ΤΣΙΜΠΟΥΡΙΑ: ΠΩΣ ΤΑ ΑΠΟΦΕΥΓΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙ ΚΑΝΕΙΣ ΑΝ ΣΕ ΤΣΙΜΠΗΣΟΥΝ

Ένα μικροσκοπικό ζωύφιο έχει τη δύναμη να σου χαλάσει το καλοκαίρι και να βάλει σε μπελάδες την υγεία σου. Μάθε πώς να τα αποφύγεις και τι κάνεις αν σε τσιμπήσουν.

Καλοκαίρι στην Ελλάδα σημαίνει φύση, εκδρομές, ενίοτε βόλτες στο βουνό και ξεγνοιασιά. Μέχρι που ένας καλά κρυμμένος κίνδυνος, μικροσκοπικός όσο και υπολογίσιμος, μπορεί να κάνει την ανατροπή: τα τσιμπούρια. Οι κρότωνες –κατά την επιστημονική τους ονομασία– καραδοκούν στο γρασίδι, σε θάμνους ή σε χαμηλή βλάστηση και μπορούν να μας βάλουν σε σοβαρούς μπελάδες. Λόγω των μικροβίων που συχνά μεταφέρουν, προκαλούν ασθένειες όπως η νόσος Lyme, που έγινε ευρύτερα γνωστή μέσα από τις μαρτυρίες διάσημων όπως η Avril Lavigne, o Justin Bieber και η Bella Hadid.

Στην Ελλάδα, τα περισσότερα τσιμπούρια είναι ακίνδυνα. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), έχουν καταγραφεί (έστω σπάνια) περιστατικά αιμορραγικού πυρετού Κριμαίας-Κονγκό, νόσου Lyme και εγκεφαλίτιδας. Ο πρόσφατος θάνατος ενός κτηνοτρόφου στην Ελασσόνα τον Ιούνιο, εξαιτίας αιμορραγικού πυρετού Κριμαίας-Κονγκό που του προκάλεσε το τσίμπημα τσιμπουριού, υπενθύμισε πως ο κίνδυνος, όσο μικρός κι αν είναι, δεν είναι αμελητέος. Η πρόληψη κάνει τη διαφορά, ειδικά σε περιόδους αυξημένου κινδύνου.

Πού και πότε υπάρχουν τσιμπούρια στην Ελλάδα

Τα τσιμπούρια δεν είναι πρόβλημα μόνο για όσους ζουν στην εξοχή. Εμφανίζονται σε πάρκα, κήπους, αυλές, σε περιοχές με πυκνή βλάστηση, ψηλά χόρτα ή υγρασία. Εντοπίζονται σε δάση, σε λιβάδια αλλά και σε πόλεις, σε σημεία με άγρια βλάστηση. Αυτός είναι ο λόγος που αγρότες, βοσκοί, κυνηγοί, πεζοπόροι, φυσιολάτρες και κηπουροί κινδυνεύουν περισσότερο, ιδιαίτερα από την άνοιξη μέχρι και τα τέλη φθινοπώρου.

Σε αντίθεση με άλλα ζωύφια, τα τσιμπούρια δεν πηδάνε ούτε πετούν. Περιμένουν σκαρφαλωμένα σε ένα φύλλο, χόρτο ή φυτό, μέχρι να περάσει δίπλα τους ένα ζώο ή άνθρωπος, για να γαντζωθούν και να προσκολληθούν στο σώμα του. Εκεί, θα τρέφονται με αίμα για μέρες, μέχρι να ξεκολλήσουν και να πέσουν.

Οι κίνδυνοι από το τσίμπημα

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ο συνολικός κίνδυνος να κολλήσει κάποιος κάποια ασθένεια από τσιμπούρι θεωρείται σχετικά μικρός. Ωστόσο, όταν είναι μολυσμένο, οι ασθένειες που μπορεί να μεταδώσει ενέχουν κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών.

Οι πιο γνωστές είναι:

• Νόσος Lyme (ή Μπορελλίωση). Προκαλείται από το βακτήριο Borrelia και μπορεί να προκαλέσει πυρετό, κόπωση, πονοκεφάλους και εξάνθημα (το μεταναστευτικό ερύθημα με το χαρακτηριστικό «δαχτυλίδι»).
• Αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας-Κονγκό (CCHF). Ο ομώνυμος ιός μεταδίδεται κυρίως μέσω των τσιμπουριών του γένους Hyalomma και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αιμορραγίες και υψηλό πυρετό.
• Κροτωνογενής εγκεφαλίτιδα (TBE). Εξαιρετικά σπάνια στην Ελλάδα, αλλά με καταγεγραμμένα περιστατικά σε κτηνοτρόφους, κυρίως στα βόρεια και κεντρικά της χώρας.

Πώς να προστατευτείς από τα τσιμπούρια

Ο ΕΟΔΥ έχει εκδώσει οδηγίες πρόληψης και αντιμετώπισης δηγμάτων από τσιμπούρια. Συνοπτικά, αυτές είναι οι πέντε κινήσεις που πρέπει να έχεις κατά νου:

1. Φρόντισε για τον σωστό εξοπλισμό

Ο πιο απλός και αποτελεσματικός τρόπος να προστατευτείς είναι να αποφύγεις την επαφή με τα τσιμπούρια – και, όταν δεν γίνεται, να μειώσεις όσο γίνεται την πιθανότητα να σε τσιμπήσουν. Όταν βρεθείς σε περιοχές με βλάστηση, δάση, χόρτα ή ακόμα και σε βοσκοτόπια, προτίμησε ρούχα ανοιχτόχρωμα, με μακριά μανίκια και παντελόνια, ώστε να μπορείς να δεις εύκολα αν κάποιο τσιμπούρι έχει προσκολληθεί πάνω σου. Το παντελόνι καλό είναι να το βάζεις μέσα στις κάλτσες ή τις μπότες σου, ώστε να αποτρέπεις την άμεση πρόσβαση στο δέρμα.

Η χρήση εντομοαπωθητικού είναι επίσης σημαντική. Ο ΕΟΔΥ συνιστά εντομοαπωθητικά που περιέχουν DEET (τουλάχιστον 20% για ενήλικες) ή, εναλλακτικά, ουσίες όπως ικαριδίνη/πικαριδίνη, IR3535 ή citriodiol. Και μην κάθεσαι ποτέ απευθείας στο γρασίδι ή στο χώμα· προτίμησε ένα ανοικτόχρωμο πανί ή κουβέρτα, ώστε να έχεις καλύτερη ορατότητα.

iStock

2. Βγάλε και πλύνε άμεσα τα ρούχα σου

Αν έχεις επιστρέψει από περιοχή υψηλού κινδύνου για τσιμπούρια, βγάλε τα ρούχα σου έξω από το σπίτι και μην τα ανακατεύεις με τα υπόλοιπα άπλυτα. Ιδανικά, φύλαξέ τα σε κλειστή πλαστική σακούλα μέχρι να πλυθούν. Να θυμάσαι ότι τα τσιμπούρια μπορούν να κρυφτούν σε ραφές και ζώνες.

Ο πιο ασφαλής τρόπος να τα εξοντώσεις; Ζεστό πλύσιμο (πάνω από 55°C) με απορρυπαντικό και στη συνέχεια στέγνωμα στο στεγνωτήριο για τουλάχιστον 10 λεπτά σε υψηλή θερμοκρασία. Ο καυτός, ξηρός αέρας είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να τα εξουδετερώσεις. Αν τα ρούχα είναι ήδη υγρά ή ιδρωμένα, άφησέ τα λίγο παραπάνω. Το σιδέρωμα σε δυνατή θερμοκρασία μπορεί επίσης να βοηθήσει, αλλά μην αρκεστείς σε αυτό.

3. Κάνε ντους και έναν καλό έλεγχο

Μόλις επιστρέψεις στο σπίτι, κάνε ένα ντους σε διάστημα δύο ωρών, καθώς υπάρχει πιθανότητα να απομακρύνεις τσιμπούρια που δεν έχουν προλάβει να προσκολληθούν. Παράλληλα, έλεγξε προσεκτικά το σώμα σου με χρήση καθρέφτη ή τη βοήθεια κάποιου, ειδικά σε σημεία όπως οι μασχάλες, το τριχωτό της κεφαλής, ο αφαλός, η βουβωνική χώρα, πίσω από τα γόνατα και γύρω από τα αυτιά. Το τσίμπημα δεν πονάει και τα τσιμπούρια είναι μικροσκοπικά, οπότε πιθανώς δε θα το αντιληφθείς αμέσως.

4. Τι γίνεται αν βρεις τσιμπούρι

Αν βρεις τσιμπούρι πάνω σου, ο ΕΟΔΥ είναι σαφής: μην το αφαιρέσεις με γυμνά χέρια, μην το πιέσεις και μην προσπαθήσεις να το εξοντώσεις με πετρέλαιο, μανό/ασετόν, λάδι, οινόπνευμα, σπίρτα κ.ά. Ο καλύτερος τρόπος αφαίρεσης είναι με ειδική λαβίδα, πιέζοντας απαλά κοντά στο δέρμα και τραβώντας σταθερά προς τα πάνω. Αν φοβάσαι ότι δεν θα γίνει σωστά η απομάκρυνση, απευθύνσου άμεσα σε γιατρό ή σε Κέντρο Υγείας.

Μετά την αφαίρεση, καθάρισε την περιοχή με αντισηπτικό και παρακολούθησε την υγεία σου για έναν μήνα. Αν εμφανιστεί εξάνθημα, πυρετός ή οποιοδήποτε σύμπτωμα, ενημέρωσε τον γιατρό σου ότι είχες έκθεση ή τσίμπημα από τσιμπούρι.

5. Φρόντισε τα κατοικίδια και το σπίτι σου

Οι σκύλοι και οι γάτες είναι οι βασικοί ξενιστές που κουβαλούν στο σπίτι τα τσιμπούρια. Συζήτησε με τον κτηνίατρό σου για τη σωστή αποπαρασίτωση και τα ασφαλή εντομοκτόνα, έλεγχε συχνά το τρίχωμά τους και φρόντισε τον χώρο γύρω από το σπίτι: κουρεμένο γρασίδι, καθαροί θάμνοι και απουσία απορριμμάτων μειώνουν την πιθανότητα να πλησιάσουν τσιμπούρια στην αυλή ή στον κήπο σου.