ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΓΚΡΙΖΑ ΜΑΛΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΜΕΛΑΝΩΜΑΤΟΣ

Νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Τόκιο αποκαλύπτει ότι το γκριζάρισμα μπορεί να μην είναι απλώς σημάδι ηλικίας, αλλά φυσικός μηχανισμός αυτοπροστασίας των βλαστοκυττάρων από την καρκινογένεση.

Τα γκρίζα μαλλιά είναι από τα πρώτα σημάδια του χρόνου που θα αναζητήσεις στον καθρέφτη. Μετρώντας τις άσπρες τρίχες, θα αναρωτιέσαι πώς στο καλό θα τις καλύψεις ή αν γίνεται να φρενάρεις τη φάση της φθοράς. Σε περίπτωση που εμφανιστούν νωρίς, η σκέψη θα πάει στα γονίδια ή στο στρες, ενώ αν έχεις διαβάσει το άρθρο του OW για το πρόωρο γκριζάρισμα, ίσως φτάσει πιο μακριά, σε πιθανές διαταραχές και ασθένειες. Όμως, θα σκεφτόσουν ποτέ ότι η αλλαγή που έχουμε στο μυαλό μας ως αισθητικό ή βιολογικό «σύμπτωμα» της ηλικίας είναι μια ενστικτώδης άμυνα του οργανισμού απέναντι στο μελάνωμα;

Την άγνωστη ως σήμερα τακτική του οργανισμού έφεραν στο φως ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τόκιο, δημοσιεύοντας στο Nature Cell Biology μελέτη τους που έδειξε ότι η απώλεια της χρωστικής των μαλλιών ίσως είναι αποτέλεσμα ενός μηχανισμού αυτοπροστασίας των βλαστοκυττάρων του δέρματος, τα οποία υπό συγκεκριμένες συνθήκες επιλέγουν να «παραιτηθούν» από τη ζωή για να αποτρέψουν την εξαλλαγή τους σε καρκινικά.

Πότε τα βλαστοκύτταρα επιλέγουν την αυτοθυσία

Οι επιστήμονες επικεντρώθηκαν στα βλαστοκύτταρα των μελανοκυττάρων (McSCs), δηλαδή τα κύτταρα στους θύλακες των τριχών που δημιουργούν τα μελανοκύτταρα (παραγωγοί μελανίνης) και με τον χρόνο χάνουν τη δυνατότητα ανανέωσής τους, οδηγώντας στο γνωστό γκριζάρισμα. Ζητούμενο ήταν να ανακαλύψουν πώς αντιδρούν όταν υφίστανται γενετική βλάβη, όπως η θραύση και των δύο ελίκων του DNA, μια από τις πιο σοβαρές μορφές βιολογικού στρες που μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες μεταλλάξεις.

iStock

Παρατήρησαν ότι, αντί να επιδιορθωθούν ή να συνεχίσουν να πολλαπλασιάζονται, τα βλαστοκύτταρα ενεργοποίησαν έναν μηχανισμό που τα ωθεί να «ωριμάσουν» και να μετατραπούν οριστικά σε μελανοκύτταρα, δηλαδή να θυσιάσουν την ικανότητα να λειτουργούν ως αποθήκη για τη δημιουργία νέων μελανοκυττάρων στο μέλλον. Η διαδικασία, γνωστή ως διαφοροποίηση σχετιζόμενη με τη γήρανση, ενεργοποιείται μέσω του μονοπατιού p53–p21, βασικού ρυθμιστή της κυτταρικής γήρανσης και της αντίδρασης στις βλάβες του DNA.

Σε δεύτερο στάδιο, εξέτασαν την αντίδραση των McSCs όταν εκτεθούν σε εξωτερικούς καρκινογόνους παράγοντες, όπως η υπεριώδης ακτινοβολία και η χημική ουσία DMBA, που χρησιμοποιείται συνήθως για την πρόκληση όγκων του δέρματος σε πειραματικά μοντέλα. Εν προκειμένω, τα βλαστοκύτταρα δεν ακολούθησαν τον δρόμο της «αυτοθυσίας»· συνέχισαν να πολλαπλασιάζονται παρά τις βλάβες στο DNA τους, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα καρκινικής μετάλλαξης.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, κλειδί για την εξήγηση της διαφορετικής συμπεριφοράς ήταν ο ανθρώπινος βλαστοκυτταρικός παράγοντας (Stem Cell Factor, SCF), μια προφλεγμονώδης κυτοκίνη και αυξητικός παράγοντας με συμμετοχή σε πολλαπλά βιολογικά συστήματα. Είδαν πως όταν ο SCF εκκρίνεται στο μικροπεριβάλλον του θύλακα, μπλοκάρει τη διαφοροποίηση από τη γήρανση και προάγει τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των βλαστοκυττάρων.

iStock

Τελικά, μας προστατεύουν τα γκρίζα μαλλιά;

Όπως εξήγησε η επικεφαλής ερευνήτρια, Emi Nishimura, το αν τα ίδια τα κύτταρα θα επιλέξουν να αποσυρθούν, αφήνοντας την τρίχα να γκριζάρει, ή θα συνεχίσουν να πολλαπλασιάζονται, αυξάνοντας τον κίνδυνο μελανώματος, εξαρτάται από τον τύπο του στρες και τα σήματα του μικροπεριβάλλοντος. «Το γκριζάρισμα και το μελάνωμα δεν είναι άσχετα φαινόμενα, αλλά δύο αποκλίνοντα αποτελέσματα της ίδιας κυτταρικής απόκρισης στο στρες».

Ξεκαθάρισε ακόμα ότι η μελέτη δεν υποστηρίζει πως τα γκρίζα μαλλιά προστατεύουν από τον καρκίνο, αλλά μπορεί να λειτουργούν ως προληπτικός μηχανισμός σε επίπεδο ιστών. Ίσως στο μέλλον, με την κατανόηση των μοριακών σημάτων πίσω από την ισορροπία ανάμεσα στο τέλος και την επιβίωση, να ανοίξει ο δρόμος για νέες προσεγγίσεις στην πρόληψη και θεραπεία του μελανώματος.