ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝ Ο ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ ΣΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΤΟ CHATGPT;

Θεραπευόμενοι ανακάλυψαν ότι οι θεραπευτές τους χρησιμοποιούσαν κρυφά το ChatGPT για να τους συμβουλεύσουν στα προβλήματά τους. Πώς θα ένιωθες εσύ και γιατί αυτό γκρεμίζει την έννοια της ψυχοθεραπείας;

Η κουβέντα σε σχέση με την ψυχοθεραπεία και την τεχνητή νοημοσύνη είναι μεγάλη. Δεν είναι λίγοι αυτοί που στρέφονται στο ChatGPT για να του εκμυστηρευτούν τα προβλήματά τους και να τους προτείνει λύσεις. Αν και αυτό δεν μπορεί να είναι εφάμιλλο της ψυχοθεραπείας, ορισμένοι άνθρωποι ισχυρίζονται ότι σε έναν βαθμό τους βοηθάει.

Καθώς οι τεχνολογικές εξελίξεις τρέχουν και η τεχνητή νοημοσύνη αναπτύσσεται γοργά προς όλες τις κατευθύνσεις, έχουν εμφανιστεί διάφορα apps που μπορεί να αποδειχτούν έως και χρήσιμα. Oι μέχρι στιγμής έρευνες, μάλιστα, δείχνουν πως αναφορικά με τη Γνωστική-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (CBT), η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να προσφέρει ένα αρκετά ικανοποιητικό εργαλείο.

Τι γίνεται όμως όταν ο θεραπευόμενος δεν στρέφεται ο ίδιος προς το ChatGPT, αλλά το κάνει ο θεραπευτής του; Όταν ο μεν βασίζεται στην ανθρώπινη επικοινωνία αλλά ο ψυχολόγος προδίδει την εμπιστοσύνη του, αναζητώντας γρήγορες λύσεις μέσω της ΑΙ;

Θεραπευτές επ' αυτοφώρω

Πρόσφατα, έγινε μεγάλος ντόρος σε κάποιες πολιτείες των ΗΠΑ, όταν ορισμένοι θεραπευόμενοι διαπίστωσαν ότι οι θεραπευτές τους είχαν... λυσσάρι.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Την αρχή έκανε ο 31χρονος Declan από το Λος Άντζελες. Δεν θα είχε ανακαλύψει ποτέ ότι ο θεραπευτής του χρησιμοποιούσε το ChatGPT, αν δεν υπήρχε ένα τεχνικό πρόβλημα στην online συνεδρία τους. Η σύνδεση ήταν αποσπασματική, οπότε ο Declan πρότεινε να απενεργοποιήσουν τις κάμερες. Για κακή του τύχη, ο θεραπευτής του άρχισε να μοιράζεται κατά λάθος την οθόνη του.

Τι ανακάλυψαν οι θεραπευόμενοι

«Ξαφνικά, τον βλέπω να χρησιμοποιεί το ChatGPT. Έπαιρνε αυτό που έλεγα και το έβαζε στο ChatGPT και μετά συνόψιζε ή διάλεγε απαντήσεις», ανέφερε ο 31χρονος στη δημοσιογράφο Laurie Clarke, η οποία έφερε το περιστατικό (μαζί με άλλα) στο φως, στο περιοδικό Tech Review.

Ο Declan ήταν τόσο σοκαρισμένος, που δεν είπε τίποτα. Επέλεξε να παρακολουθήσει το ChatGPT καθώς ανέλυε αυτά που έλεγε και έδινε με μεγάλη ευκολία πιθανές απαντήσεις για να τις χρησιμοποιήσει ο θεραπευτής. Σε κάποιο σημείο, άρχισε ακόμη και να προλαμβάνει τις απαντήσεις του chatbot.

ΟΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΠΟΤΕ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΑΙ.

«Έγινα ο καλύτερος θεραπευόμενος! Όταν το ChatGPT έγραφε ''Θεωρείς ότι ο τρόπος σκέψης σου μπορεί να είναι λίγο πολύ ασπρόμαυρος;'', το προλάβαινα λέγοντας: "Ε, ξέρεις, νομίζω ότι ο τρόπος σκέψης μου μπορεί να είναι ασπρόμαυρος'' και τότε ο θεραπευτής απαντούσε ενθουσιασμένος "Ακριβώς". Είμαι σίγουρος ότι ήταν η συνεδρία των ονείρων του!» αφηγείται ο Declan.

Στην επόμενη online συνάντησή τους, αποφάσισε να του μιλήσει ανοιχτά. Ο θεραπευτής άρχισε να κλαίει. Ισχυρίστηκε ότι είχε χρησιμοποιήσει το ChatGPT επειδή δεν είχε ιδέες για να τον βοηθήσει, ωστόσο τον χρέωσε ακόμη και για αυτή την τελευταία συνεδρία!

Έχετε mail από το ChatGPT

Η δημοσιογράφος που ανέδειξε το θέμα είχε κι η ίδια ένα ατυχές συμβάν με τον δικό της θεραπευτή. Το υποψιάστηκε όταν έλαβε ένα email πολύ μεγαλύτερο και «πιο περιποιημένο» από το συνηθισμένο.

«Αρχικά ένιωσα ενθάρρυνση», έγραψε η Clarke. «Φαινόταν να μεταφέρει ένα ευγενικό μήνυμα που επικύρωνε όσα ένιωθα και η έκτασή του με έκανε να νιώσω ότι είχε αφιερώσει χρόνο για να σκεφτεί όλα τα σημεία που είχα θίξει στο δικό μου email».

Τα πράγματα της φάνηκαν ύποπτα όταν κατάλαβε πως η γραμματοσειρά ήταν διαφορετική, ενώ στο κείμενο υπήρχαν κάποια σημεία στίξης που δεν χρησιμοποιούνται συνήθως στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου διαμένουν τόσο η ίδια όσο και ο θεραπευτής της.

Μία ακόμη ιστορία εξαπάτησης

Η Clarke απευθύνθηκε στη δημόσια διαδικτυακή πλατφόρμα του Reddit για να δει αν και άλλοι είχαν τσακώσει τους θεραπευτές τους να χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη με παρόμοιους τρόπους. Έμαθε επίσης την ιστορία της Hope, μιας 25χρονης Αμερικανίδας που έστειλε μήνυμα στον δικό της θεραπευτή, αναζητώντας υποστήριξη μετά τον θάνατο του σκύλου της.

Η Hope πήρε πίσω μια άψογη και φαινομενικά εγκάρδια απάντηση σχετικά με το πόσο δύσκολο πρέπει να είναι «να μην τον έχεις δίπλα σου αυτή τη στιγμή», αλλά στη συνέχεια παρατήρησε μια προτροπή που ο θεραπευτής της είχε ξεχάσει να σβήσει. «Ήταν πολύ περίεργο. Άρχισα να νιώθω προδομένη», είπε.

Όταν ρώτησε τον θεραπευτή της για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, το παραδέχτηκε, ισχυριζόμενος ότι είχε κάνει χρήση επειδή δεν είχε ποτέ θεραπευόμενο με σκύλο πριν από την ίδια.

Όταν η εμπιστοσύνη κλονίζεται

Το θέμα της εμπιστοσύνης είναι το πρώτο αλλά και το πιο ουσιαστικό που κλονίζεται σε μια ψυχοθεραπευτική σχέση. Διότι όλοι οι θεραπευτές στις παραπάνω περιπτώσεις πιάστηκαν επ' αυτοφώρω, έχοντας προσπαθήσει να μην το αποκαλύψουν στους θεραπευόμενούς τους.

Η ΑΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΕΙ ΧΡΟΝΟ, ΟΜΩΣ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΤΙΜΟΤΕΡΟ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΕΙΔΙΚΟ ΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΕΤΑΙ ΕΝΑΝ ΕΜΠΕΙΡΟ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟ.

Αν είχαν πει εξαρχής ότι επρόκειτο να χρησιμοποιήσουν το ChatGPT, τα πράγματα θα ήταν τελείως διαφορετικά. Οι θεραπευτές πρέπει οπωσδήποτε να αποκαλύπτουν πότε πρόκειται να χρησιμοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη και πώς (αν σκοπεύουν να τη χρησιμοποιήσουν).

Εάν δεν το κάνουν, όταν αποκαλύπτεται βλάπτεται αμετάκλητα η εμπιστοσύνη που έχει οικοδομηθεί, πάνω στην οποία βασίζεται όλο το έργο της ψυχοθεραπείας.

Επιτρέπεται να χρησιμοποιήσει ΑΙ ένας θεραπευτής;

Θα μου πείτε, είναι δυνατόν να παραδεχτεί κάτι τέτοιο ένας θεραπευτής; Αν πρόκειται για κάποια δυσκολία στη διάγνωση ή αν θέλει να προτείνει στον θεραπευόμενο ένα εργαλείο για το σπίτι, όπως ένα app γνωστικής θεραπείας, θα μπορούσε. Όμως αυτό διαφέρει εντελώς από ένα εργαλείο γενικής χρήσης όπως το ChatGPT.

Η τεχνητή νοημοσύνη εξοικονομεί χρόνο, όμως είναι προτιμότερο για έναν ειδικό να συμβουλεύεται κάποιον πιο έμπειρο συνάδελφο, ακόμη και τον δικό του θεραπευτή για ζητήματα που δυσκολεύεται να επιλύσει.

Τι σημαίνει καλή ψυχοθεραπεία;

Επί του παρόντος, επαγγελματικοί φορείς όπως η Αμερικανική Ένωση Συμβουλευτικής συστήνουν να μην χρησιμοποιούνται εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για τη διάγνωση ασθενών. Θα μπορούσαν επίσης να υπάρξουν αυστηρότεροι κανονισμοί από το κράτος που θα το αποτρέπουν.

Ο θεραπευτής πρέπει να προσπαθεί να καταλάβει τον θεραπευόμενο και να τον προκαλεί να εκφραστεί και να αναλάβει δράση, ώστε να εξελιχθεί. Το ChatGPT δεν κάνει τίποτα από αυτά.

Καλή θεραπεία δεν είναι αυτή που επικυρώνει όσα λέει κάποιος και έχει στόχο μόνο να καταπραΰνει. Συχνά η ψυχοθεραπεία είναι πολύ άβολη, ακόμη και ενοχλητική. Αλλά αυτό είναι απαραίτητο κομμάτι της επιτυχούς έκβασής της.