ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΓΑΡΓΑΛΗΣΕΙΣ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ;

Επιστήμονες βρήκαν τον λόγο που δεν μπορείς να γαργαλήσεις τον εαυτό σου, και αυτό μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση του φάσματος του αυτισμού.

Γαργαλιέσαι πολύ ή λίγο; Μάθε ότι δεν γαργαλιόμαστε όλοι γιατί –ευτυχώς για όλους– δεν είμαστε ίδιοι. Διαφορές μας επί της ευαισθησίας των νεύρων και του δέρματος, τη διάθεση, την ικανότητα του εγκεφάλου να προβλέπει και να καταστέλλει την αίσθηση του γαργαλητού κρίνουν το αποτέλεσμα και την ηλικία – όσο μεγαλώνουμε αλλάζει η λειτουργία των νεύρων και η ευαισθησία.

Το γέλιο από το γαργαλητό διαφέρει από το γέλιο της χαράς. Είναι περισσότερο μια αντανακλαστική αντίδραση και όχι μια γνήσια απόλαυση. Αυτό μπορεί να εξηγεί γιατί δεν μας αρέσει να μας γαργαλούν μεν, αλλά γελάμε δε.

Εν τω μεταξύ, όσοι γαργαλιόμαστε δεν έχουμε ως ευαίσθητο το ίδιο σημείο. Υπάρχουν κάποιοι που πλησιάζεις το χέρι τους στα πλευρά τους και διπλώνονται πριν τους ακουμπήσεις. Άλλοι έχουν θέμα με τις μασχάλες κι άλλοι με τα πόδια.

iStock

Έχεις αναρωτηθεί ποτέ γιατί γαργαλιέσαι;

Σημείωσε και ότι για διάστημα, μεγαλύτερο του ενός αιώνα, ερευνητές προσπαθούν να καταλάβουν γιατί κάποιες περιοχές του σώματος είναι πιο ευαίσθητες στο γαργαλητό από άλλες. Ακόμα δεν έχουν καταφέρει να βρουν τον λόγο. Κατάφεραν, όμως, κάτι άλλο: Να ανακαλύψουν το γιατί δεν μπορούμε να γαργαλήσουμε τον εαυτό μας.

Αν αναρωτιέσαι γιατί ερεύνησαν κάτι που φαίνεται αδιάφορο, οι επιστήμονες εξηγούν ότι μόνο αδιάφορο δεν είναι αυτό το φαινόμενο. Γι' αυτό και βρίσκουμε σχετικά άρθρα στα πλέον απροσδόκητα σημεία, όπως στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στον σύνδεσμο Horizon (The EU Research E-Innovation Magazine). Εκεί θα διαβάσεις ότι «Η επιστήμη του γαργαλητού είναι εκπληκτικά... εκλεπτυσμένη».

Τι ενδιαφέρον μπορεί να υπάρχει, λοιπόν, το γεγονός ότι δεν μπορούμε να γαργαλήσουμε τον εαυτό μας; Ο εγκέφαλός μας μπορεί να προβλέψει και να μετριάσει την αίσθηση του «αυτοεπιβαλλόμενου» αγγίγματος, αλλά όχι τις κινήσεις μας –εξ ου και μπορούμε να γαργαλήσουμε άλλους.

Το σώμα μας μάς ανήκει κυριολεκτικά

Δεν είμαστε τα μόνο πλάσματα στον πλανήτη που αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά κάτι, όταν το κάνουμε εμείς και όταν το κάνουν άλλοι. Μελέτη έχει δείξει ότι τα τριζόνια αντιλαμβάνονται τα τιτιβίσματά τους ως πιο ήσυχα, συγκριτικά με εκείνα άλλων τριζονιών.

Αυτή η ικανότητα έχει λογική, υπό την έννοια της εξέλιξης των ειδών, σύμφωνα με τη Δρ. Κωνσταντίνα Κιλτένη, ερευνήτρια που ασχολείται με τις νευροεπιστήμες. Όπως εξηγεί η ίδια, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε αν έχει αξία να δώσουμε προσοχή σε μια αίσθηση ή όχι. «Αν έχετε ένα έντομο να σέρνεται στο χέρι σας, πρέπει να βεβαιωθείτε ότι το έχετε παρατηρήσει». Αυτό μπορεί να συμβεί γιατί ο εγκέφαλός μας έχει την αίσθηση της ιδιοκτησίας του σώματός μας. Έτσι, αναγνωρίζουμε αν ένα άγγιγμα προέρχεται από τα δικά μας δάχτυλα ή κάποιο ξένο αντικείμενο.

Έρευνες που γίνονται από τα τέλη της δεκαετίας του ‘90 δημιούργησαν σύνδεση μεταξύ της έντασης της αφής και της προέλευσής της, αλλά δεν διερευνήθηκαν οι ακριβείς συνθήκες για αυτό. Το Tickle Me Project που άρχισε το 2017 και μεταξύ των συμμετεχόντων ήταν η Δρ. Κιλτένη, προσπάθησε να καλύψει το κενό.

Σειρά πειραμάτων που έγιναν, βρήκαν ότι αν ο εγκέφαλος γνωρίζει ότι πρόκειται να υπάρξει ένα άγγιγμα (όπως το γαργαλητό), το αισθάνεται ως λιγότερο έντονο. Ως εκ τούτου, ένας από τους λόγους που δεν μπορούμε να γαργαλήσυμε τον εαυτό μας είναι ότι ο εγκέφαλός μας ξέρει τι έχει σχεδιάσει να γίνει. Έτσι, δεν πιανόμαστε απροετοίμαστοι. Προ εκπλήξεως, η αίσθηση του γαργαλήματος είναι πιο έντονη.

Στην εργασία που δημοσιεύτηκε, η Δρ. Κιλτένη εστίασε στον ρόλο που παίζει η περιοχή του εγκεφάλου, η οποία ονομάζεται σωματοαισθητικός φλοιός, και λαμβάνει αισθητηριακές πληροφορίες από το σώμα.

Σε πείραμα που πραγματοποίησε, έβαλε 30 εθελοντές να ενώσουν τους δείκτες τους. Μετά τους ζήτησε να αγγίξουν με κάθε δείκτη ξεχωριστά ένα ρομπότ. Λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) κατέγραφε τι συμβαίνει στον εγκέφαλό τους. Μερικοί συμμετέχοντας φάνηκαν να αντιλαμβάνονται το άγγιγμα του εαυτού τους ως λιγότερο έντονο από άλλους, με τη Δρ. Κιλτένι να βλέπει στην fMRI ότι έτειναν να έχουν ισχυρότερες συνδέσεις μεταξύ του σωματοαισθητικού φλοιού (επεξεργάζεται την αφή) και μιας άλλης περιοχής του εγκεφάλου που ονομάζεται παρεγκεφαλίδα, βρίσκεται στον αυχένα και είναι γνωστή και ως «μικρός εγκέφαλος». Πρωταγωνιστεί στον έλεγχο των κινήσεων του σώματος και πιστεύεται ότι έχει λόγο και στην επίβλεψη της γνωστικής επεξεργασίας.

«Σκεφτείτε τον εγκέφαλό σας σαν ένα εργοστάσιο με διαφορετικά μέρη που επεξεργάζονται διαφορετικές πληροφορίες. Η παρεγκεφαλίδα είναι ο επόπτης ποιοτικού ελέγχου», εξηγεί η ειδικός.

Οι νευροεπιστήμονες υποστηρίζουν ότι η παρεγκεφαλίδα στέλνει σήματα για να μειώσει την αντίληψη του γαργαλήματος στον σωματοαισθητικό φλοιό, όταν το γαργάλημα προκύπτει από τα δικά μας δάχτυλα.  Έτσι μειώνει την αναμενόμενη αίσθηση γαργαλητού. Αυτός ο «μηχανισμός πρόβλεψης», ουσιαστικά ακυρώνει την αίσθηση του γαργαλητού.

iStock

Η σημαντικότερη προσφορά της έρευνας για το γαργαλητό

Το Princeton University έχει αρχίσει τη δική του ερευνητική δουλειά, ώστε να γίνει κατανοητή η σύνδεση μεταξύ της παρεγκεφαλίδας και του σωματοαισθητικού φλοιού, ώστε να επιβεβαιωθεί εάν και πώς τα σήματα περνούν μεταξύ των δύο.

Όπως υποστηρίζει η Δρ. Marlies Oostand, «εκτός του ότι θα μας βοηθήσει να οικοδομήσουμε μια καλύτερη θεμελιώδη κατανόηση του πιο εξελιγμένου αντικειμένου στο σύμπαν, του ανθρώπινου εγκεφάλου, μια εργασία σαν αυτή θα μπορούσε να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα και τη διαταραχή του φάσματος του αυτισμού. Τα άτομα που έχουν τραυματισμό στην παρεγκεφαλίδα αμέσως μετά τη γέννηση, έχουν 36 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν αυτισμό αργότερα στη ζωή τους. Δεν καταλαβαίνουμε πλήρως τον λόγο, ωστόσο θεμελιώδεις μελέτες σαν κι αυτή μπορούν να βοηθήσουν».