίνδυνος, επομένως, αν απλώς ιατρικοποιήσουμε μια κατάρρευση και προσπαθήσουμε να την απομακρύνουμε αμέσως είναι ότι θα χάσουμε το μάθημα που είναι ενσωματωμένο στην ασθένειά μας. Μια βλάβη δεν είναι μόνο πόνος. Είναι επίσης μια εξαιρετική ευκαιρία για μάθηση.

Ο λόγος για τον οποίο καταρρέουμε είναι ότι στο παρελθόν δεν επιτρέψαμε στον εαυτό μας να λυγίσει. Υπήρχαν πράγματα που έπρεπε να ακούσουμε και επιδέξια βάλαμε στην άκρη, υπήρχαν μηνύματα που έπρεπε να λάβουμε υπόψη, κομμάτια συναισθηματικής μάθησης και επικοινωνίας που δεν ολοκληρώσαμε – και τώρα, αφού έκανε υπομονή πολύ καιρό, ο συναισθηματικός εαυτός μας προσπαθεί να ακουστεί.

Τι (μπορεί να) μας δείχνει μια ψυχική κατάρρευση;

Αυτό που μας υποδεικνύει η κατάρρευση πιο πολύ από οτιδήποτε άλλο είναι ότι τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν, δεν μπορούν να συνεχίσουν άλλο έτσι και πρέπει να τα αλλάξουμε εμείς. Αν υπάρχουν βαθιές επιθυμίες που ποτέ δεν ικανοποιήσαμε, τώρα είναι η ώρα να το κάνουμε.

Αν συγκαλύψαμε τη θλίψη ή τα όνειρά μας, ήρθε η στιγμή να τα αφήσουμε να εκφραστούν και να μας μετασχηματίσουν με τη δύναμή τους. Αν παραμείναμε σε δυσλειτουργικές σχέσεις που μας καταπίεζαν, γνωρίζοντάς το, τώρα πρέπει να τις αφήσουμε πίσω ή να τις εξελίξουμε.

ΖΩΝΤΑΣ ΣΕ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ, ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΧΟΥΜΕ ΑΠΟΚΤΗΣΕΙ ΜΙΑ ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ: ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΟΛΥ ΙΚΑΝΟΙ ΣΤΟ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ ΠΑΡΑ ΤΑ ΟΣΑ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ψυχική κατάρρευση μοιάζει με την επανάσταση των καταπιεσμένων συναισθημάτων μας. Είναι η φωνή του συναισθηματικού μας εαυτού που πρέπει να εκφραστεί και πολλές φορές η διαδικασία αυτή έχει σημαντικές απώλειες.

Καθώς βρισκόμαστε στη δίνη της, ίσως αναρωτηθούμε αν έχουμε τρελαθεί. Σε καμία περίπτωση. Συμπεριφερόμαστε περίεργα, χωρίς αμφιβολία, αλλά κάτω από την αναταραχή αυτή, βρίσκεται μια πολύ λογική και δικαιολογημένη αναζήτηση μιας υγιούς εκδοχής του εαυτού μας.

Η κατάρρευση μπορεί να είναι μια προσπάθεια απομάκρυνσης των τοξικών σχημάτων της ζωής μας που δεν μπορούμε πλέον να κουβαλάμε μαζί μας και μια ώθηση να ξαναχτίσουμε τη ζωή μας σε μια πιο αυθεντική και ειλικρινή βάση.

Πώς να διαχειριστείς μια τέτοια κατάσταση

Ένας καλός ψυχίατρος ή ψυχολόγος θα προσπαθήσει να αφουγκραστεί τις εσωτερικές μας ανάγκες, αντί να λογοκρίνει την κρίση. Θα ανιχνεύσει μέσα από τη διαδικασία της θεραπείας όσα έχουμε καταπιέσει: μια έκκληση για περισσότερο χρόνο για τον εαυτό μας, την επιθυμία για μια στενότερη σχέση, για έναν πιο ειλικρινή, ολοκληρωμένο τρόπο ύπαρξης ή την ανάγκη για αποδοχή της σεξουαλικής μας ταυτότητας.

Μια ψυχική κατάρρευση, ασχέτως αν ονομάζεται κατάθλιψη και χρήζει φαρμακευτικής αγωγής, burn out ή απλώς κρίση άγχους, έχει ανάγκη από έναν επαγγελματία συνοδοιπόρο που θα μας βοηθήσει να ξεδιαλύνουμε το τοπίο και να οδηγηθούμε στον αναγεννημένο μας εαυτό.

Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τη διαδικασία με τη μετατραυματική ανάπτυξη, την προσωπική ανάπτυξη που μπορεί να επιτευχθεί με τη θετική επεξεργασία των τραυματικών εμπειριών.

Πρόκειται για έναν επιστημονικά θεμελιωμένο όρο, τον οποίο χρωστάμε στους ψυχολόγους Richard Tedeschi και Lawrence Calhoun, που περιγράφει τη θετική ψυχική αλλαγή του ατόμου μετά από μια πολύ τραυματική εμπειρία ή ένα «σεισμικό γεγονός».

Κάτι περίπου σαν αυτό που ο Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε περιέγραφε, λέγοντας το περίφημο «ό,τι δεν μας σκοτώνει, μας κάνει πιο δυνατούς». Μην προσπαθήσεις να παραμερίσεις λοιπόν την ψυχική σου κατάρρευση. Κοίταξέ την κατάματα και στάσου σε όσα έχει να σου πει.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.