ΑΥΤΑ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΣΑΜΠΟΤΑΡΟΥΝ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ

Υπάρχουν σε κάθε σπίτι και γίνονται αχώριστοι φίλοι όποτε φουντώνουν οι αλλεργίες. Ωστόσο, τα πασίγνωστα αντιισταμινικά μπορούν να σαμποτάρουν τα οφέλη της άσκησης.

Έχετε νιώσει να σβήνετε από την εξάντληση μετά τη γυμναστική, νιώθοντας επιπλέον ταχυκαρδία, φαγούρα στο δέρμα ή και ζαλάδα; Μήπως όλα αυτά σας θυμίζουν τα τυπικά συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας; Αν ναι, μη σας φαίνεται περίεργο.

Η ισταμίνη, το μικρό μόριο σηματοδότησης και βασικό στοιχείο του ανοσοποιητικού που πυροδοτεί τη φλεγμονώδη απόκριση (όπως στην αλλεργική αντίδραση), εμπλέκεται ενεργά και σε μηχανισμούς που σχετίζονται με την άσκηση.

Τα πιο πρόσφατα στοιχεία για την παρπάνω σχέση έρχονται από μελέτη του Πανεπιστημίου του Όρεγκον, που έδειξε ότι τα αντιισταμινικά μπορεί να σαμποτάρουν τα οφέλη της σωματικής άσκησης, ακριβώς επειδή μπλοκάρουν τη δράση της ισταμίνης. Από την άλλη, η ίδια η ισταμίνη μπορεί να κάνει την άσκηση δυσάρεστη εμπειρία. Ας δούμε γιατί.

iStock

Η ισταμίνη σύμμαχος στην άσκηση

Στη μελέτη συμμετείχαν 16 άνδρες και γυναίκες, που ακολούθησαν ένα πρόγραμμα άθλησης 3-4 φορές την εβδομάδα, επί έξι εβδομάδες. Πριν από κάθε προπόνηση, οι μισοί λάμβαναν υψηλή δόση αντιισταμινικών και οι άλλοι placebo. Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύονται στο Journal of Applied Physiology, έδειξαν γιατί τα πολλά φάρμακα για τις αλλεργίες... βλάπτουν την προπόνηση.

Η ομάδα placebo πέτυχε διπλάσια απόδοση στο στατικό ποδήλατο (ήταν πιο αμείλικτη στο πετάλι) και καλύτερη κυκλοφορία του αίματος, οδηγώντας σε καλύτερη οξυγόνωση των μυών και, κατά συνέπεια, σε αυξημένη αερόβια απόδοση. Το μόνο μέγεθος που δεν παρουσίασε σημαντική διαφορά ήταν η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO₂ max),βασικός δείκτης της φυσικής κατάστασης, πιθανότατα εξαιτίας του περιορισμένου δείγματος ή της μικρής διάρκειας της μελέτης.

Η επιστήμη πίσω από τα οφέλη

Η ισταμίνη απαντάται σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς, ακόμη και μονοκύτταρους, και μεταξύ άλλων βοηθά στην προσαρμογή σε καταστάσεις στρες. Ήδη από τη δεκαετία του 1970, οι επιστήμονες υποψιάζονταν ότι δρα με παρόμοιο τρόπο και στην απόκριση του οργανισμού στην άσκηση, ενώ σήμερα γνωρίζουν πως, ενόσω γυμναζόμαστε, οι σκελετικοί μύες ενεργοποιούν τα μαστοκύτταρα, ομάδα ανοσοκυττάρων που απελευθερώνουν ισταμίνη.

Βασικός μηχανισμός πίσω από τα οφέλη είναι η ικανότητα της ισταμίνης να διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία και να επιτρέπει την καλύτερη αιμάτωση των μυών, διευκολύνοντας την οξυγόνωση, την αποκατάσταση και την ανάπτυξη νέου ιστού. Ωστόσο, η δράση της συνεχίζεται και αφού οι μύες περάσουν σε κατάσταση ηρεμίας, ενεργοποιώντας έναν «καταρράκτη» ανοσολογικών μικρο-αντιδράσεων που ενισχύουν την αναδόμηση του μυϊκού συστήματος.

Όπως εξήγησε ο John Halliwill, καθηγητής Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Όρεγκον και εκ των συγγραφέων της μελέτης, «έχουμε ένα ολόκληρο "χωριό" από τύπους κυττάρων που ενεργοποιούνται για να αναδομήσουν και να ενισχύσουν τη λειτουργία του σκελετικού μυός. Τα μαστοκύτταρα και η ισταμίνη είναι οι συντονιστές αυτής της διαδικασίας».

iStock

Πότε η (πολλή) ισταμίνη βλάπτει

Πίσω στην αρχή του άρθρου: αν νιώθετε την καρδιά σου χτυπά ανεξέλεγκτα, τα άκρα σας να μουδιάζουν ή να εμφανίζεται εξάνθημα ενώ γυμνάζεστε, τότε πρόκειται για ψευδο-αλλεργία, μια ανεπιθύμητη υπεραντίδραση του ανοσοποιητικού. Μπορεί να συμβεί σε άτομα με:

• σύνδρομο ενεργοποίησης μαστοκυττάρων (MCAS),
• αλλεργίες, άσθμα ή έκζεμα,
• χρόνιες φλεγμονώδεις ή αυτοάνοσες καταστάσεις,
• δυσανεξία στην ισταμίνη (HIT).

Αν και διαφέρουν μεταξύ τους, οι καταστάσεις αυτές συνδέονται με υπερευαισθησία ή απορρύθμιση της ισταμίνης στον οργανισμό, προκαλώντας ζάλη, ημικρανίες ή χαμηλή πίεση λόγω διαστολής των αιμοφόρων αγγείων. Δεν χρειάζεται απαραίτητα ποδήλατο ή άλλη προπόνηση HIIT για να συμβεί· ακόμα και μέτριας έντασης άσκηση μπορεί να προκαλέσει αντίδραση σε ευαίσθητα άτομα.

Η Anita Tee, διατροφολόγος με εξειδίκευση στη δυσανεξία ισταμίνης (MSc in Personalized Nutrition & BSc in Human Biology and Psychology), γράφει στο blog της για την επαγόμενη από την άσκηση δυσανεξία στην ισταμίνη, προτείνοντας λύσεις για άτομα... αλλεργικά στην άσκηση.

– Επιλέξτε σωστές ασκήσεις και εξοπλισμό

Δοκίμασε περπάτημα ή ήπια γιόγκα, όπως restorative ή gentle flow, που ενισχύουν την ψυχική και σωματική ευεξία χωρίς να επιβαρύνουν το ανοσοποιητικό. Προτιμήστε για τον εξοπλισμό φυσικά, υποαλλεργικά υλικά (π.χ. cork yoga mat) και αποφύγετε τα πλαστικά που μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις.

– Ήπια ενδυνάμωση, όχι bodybuilding

Αποφύγετε την άρση βαρών επιπέδου Πύρρου Δήμα, γιατί οι μυϊκές φθορές είναι έντονες όπως και η απελευθέρωση ισταμίνης. Αν θέλετε προπόνηση αντιστάσεων, δοκιμάστε λίγα κιλά και μετρημένες επαναλήψεις.

– Βρείτε συμμάχους στη διατροφή

Η χαμηλή σε ισταμίνη διατροφή είναι βασική. Αποφύγετε τροφές όπως επεξεργασμένες μπάρες πρωτεΐνης ή ενεργειακά ποτά πριν την προπόνηση, καθώς αυξάνουν την παραγωγή ισταμίνης και εντείνουν την αντίδραση. Καταναλώστε το γεύμα 1-2 ώρες πριν τη γυμναστική και δώστε χρόνο στο σώμα να το επεξεργαστεί σωστά. Προτίμησε τρόφιμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε ισταμίνη, όπως τα αβγά, το μοσχάρι, το κοτόπουλο, το μαρούλι, το λάχανο, το φρέσκο τυρί, τα ψάρια, τα μήλα, τα αχλάδια, τα καρότα κ.ά.

– Δώστε χρόνο στο σώμα

Η απελευθέρωση ισταμίνης συνδέεται με το σύνδρομο καθυστερημένου μυϊκού πόνου (DOMS), δηλαδή του πόνου που εμφανίζεται 1-2 ημέρες μετά την έντονη άσκηση. Γι’ αυτό, ξεκίνησε ήπια και δώσε επαρκείς μέρες ξεκούρασης. Μην πιέζεσαι. Προοδευτικά θα μπορέσεις να αυξήσεις την ένταση χωρίς εξάρσεις.