ΤΙ ΕΙΚΟΝΑ ΕΧΕΙ ΤΟ ΜΠΟΥΛΙΝΓΚ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ;

Το μπούλινγκ στον χώρο εργασίας είναι ένα φαινόμενο που επηρεάζει την ψυχική υγεία, τις σχέσεις και την παραγωγικότητα των εργαζομένων. Δες πώς να το αναγνωρίσεις και ποιες συνέπειες έχει.

Αφορμή για το κείμενο αυτό στάθηκε μια συζήτηση που είχαμε στο γραφείο πριν λίγο καιρό, σχετικά με περιστατικά εκφοβισμού σε προηγούμενες δουλειές μας. Μπορεί να μην θέλουμε να το παραδεχτούμε, αλλά και στον επαγγελματικό στίβο της χώρας μας τα πράγματα δεν πάνε πολύ καλά. Όχι, το μπούλινγκ στον χώρο εργασίας δεν είναι κάτι που συμβαίνει μόνο στην Αμερική και δεν έχει την αστραφτερή εικόνα της ταινίας Ο διάβολος φοράει Prada.

Πανελλαδική έρευνα της Κάπα Research για την MRK Consulting (Μάρτιος 2021) ανέδειξε το μέγεθος και τη σοβαρότητα του φαινομένου στη χώρα μας. Το 85% των συμμετεχόντων (άντρες και γυναίκες 18 ετών και άνω, που ανήκουν στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό της χώρας) το αναγνώρισαν ως σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα, ενώ περίπου 4 στους 10 είχαν  υπάρξει θύματα κατά τη διάρκεια της καριέρας τους και 6 στους 10 είχαν δει συναδέλφους τους να υφίστανται παρόμοιες συμπεριφορές. Οι πιο συχνές μορφές ήταν η ψυχολογική πίεση, η ειρωνεία, η απομόνωση, η αμφισβήτηση ικανοτήτων και οι άδικες αξιολογήσεις, με δράστες κυρίως προϊσταμένους και ανώτερα στελέχη.

Ο εργασιακός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο που συχνά παραμένει αόρατο, παρότι αφήνει βαθιά σημάδια σε όσους το βιώνουν. Τα θύματα συχνά σιωπούν, φοβούμενα αντίποινα ή απώλεια της δουλειάς τους.

Τι συνιστά μπούλινγκ στον χώρο εργασίας;

Δεν πρόκειται απλώς για ένα περιστασιακό σχόλιο ή μια παρεξήγηση. Είναι μια επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που πληγώνει, τρομάζει, μειώνει, απομονώνει. Μπορεί να εκδηλώνεται με λόγια, με πράξεις ή ακόμη και με τη σιωπή, δημιουργώντας ένα περιβάλλον τοξικό και ανασφαλές. Μπορεί να είναι εμφανές ή πιο υπόγειο, αλλά το κοινό στοιχείο είναι η πρόθεση ή το αποτέλεσμα της βλάβης.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Ποιες είναι οι συνέπειες;

Το εργασιακό μπούλινγκ επηρεάζει τόσο την ψυχική όσο και τη σωματική υγεία των ανθρώπων που το υφίστανται. Αρχικά, μπορεί να νιώσουν σοκ, θυμό, απογοήτευση ή αίσθημα αδυναμίας, ενώ σταδιακά ενισχύεται η ανασφάλεια και η μειώνεται η αυτοπεποίθηση. Οι συνέπειες εκδηλώνονται και σε σωματικό επίπεδο, με διαταραχές ύπνου, απώλεια όρεξης, στομαχόπονους, πονοκεφάλους, αλλά και έντονο άγχος ή κρίσεις πανικού, ιδιαίτερα σε σχέση με την επιστροφή στον χώρο εργασίας. Παράλληλα, δημιουργούνται εντάσεις στην οικογένεια, δυσκολία συγκέντρωσης, πτώση του ηθικού και μείωση της παραγωγικότητας.

Ο αντίκτυπος του μπούλινγκ δεν περιορίζεται στα άτομα, αλλά επεκτείνεται και στην «υγεία» του χώρου εργασίας. Το να είναι τοξικός οδηγεί σε αυξημένες απουσίες, υψηλή κινητικότητα προσωπικού και εντεινόμενο εργασιακό στρες, με άμεσο κόστος για την επιχείρηση. Παράλληλα, η παραγωγικότητα και το κίνητρο μειώνονται, το ηθικό πέφτει και πλήττεται τόσο η εταιρική εικόνα όσο και η εμπιστοσύνη των πελατών. Η συνέπεια είναι συχνά η υποβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών και ένα κλίμα γενικευμένης ανασφάλειας.

ΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΜΠΟΥΛΙΝΓΚ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΟΣΟ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΟΣΟ ΚΑΙ ΤΗ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ ΤΟ ΥΦΙΣΤΑΝΤΑΙ, ΕΝΩ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΕΠΕΚΤΕΙΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΣΤΗΝ «ΥΓΕΙΑ» ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ.

Πώς μοιάζει στην πράξη

Το Καναδικό Κέντρο για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία περιλαμβάνει στην ιστοσελίδα του παραδείγματα για το τι θεωρείται εργασιακό μπούλινγκ. Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Συχνά μας εκπλήσσουν, γιατί κάποιες συμπεριφορές μπορεί να θεωρούνται "φυσιολογικές" στην καθημερινή κουλτούρα μιας δουλειάς. Κι όμως, αποτελούν μορφές εκφοβισμού».

Παραδείγματα τέτοιων συμπεριφορών είναι:

• Η διάδοση κακόβουλων σχολίων ή υπαινιγμών για έναν συνάδελφο, που πλήττουν την αξιοπιστία και την αυτοπεποίθησή του.
• Η παροχή αντικρουόμενων εντολών, ώστε να βρεθεί κάποιος σε δύσκολη θέση και τελικά να κατηγορηθεί ότι δεν αποδίδει.
• Η ανάθεση εργασιών με προθεσμίες που δεν γίνεται να τηρηθούν, με αποτέλεσμα ο εργαζόμενος να φαίνεται αναποτελεσματικός.
• Η σκόπιμη ανάθεση υπερβολικών αρμοδιοτήτων, ώστε ο εργαζόμενος να εξαντληθεί.
• Η απόκρυψη ή παραποίηση πληροφοριών που χρειάζονται για την ολοκλήρωση ενός έργου.
• Η αδικαιολόγητη αφαίρεση καθηκόντων, που δημιουργεί την εντύπωση ότι κάποιος δεν είναι ικανός ή δεν αξίζει.
• Επαναλαμβανόμενα σχόλια που μειώνουν ή γελοιοποιούν, είτε στο γραφείο είτε μέσω email ή μηνυμάτων.
• Ο αποκλεισμός από συναντήσεις, ομαδικές δραστηριότητες ή κρίσιμες συζητήσεις· μια από τις πιο ύπουλες μορφές εκφοβισμού.
• Ο αποκλεισμός από ευκαιρίες εξέλιξης, όπως εκπαίδευση, άδειες ή προαγωγές.
• Οι φωνές, οι ύβρεις και η συνεχής και αδικαιολόγητη κριτική.
• Η απειλητική γλώσσα, οι απότομες κινήσεις, τα ειρωνικά βλέμματα ή η διαρκής υπονόμευση μπροστά σε άλλους.
• Η παραβίαση της ιδιωτικότητας μέσω επίμονης ενόχλησης ή παρακολούθησης.
• Η φθορά προσωπικών αντικειμένων ή εργαλείων εργασίας, που εντείνει το αίσθημα ανασφάλειας και περιθωριοποίησης του θύματος.
• Σπανιότερα, μορφές φυσικής βίας, όπως σπρωξίματα, απειλές ή ακόμη και χειροδικία.