ΖΕΣΤΗ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ: ΕΝΑΣ MINI ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ

Η παρατεταμένη ζέστη δεν είναι απλώς ενοχλητική· μπορεί να επιβαρύνει σοβαρά την υγεία ατόμων με χρόνιες παθήσεις. Έστω και έτσι, λίγη προσοχή και απλές καθημερινές συνήθειες μπορούν να εξασφαλίσουν ξέγνοιαστο καλοκαίρι κόντρα στους κινδύνους του καύσωνα.

Τα καλοκαίρια δεν είναι πια αυτά που γνωρίζαμε. Γίνονται συνεχώς μεγαλύτερα και πιο βασανιστικά. Σύμφωνα με την τελευταία μελέτη της Climate Resilience for All, οι καύσωνες κάνουν διακοπές διαρκείας στην Ευρώπη και αγαπούν λιγάκι παραπάνω την Αθήνα: οι θερμοκρασίες άνω των 32°C για 145 ημέρες, από τα μέσα Μαΐου έως και τις αρχές Οκτωβρίου, την κάνουν από τις πιο θερμές πρωτεύουσες της ηπείρου. Όσο η εποχή μοιάζει να αποσυνδέεται από την έννοια της ανεμελιάς, τα άτομα με χρόνιες παθήσεις καλούνται να σηκώσουν ολοένα βαρύτερο φορτίο.

Η ζέστη μπορεί να επιβαρύνει σημαντικά την υγεία, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις αυτοάνοσων νοσημάτων, καρδιαγγειακών προβλημάτων ή συνδρόμων χρόνιας κόπωσης. Οι υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να οδηγήσουν σε έξαρση συμπτωμάτων, σωματική εξασθένηση και σοβαρές επιπλοκές, όπως αφυδάτωση ή θερμική εξάντληση. Κατανοώντας τους κινδύνους, οι χρόνιοι ασθενείς μπορούν να προστατευτούν από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να διατηρήσουν όσο το δυνατόν την κανονικότητα στη ζωή τους.

Πώς επηρεάζονται τα άτομα με χρόνιες παθήσεις

Οι υψηλές θερμοκρασίες δυσκολεύουν τον οργανισμό στη θερμορρύθμισή του και τη διατήρηση της υδάτωσης. Οι δυσκολίες πολλαπλασιάζονται όταν συνυπάρχουν παράγοντες όπως λήψη φαρμάκων ή μειωμένες σωματικές αντοχές, ειδικά σε άτομα με:

• αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα, πολλαπλή σκλήρυνση),
• καρδιαγγειακές παθήσεις (υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες),
• καταστάσεις που καταπονούν το σώμα, όπως το Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης ή Μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα (ΜΕ/CFS) και η long COVID,
• ενδοκρινικές διαταραχές (π.χ. θυρεοειδοπάθειες, σακχαρώδης διαβήτης).

Μια νόσος ή μια φαρμακευτική αγωγή μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση στους φυσιολογικούς μηχανισμούς δροσιάς, όπως η εφίδρωση ή η διαστολή των αγγείων. Ακόμη και περιορισμένη έκθεση στη ζέστη μπορεί να προκαλέσει ζάλη, αδυναμία, οίδημα έως και απειλητικές επιπλοκές σε σοβαρά περιστατικά.

SOOC © Dimitris Kapantais

Για παράδειγμα, τα άτομα με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στη θερμότητα και τον ήλιο – μπορεί να εμφανίσουν εξανθήματα, πόνο στις αρθρώσεις και εξάντληση. Φάρμακα όπως τα ανοσοκατασταλτικά ή τα διουρητικά αυξάνουν τον κίνδυνο αφυδάτωσης ή φωτοευαισθησίας.

Για τον λόγο αυτό, η αμερικανική κλινική Ms.Medicine δημοσίευσε έναν πρακτικό οδηγό με συμβουλές για ασφαλές καλοκαίρι. Αν και απευθύνεται κυρίως σε γυναίκες –όχι τόσο γιατί τις «προτιμούν» οι χρόνιες καταστάσεις υγείας, όσο για να πολεμήσει τις έμφυλες και ηλικιακές ανισότητες στην υγειονομική περίθαλψη–, μπορεί να υιοθετηθεί από κάθε ενδιαφερόμενο, ανεξαρτήτως φύλου.

Τα σημάδια της θερμικής εξάντλησης

Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων είναι το κλειδί για την πρόληψη, έστω κι αν οι εκδηλώσεις ή η έντασή τους διαφέρουν. Δώστε προσοχή εάν εμφανίσετε:

• εντονότερη κόπωση ή μυϊκή αδυναμία,
• ναυτία ή απώλεια όρεξης,
• σύγχυση ή αργή σκέψη,
• ταχυκαρδία,
• ξηρότητα και αίσθημα ζέστης στο δέρμα,
• σκουρόχρωμα ούρα ή μειωμένη ούρηση.

Λιποθυμία, δύσπνοια ή αποπροσανατολισμός είναι σημάδια SOS για ιατρική βοήθεια.

7 tips επιβίωσης στη ζέστη

Παρά τις δυσκολίες που φέρνει ο συνδυασμός της ζέστης με τις χρόνιες παθήσεις, αρκεί η καλή προετοιμασία και απλές καθημερινές συνήθειες για ένα καλοκαίρι με περισσότερη άνεση και ασφάλεια.

1. Ενυδάτωση με σταθερό ρυθμό

Πίνετε νερό συστηματικά, όχι μόνο όταν διψάτε. Αν λαμβάνετε φάρμακα που επηρεάζουν την ισορροπία υγρών, προτιμήστε ποτά με ηλεκτρολύτες ή εξετάστε με κάποιον ειδικό το ενδεχόμενο λήψης συμπληρώματος. Αποφύγετε την καφεΐνη και το αλκοόλ, που εντείνουν την αφυδάτωση, και καταγράψτε τον ρυθμό ενυδάτωσής σας, π.χ. χρησιμοποιώντας κάποιο παγούρι.

2. Προσοχή στην ώρα και την ηλιοφάνεια

Κάντε εξωτερικές δουλειές ή τις ασκήσεις σας είτε νωρίς το πρωί είτε μετά τη δύση του ήλιου. Προτιμήστε σκιερά μέρη, κάντε συχνά διαλείμματα και μη νιώθετε ενοχές αν χρειάζεστε παραπάνω ξεκούραση. Είναι μέρος της αυτοφροντίδας, όχι αδυναμία.

3. Ντυθείτε καταλλήλως

Προτιμήστε ελαφριά, ανοιχτόχρωμα ρούχα από φυσικά υφάσματα, όπως βαμβάκι ή λινό. Αν έχετε ευαισθησία στον ήλιο, μια λύση είναι τα ρούχα UV για προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία. Ένα αντιηλιακό με δείκτη προστασίας (SPF) 30 ή υψηλότερο είναι απαραίτητο, όπως και η συχνή ανανέωσή του (ειδικά αν ιδρώνετε πολύ).

4. Σωματική δραστηριότητα με ασφάλεια

Η άσκηση παραμένει σημαντική, αλλά πιθανώς να χρειαστεί αναπροσαρμογή τις ημέρες με καύσωνα. Υπάρχουν εναλλακτικές όπως το κολύμπι, το περπάτημα σε εμπορικά κέντρα ή ένα πρόγραμμα γιόγκα σε κλειστό χώρο, χωρίς να αποκλείονται δραστηριότητες στη φύση, όπως περπάτημα σε σκιερά μονοπάτια. Πρωτίστως ακούστε το σώμα σας: σταματήστε αμέσως αν νιώσετε δυσφορία.

5. Ενημερωθείτε για τα φάρμακά σας

Ορισμένα φάρμακα αυξάνουν την ευαισθησία στη ζέστη ή τον ήλιο και θα ήταν καλό να συζητήσετε με τον γιατρό σας αν απαιτούνται προφυλάξεις ή προσαρμογές στη δοσολογία κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Τέτοια φάρμακα είναι:

• τα διουρητικά,
• οι  β-αναστολείς,
• τα αντιισταμινικά,
• τα ανοσοκατασταλτικά,
• ορισμένα αντικαταθλιπτικά.

6. Εξοπλιστείτε έξυπνα

Φροντίστε να έχετε κοντά σας εργαλεία δροσιάς, όπως δροσερές, βρεγμένες πετσέτες ή μπαντάνες, μικρούς φορητούς ανεμιστήρες, παγοκύστες για τον αυχένα ή τους καρπούς και σπρέι νερού, και προτιμήστε έναν χώρο ήσυχο, με κλιματισμό.
Μην περιμένετε να ιδρώσετε ή να νιώσετε εξάντληση. Εντάξτε συνειδητά μικρά διαλείμματα δροσιάς μέσα στη μέρα.

7. Παραμείνετε σε επαφή με το σώμα σας

Σημειώστε αν προκύψουν νέα ή έντονα συμπτώματα (οίδημα, αδυναμία συγκέντρωσης, εντονότερη κόπωση κ.ά.). Είναι πιθανό να χρειάζεται επαναξιολόγηση της φαρμακευτικής αγωγής ή των δραστηριοτήτων σας μέσα στην ημέρα. Καλό είναι να υπάρχει επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό σε περιόδους καύσωνα, πριν τις διακοπές ή τις δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους. Μια μικρή συμβουλή μπορεί να γλιτώσει από μεγάλες ταλαιπωρίες.