ΜΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΥΨΗΛΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ (ΚΑΙ ΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ)

H Elaine Aron είναι ψυχολόγος και άτομο υψηλής ευαισθησίας, με μεγάλο ερευνητικό έργο σχετικά με αυτά τα νευροαποκλίνοντα άτομα. Έχει ενδιαφέρον να την ακούς να μιλάει για τη ζωή της, αλλά και για τους μύθους που συνοδεύουν αυτούς τους ανθρώπους.

Η Αμερικανίδα Elaine Aron είναι μια συμπαθέστατη 80χρονη ψυχοθεραπεύτρια. Διατηρεί το γραφείο της στην πόλη Mill Valley της Καλιφόρνια, αλλά δεν είναι διάσημη για το θεραπευτικό της έργο. Περισσότερο γνωστή είναι για την προσφορά της στην ερευνητική ψυχολογία και στη βιβλιογραφία.

Βλέπετε, η Aron ανήκει στο 20-30% των ανθρώπων που χαρακτηρίζονται ως άτομα υψηλής ευαισθησίας. Έχοντας η ίδια λάβει τη διάγνωση το 1991, αποφάσισε να αφιερωθεί στη μελέτη αυτών των ατόμων, να συμμετάσχει σε έρευνες και να φέρει τη γνώση στο ευρύ κοινό.

Ως άτομο υψηλής ευαισθησίας (Highly Sensitive Person - HSP) χαρακτηρίζεται ένα νευροαποκλίνον άτομο που πιστεύεται ότι έχει αυξημένη ή βαθύτερη ευαισθησία του κεντρικού νευρικού συστήματος σε σωματικά, συναισθηματικά ή κοινωνικά ερεθίσματα. Η ευαισθησία του μπορεί να μην είναι αποκλειστικά συναισθηματική αλλά και σωματική. Δηλαδή, να υπάρχουν πιο έντονες αντιδράσεις π.χ. στην καφεΐνη, στον πόνο ή ακόμα και στην υφή των υφασμάτων.

Elaine Aron: Πώς ζει μια γυναίκα υψηλής ευαισθησίας;

«Η διάγνωσή μου έγινε το 1991 από έναν θεραπευτή στον οποίο με έστειλαν επειδή είχα αντιδράσει υπερβολικά σε μια ιατρική διαδικασία και έτσι άρχισα να μελετώ σοβαρά όλα όσα μπορεί να σημαίνει. Επιγραμματικά, θα έλεγα ότι τα άτομα υψηλής ευαισθησίας σκέφτονται βαθιά για τα πάντα», γράφει σε ένα δοκίμιο στο Aeon.

«Αυτό κάνει κάποιον σαν εμένα ευγενικό, στοχαστικό, δημιουργικό, με τάση προς την επιστήμη και την πνευματικότητα. Έχοντας σχεδόν αυτόματη ενσυναίσθηση, κλαίμε εύκολα. Παρατηρούμε επίσης λεπτές αποχρώσεις: πουλιά, λουλούδια, φωτισμό σε ένα δωμάτιο και αν κάποιος έχει αναδιατάξει τα έπιπλα.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

»Με όλα αυτά που συμβαίνουν στον εγκέφαλο ενός ευαίσθητου ατόμου, είμαστε εύκολα υπερδιεγερμένοι. Αν ταξιδεύω και επισκέπτομαι ένα μουσείο κατά τη διάρκεια της ημέρας, δεν θέλω να πάω σε ένα νυχτερινό κέντρο εκείνο το βράδυ. Βάζω x σε όλα τα θορυβώδη εστιατόρια. Φοράω ακουστικά απομόνωσης θορύβου στα αεροπλάνα. Μου αρέσει να δίνω ομιλίες για το θέμα της υψηλής ευαισθησίας, αλλά είμαι εντελώς εξαντλημένη μετά. Όσο περισσότεροι άνθρωποι είναι στο κοινό, τόσο πιο εξαντλημένη είμαι. Είμαι επίσης πιο ευαίσθητη στον πόνο, όπως εντόπισε εκείνος ο θεραπευτής από νωρίς, αναγκάζοντάς με να το εξηγώ συχνά στους γιατρούς και στο ιατρικό προσωπικό αν πρέπει να υποβληθώ σε κάποια ιατρική δοκιμασία.

»Το ενδιαφέρον είναι ότι ενώ οι άλλοι θεωρούν ότι είμαι πολύ low profile, ξαφνιάζονται όταν βλέπουν πως αναζητώ έντονες συγκινήσεις, βαριέμαι εύκολα και αγαπώ τα καινούργια πράγματα. Είναι σαν να οδηγείς με το ένα πόδι στο γκάζι και το άλλο στο φρένο».

Ποιο είναι το έργο της Elaine Aron

Το 2010, μετά από χρόνια έρευνας, η Aron συνόψισε όλα τα χαρακτηριστικά στο ακρωνύμιο DOES:

• Depth of processing (βάθος επεξεργασίας),
• Overarousability (υπερδιέγερση),
• Emotionally responsive and Empathic (συναισθηματική απόκριση και ενσυναίσθηση),
• Sensitive to Subtle stimuli (ευαίσθητοι σε λεπτά ερεθίσματα).

Πριν από αυτό όμως, η πρώτη έρευνά της είχε δημοσιευτεί από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Θυμάται ότι είχε λάβει δεκάδες γράμματα και τηλεφωνήματα από ανθρώπους που ήθελαν να μάθουν περισσότερα. Είχε να δώσει μια διάλεξη την οποία δεν κατάφεραν να παρακολουθήσουν όλοι όσοι ήθελαν – ήταν πολλοί και οι θέσεις περιορισμένες.

«ΑΝΑΖΗΤΩ ΕΝΤΟΝΕΣ ΣΥΓΚΙΝΗΣΕΙΣ, ΒΑΡΙΕΜΑΙ ΕΥΚΟΛΑ ΚΑΙ ΑΓΑΠΩ ΤΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ. ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΝΑ ΟΔΗΓΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΕΝΑ ΠΟΔΙ ΣΤΟ ΓΚΑΖΙ ΚΑΙ ΤΟ ΑΛΛΟ ΣΤΟ ΦΡΕΝΟ».

Στη συνέχεια, η Aron έγραψε το πρώτο best seller της: The Highly Sensitive Person: How to Thrive When the World Overwhelms You (1996). «Ποτέ δεν σκόπευα να γράψω βιβλία αυτοβοήθειας, να υπογράψω βιβλία ή να δώσω τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές συνεντεύξεις, αλλά επειδή άλλοι HSP άνθρωποι λαχταρούσαν τις πληροφορίες, προχώρησα. Ένιωσα σαν να περπατούσα στο δρόμο και ξαφνικά μια παρέλαση είχε σχηματιστεί πίσω μου», γράφει. Από τότε δεν έχει σταματήσει να ερευνά, να γράφει και να μιλάει για τη ζωή και τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων με υψηλή ευαισθησία.

Το πρώτο χαρακτηριστικό που φαίνεται στα παιδιά

Η Aron δεν ανακάλυψε κάτι νέο. Ο όρος ευαίσθητος είχε ήδη χρησιμοποιηθεί από τον Carl Jung το 1913 για ορισμένους από τους ασθενείς του. Στη συνέχεια, στη δεκαετία του 1950, οι παιδοψυχίατροι της Νέας Υόρκης Alexander Thomas και Stella Chess επαναστάτησαν ενάντια στην καθιερωμένη φροϋδική άποψη για την παιδική ηλικία, ότι τάχα επηρεάζεται κυρίως από την πρώιμη εμπειρία και τις ψυχοσεξουαλικές παρορμήσεις, και δήλωσαν το προφανές: Από τη στιγμή της γέννησής τους, τα παιδιά είναι διαφορετικά μεταξύ τους. Και αυτές οι διαφορές αξίζει να μελετηθούν. Αργότερα, ομαδοποίησαν τα παιδιά σε 3 τύπους: τα εύκολα, τα δύσκολα και εκείνα που αργούν να πάρουν μπρος. Ξέρετε σε ποια κατηγορία ανήκουν τα άτομα υψηλής ευαισθησίας; Στην τρίτη!

Μύθοι και πραγματικότητα για τα άτομα υψηλής ευαισθησίας

Ενώ τα χαρακτηριστικά των ατόμων υψηλής ευαισθησίας έχουν μελετηθεί και παρουσιαστεί, η Elaine Aron εστιάζει σε μερικές παρανοήσεις που αξίζει να γνωρίζεις, αν θες να διακρίνεις έναν τέτοιο άνθρωπο.

ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΥΨΗΛΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΔΥΣΚΟΛΟ ΝΑ ΕΝΤΟΠΙΣΤΟΥΝ, ΕΠΕΙΔΗ ΤΟ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ ΤΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΣΤΗ ΔΥΣΗ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΘΗΛΥΚΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΔΥΝΑΜΙΑ.

– Αρρωσταίνουν από το άγχος

Τα καλά νέα είναι ότι οι εξαιρετικά ευαίσθητοι άνθρωποι επηρεάζονται πιο θετικά από άλλους από τυχόν παρεμβάσεις, για παράδειγμα την ψυχοθεραπεία. Τα κακά νέα είναι ότι το άγχος μπορεί να γίνει πιο επιζήμιο για τους HSPs και είναι πιο πιθανό να συσχετιστεί με σωματικές ασθένειες. Μετά από δεκαετίες μελετών, οι οποίες εντόπισαν περισσότερες ασθένειες σε HSPs, μια κρίσιμη μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το άγχος ήταν ο υποκείμενος λόγος για αυτές τις ασθένειες, όχι απλώς το χαρακτηριστικό.

– Διακριτικότητα και καλοσύνη

Είναι ως επί το πλείστον αόρατοι, παρά τη δημιουργικότητά τους, τη βαθιά σκέψη και την ενσυναίσθηση για τους άλλους. Δεν είναι άγγελοι αλλά, αν είχαν καλά παιδικά χρόνια, είναι συχνά πολύ καλοί άνθρωποι.

– Οι άντρες εντοπίζονται πιο δύσκολα

Οι άντρες υψηλής ευαισθησίας είναι δύσκολο να εντοπιστούν, επειδή το στερεότυπο της ευαισθησίας στη Δύση συνδέεται με το θηλυκό και την έλλειψη δύναμης. Έτσι, σημαντικός αριθμός αντρών μάλλον «κρύβονται» είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα.

– Δεν πρόκειται για εσωστρέφεια!

Αν και νομίζουμε ότι ένα ευαίσθητο άτομο είναι εσωστρεφές, δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Η εσωστρέφεια διαφέρει από την υψηλή ευαισθησία. Ένα άτομο υψηλής ευαισθησίας μπορεί να έχει έναν ευρύ κύκλο φίλων και γνωριμιών, αλλά να χρειάζεται και αρκετό χρόνο για να ανακάμψει από τη συναναστροφή μαζί τους.

– Διαβασμένοι αλλά αθόρυβοι

Οι ιδέες τους είναι συνήθως καλά μελετημένες. Εάν σας προτείνουν να πάτε για πεζοπορία, πιθανότατα έχουν εξετάσει την ώρα της ημέρας, τη σκιά και τον ήλιο, τον άνεμο και την απόσταση από άλλους πεζοπόρους, μεταξύ άλλων σχετικών λεπτομερειών. Ωστόσο, μπορεί να προτιμούν να μην εκφέρουν γνώμη. Σε μια επιτροπή, για παράδειγμα, ή σε μια οικογένεια, η γνώμη τους μπορεί να διαφέρει από την πλειοψηφία και οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να παραμείνουν σιωπηλοί, θέλοντας να αποφύγουν τις συγκρούσεις.

– Κατεβάζουν διακόπτες χωρίς εξηγήσεις

Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο μπορείτε να εντοπίσετε έναν HSP είναι η ανάγκη του για διακοπή και ανάκαμψη μετά από υπερδιέγερση ή ακόμη και ενόψει αυτής. Εάν έχουν μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον όπου ένιωθαν σεβαστοί, μάλλον έχουν μάθει να βάζουν όρια. Έτσι, όταν έχουν βαρεθεί, λένε κάτι του στυλ «Αυτό δεν πρόκειται να λειτουργήσει για μένα» χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις. Τα όρια είναι απαραίτητα για τους HSP.