9+1 FACTS ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΙΚΡΑΝΙΑ ΠΟΥ ΙΣΩΣ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ

Η ημικρανία επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, κυρίως γυναίκες, και μπορεί να υψώσει εμπόδια στην καθημερινότητά μας. Σήμερα, 12 Σεπτεμβρίου 2025, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Δράσης για την Ημικρανία, το ΟW φωτίζει με τη βοήθεια ενός ειδικού τις προκλήσεις των πασχόντων, τις εξελίξεις σε σχέση με τα νέα φάρμακα και άλλες λιγότερο γνωστές πτυχές της συχνής –όσο και «αόρατης» για πολλά συστήματα υγείας– νόσου.

Μάλλον θα ξέρεις κάποιον που υποφέρει από ημικρανίες. Κάποια, ίσως έπρεπε να πω καλύτερα, αφού η συγκεκριμένη νευρολογική πάθηση είναι συχνότερη στις γυναίκες. Ενδεχομένως γνωρίζεις τα συμπτώματά της, ότι είναι υπόθεση γονιδίων, τους παράγοντες που την πυροδοτούν, τι πρέπει να κάνεις για να μειώσεις τις κρίσεις... Γενικά, στο ΟW όλο και κάποιο άρθρο θα έχεις συναντήσει για την ημικρανία.

Ας περάσουμε στα λιγότερο γνωστά. Ας πούμε, γνώριζες για τη Διεθνή Ημέρα Δράσης για την Ημικρανία, που έχει καθιερωθεί στις 12 Σεπτεμβρίου και σχετίζεται άμεσα με την Ευρωπαϊκή Συμμαχία για την Ημικρανία και τις Κεφαλαλγίες (EMHA) και τον Σύλλογο Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος; Ο λόγος είναι πως, παράλληλα με την παγκόσμια εκστρατεία, την ίδια ημέρα «τρέχει» αντίστοιχη ευρωπαϊκή και ελληνική, με κοινό στόχο να φέρουν την ημικρανία στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου και να συμβάλουν στην αναγνώριση και την κατανόηση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι πάσχοντες: τις λανθασμένες διαγνώσεις, την περιορισμένη πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες, την ανύπαρκτη οικονομική ενίσχυση.

Οι άνθρωποι με ημικρανία παραμένουν «αόρατοι» για πολλά συστήματα υγείας και κοινωνικής ασφάλισης. Η σημερινή, επομένως, είναι μια ημέρα ορατότητας για όλους αυτούς τους ασθενείς. Με τη βοήθεια του Δρ. Μιχαήλ Βικελή, Νευρολόγου, MSc in Headache Medicine, PhD, και Επιστημονικού Συμβούλου του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος, φωτίζουμε λιγότερο γνωστές πτυχές της ημικρανίας, ξεκαθαρίζουμε παρανοήσεις και καταγράφουμε όλες τις εξελίξεις από το πεδίο των θεραπειών.

1. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ημικρανίας

«Υπάρχουν δύο τρόποι ταξινόμησης της ημικρανίας», λέει ο Δρ. Βικελής. «Αρχικά, διακρίνεται σε ημικρανία με ή χωρίς αύρα. Στην ημικρανία με αύρα προηγούνται νευρολογικά συμπτώματα, όπως διαταραχές στην όραση. Έπειτα, γίνεται διάκριση με βάση τη συχνότητα σε:

• Χαμηλής συχνότητας: <4 ημέρες τον μήνα.
• Μέσης συχνότητας: 4-7 ημέρες τον μήνα.
• Υψηλής συχνότητας: 8-14 ημέρες τον μήνα.
• Χρόνια ημικρανία: ≥15 ημέρες τον μήνα.

»Η ταξινόμηση βοηθά στη σωστή θεραπευτική στρατηγική, τόσο για την πρόληψη, δηλαδή μέτρα που μειώνουν τη συχνότητα και την ένταση των κρίσεων ημικρανίας, όσο και την αντιμετώπισή τους, δηλαδή τι κάνει ο ασθενής όταν ξεκινά μια κρίση, και την προληπτική θεραπεία».

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

2. Η ημικρανία κοστίζει ακριβά

Σύμφωνα με τον Δρ. Βικελή, το κόστος της ημικρανίας είναι τεράστιο. «Στη Γερμανία, για παράδειγμα, υπολογίζεται ετησίως σε περίπου 500 δισ. ευρώ λόγω χαμένης παραγωγικότητας και απουσιών από την εργασία. Σε δική μας έρευνα με στατιστικά από τον Σύλλογο Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος, για 2.500 άτομα, βρήκαμε ότι μόνο 1 στους 4 δεν απουσιάζει ποτέ από τη δουλειά λόγω ημικρανίας. Οι υπόλοιποι απουσιάζουν τουλάχιστον μία φορά τον μήνα ή και συχνότερα».

3. Πολλά άτομα με ημικρανία δεν λαμβάνουν σωστή διάγνωση ή θεραπεία

«Υπάρχουν πολλοί ασθενείς που δηλώνουν ότι δεν έχουν πρόσβαση σε γιατρό επαρκώς καταρτισμένο στην ημικρανία, ειδικά στην πρωτοβάθμια φροντίδα. Αυτό οδηγεί σε υποδιάγνωση και υποθεραπεία», εξηγεί, και παρουσιάζει την εικόνα: «Υπολογίζεται ότι το 50% των ασθενών δεν έχει ποτέ διαγνωστεί σωστά, ενώ λιγότεροι από 1 στους 10 λαμβάνουν την προληπτική θεραπεία που θα έπρεπε. Και σκεφτείτε ότι τη χρειάζεται 1 στους 4».

4. Στην Ελλάδα, η αναγνώριση της ημικρανίας ως αναπηρίας «σκοντάφτει»

«Παρά το γεγονός ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την έχει αναγνωρίσει ως αιτία αναπηρίας, για το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα φαίνεται ανύπαρκτη», επισημαίνει ο Δρ. Βικελής. «Ακόμη και άνθρωποι με πολύ συχνές κρίσεις λαμβάνουν πολύ χαμηλά ποσοστά αναπηρίας, της τάξης του 1-10%. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν υπάρχει αντικειμενική εξέταση που να αποδεικνύει την πάθηση, οπότε οι αξιολογούντες βασίζονται μόνο στα συμπτώματα της ημικρανίας, σύμφωνα με περιγραφή του ασθενούς».

5. Ετοιμάζονται νέες θεραπείες

Σύμφωνα με τον Δρ. Βικελή, η αντιμετώπιση της ημικρανίας σήμερα περιλαμβάνει απλά παυσίπονα χωρίς συνταγή, αλλά και εξειδικευμένα φάρμακα που στοχεύουν ειδικά στους μηχανισμούς της νόσου. «Οι τρεις γενιές εξειδικευμένων αντιημικρανικών περιλαμβάνουν τις τριπτάνες, τα νεότερα χάπια με στοχευμένη δράση στο νευροπεπτίδιο CGRP, που παίζει κεντρικό ρόλο στην ημικρανία, καθώς και τα μονοκλωνικά αντισώματα, που χορηγούνται ενέσιμα και έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικά με χαμηλά ποσοστά παρενεργειών».

1 ΣΤΟΥΣ 4 ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ, ΑΛΛΑ ΤΗ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΛΙΓΟΤΕΡΟΙ ΑΠΟ 1 ΣΤΟΥΣ 10.

Βέβαια, τονίζει, η έρευνα συνεχίζεται έντονα. «Προετοιμάζεται μια επόμενη γενιά φαρμάκων που θα στοχεύει σε διαφορετικό μηχανισμό από το CGRP. Η ώθηση στην έρευνα προήλθε από την αναγνώριση της ημικρανίας ως μίας από τις πρώτες αιτίες αναπηρίας σε νέους άνδρες και γυναίκες, με σημαντικό κόστος σε απουσίες από την εργασία και μειωμένη παραγωγικότητα».

6. Τα φάρμακα για την ημικρανία δεν αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο

Όσον αφορά στα νέας γενιάς αντιημικρανικά φάρμακα, μονοκλωνικά αντισώματα ή χάπια, υπήρξε αρχικά ανησυχία για σύνδεσή τους με καρδιαγγειακά συμβάματα. Τελικά τι ισχύει; «Αρχικά υπήρξε ο φόβος ότι, επειδή το CGRP προκαλεί αγγειοδιαστολή, η αναστολή του θα μπορούσε να οδηγήσει σε θρομβωτικά ή καρδιακά συμβάματα», αναφέρει ο ειδικός. «Ωστόσο, από το 2017 που κυκλοφορούν διεθνώς τα μονοκλωνικά, σε τεράστιο αριθμό ασθενών, δεν έχει φανεί καμία αύξηση κινδύνου. Μπορούμε να πούμε ότι αυτός ο φόβος έχει αποκλειστεί».

7. Οι ελάχιστα επεμβατικές θεραπείες, όπως το botox, δεν είναι για όλους

Σήμερα είναι διαθέσιμες ελάχιστα επεμβατικές θεραπείες, αλλά δεν απευθύνονται σε όλους τους ασθενείς. «Το botox αποτελεί θεραπεία για τη χρόνια ημικρανία, δηλαδή όταν ο ασθενής έχει πάνω από 15 ημέρες ημικρανίας τον μήνα», λέει ο Δρ. Βικελής. «Χορηγείται με ειδικό πρωτόκολλο, διαφορετικό από εκείνο που εφαρμόζεται για αισθητικούς λόγους, και επαναλαμβάνεται περίπου κάθε τρεις μήνες. Δεν υπάρχει προκαθορισμένη διάρκεια· μπορεί να εφαρμόζεται για όσο χρειαστεί.

»Σε δύσκολες περιπτώσεις εφαρμόζονται μέθοδοι νευροδιέγερσης ή αποκλεισμού περιφερικών νεύρων, κυρίως των ινιακών. Η διέγερση γίνεται με εμφύτευση ειδικής συσκευής, ενώ ο αποκλεισμός με ενέσεις. Δεν είναι μέθοδοι για ευρεία χρήση, αλλά εφαρμόζονται σε εξειδικευμένα κέντρα και νοσοκομεία στην Ελλάδα».

3 ΣΤΟΥΣ 4 ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΕ ΗΜΙΚΡΑΝΙΑ ΘΑ ΑΠΟΥΣΙΑΣΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΩ ΚΡΙΣΗΣ 1 ΦΟΡΑ ΤΟΝ ΜΗΝΑ Ή ΠΑΡΑΠΑΝΩ.

8. Ο βελονισμός είναι η μόνη αποτελεσματική εναλλακτική θεραπεία

Συχνά αναφέρεται η βιοανάδραση ως θεραπευτική προσέγγιση, έχει όμως αποτελέσματα; «Δεν θεωρείται τεκμηριωμένη θεραπεία, παρότι μπορεί να έχει κάποιο placebo effect», λέει ο Δρ. Βικελής. «Από τις εναλλακτικές μεθόδους, ο βελονισμός έχει την καλύτερη ερευνητική βάση και κάποιες σωστά οργανωμένες μελέτες που δείχνουν δράση στην ημικρανία».

9. Υπάρχουν τρόφιμα και ασκήσεις που θέλουν προσοχή

Στην προληπτική προσέγγιση της ημικρανίας συστήνονται αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως καλή ενυδάτωση, υγιεινή διατροφή, επαρκής ύπνος και τακτική άσκηση. Υπάρχουν επίσης συμπληρώματα (μαγνήσιο, βιταμίνη Β2, συνένζυμο Q10, ω-3 λιπαρά οξέα, παρθένιο) που βοηθούν, όπως και κάποια σημεία προσοχής.

«Στην καφεΐνη συνιστούμε έως τρεις δόσεις καφέ την ημέρα. Όσο για τη διατροφή, παλιότερα δίνονταν λίστες με τρόφιμα που έπρεπε να αποφεύγονται. Σήμερα ξέρουμε ότι οι αντιδράσεις είναι ατομικές. Προτείνουμε ισορροπημένη διατροφή, χωρίς υπερβολές σε αλκοόλ και ζάχαρη, που μπορεί να επιβαρύνουν», αναφέρει ο ειδικός. «Η άσκηση βοηθά, αλλά η υπερβολικά έντονη αερόβια γυμναστική μπορεί να προκαλέσει κρίσεις. Επίσης, ασκήσεις που επιβαρύνουν τον αυχένα ή το κεφάλι (π.χ. στηρίξεις στη γιόγκα) ενδέχεται να πυροδοτήσουν πονοκεφάλους».

10. Μπορείς να πάρεις τη ζωή σου πίσω

Το μήνυμα του Δρ. Βικελή για τη σημερινή ξεχωριστή ημέρα: «Η ημικρανία είναι μια αρρώστια που μας στερεί μέρες από τη ζωή μας. Ωστόσο, η σύγχρονη ιατρική έχει πλέον θεραπείες που μπορούν να βελτιώσουν δραστικά την ποιότητα ζωής, ακόμη κι αν δεν υπάρχει ριζική ίαση. Είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να απευθύνεται σε γιατρό και να μη διστάζει. Η παλιά πεποίθηση ότι "δεν θεραπεύεται", ότι "το έχουμε στην οικογένεια, δεν αλλάζει", δεν ισχύει. Μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Πολλοί αναφέρουν ότι «πήραν τη ζωή τους πίσω».