ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΑΝΤΕΛΩΣ ΑΣΗΜΑΝΤΟΙ – ΚΙ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟ

Αναρωτιέσαι πόσο σημαντικός είσαι; Το σύμπαν θα σου απαντήσει ότι είσαι ένα τίποτα. Κι αυτό είναι τόσο απελευθερωτικό...

Είχα πρόσφατα την τύχη να βρεθώ στη Μάνη, συγκεκριμένα στο Σπήλαιο Διρού, όπου ο ξεναγός μας μίλησε για τη δημιουργία των σταλακτιτών και σταλαγμιτών. Το ήξερες ότι για να αναπτυχθούν αυτοί οι γεωλογικοί σχηματισμοί κατά μόλις 1 εκατοστό πρέπει να περάσουν 100 χρόνια; Στο σπήλαιο αυτό, λέει, βρέθηκαν κάποτε απολιθώματα από οστά λιονταριού και πάνθηρα, που έζησαν 36.000 χρόνια πριν. Ξέρεις τι θα είμαστε εμείς σε 36.000 χρόνια από σήμερα;

Να κάνω λίγο ακόμα zoom out; Το σύμπαν δημιουργήθηκε πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Μια μεγάλη έκρηξη παρήγαγε ένα χάος ενέργειας, το οποίο αρχικά αποτελούνταν από κουάρκς, έπειτα πρωτόνια, έπειτα άτομα υδρογόνου. Για 380.000 χρόνια ο κόσμος ήταν απλά μια ομίχλη ύλης και ακτινοβολίας, μέχρι που σταδιακά άρχισε να «ξεκαθαρίζει». Χρειάστηκε να περάσουν εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια και αμέτρητες αντιδράσεις σύντηξης για να γίνει το Big Bang, να δημιουργηθεί το ηλιακό σύστημα και οι πλανήτες, κι άλλα τόσα για να εμφανιστούν στη Γη οι πρώτοι άνθρωποι.

Όσο για εσένα; Γεννήθηκες κάποια στιγμή τον 20ο ή 21ο αιώνα μ.Χ., από μία εντελώς τυχαία συνάντηση των γονιών σου, από μία εντελώς τυχαία ένωση ενός μόνο από τα εκατομμύρια σπερματοζωάρια του πατέρα σου που κατάφερε να εισχωρήσει σε ένα μόνο ωάριο της μητέρας σου. Αν κάτι είχε πάει μόνο λίγο στραβά, απλά δεν θα υπήρχες.

Να συνεχίσω; Πέρασες τα παιδικά σου χρόνια μαθαίνοντας να πλοηγείσαι μέσα στον κόσμο. Πήγες σχολείο, έκανες φίλους, ερωτεύτηκες – και πληγώθηκες. Επέλεξες ένα επάγγελμα, ή σε επέλεξε εκείνο. Έχεις νιώσει χαρά, βαρεμάρα, άγχος, προβληματισμό, περιέργεια. Προσπαθείς να καταλάβεις. Ανησυχείς αν κάνεις αρκετά. Αν είσαι αρκετός. Αν είσαι αρκετά σημαντικός. Έχεις φτάσει μέχρι εδώ.

ΑΝΑΡΩΤΙΕΣΑΙ: ΤΟ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙΣ ΑΠΛΑ, ΤΟ ΝΑ ΔΟΥΛΕΥΕΙΣ, ΝΑ ΕΧΕΙΣ ΚΑΠΟΙΑ ΧΟΜΠΙ, ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΚΑΛΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΝΑ ΑΓΑΠΑΣ, ΕΙΝΑΙ ΑΡΚΕΤΟ;

Πιθανότατα δεν θα γίνεις ποτέ δισεκατομμυριούχος. Πιθανότατα δεν θα κάνεις μια ανακάλυψη που θα αλλάξει ή θα σώσει τον κόσμο. Δεν θα γράψεις ένα αριστουργηματικό διήγημα το οποίο οι επόμενες γενιές θα διδάσκονται στα σχολεία.

Μάλλον τώρα πια δεν θα γίνεις διάσημος rock star ή αστέρας του σινεμά ή κανενός είδους αστέρας. Και μάλλον δεν θα αποκτήσεις τη δική σου σελίδα στη Wikipedia. Δεν θα αναφέρεσαι σε κάποιο βιβλίο ιστορίας – η ταυτότητα που ίσως εκατοντάδες χρόνια μετά αποκτήσεις να είναι «πρόγονος».

iStock

Κι όμως, δεν το είχες φανταστεί έτσι: Ως παιδάκι ίσως πίστευες ότι μια μέρα θα είσαι κάτι πολύ ξεχωριστό, κάποιος από αυτούς που γίνονται γνωστοί σε όλο τον κόσμο. Μεγαλώνοντας κατάλαβες ότι το πιθανότερο είναι να είσαι απλά ένας κανονικός άνθρωπος.

Κοιτάζεις, λοιπόν, τώρα τη ζωή σου και αρχίζεις πλέον να βλέπεις λίγο-πολύ μέχρι πού θα φτάσεις: Πόσο θα μπορέσεις να προχωρήσεις στην καριέρα σου, μέχρι πόσα χρήματα θα καταφέρεις να βγάλεις, τι θα αφήσεις πίσω σου.

Κοιτάζεις, βέβαια, και άλλους γύρω σου: Παλιούς συμμαθητές που δείχνουν πραγματικά να διαπρέπουν, παιδιά που με το ζόρι τελείωσαν το Λύκειο, κάπως βρήκαν τον δρόμο τους και τώρα βγάζουν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ κάθε χρόνο φαινομενικά με την αξία τους. Ή κοιτάζεις άλλους φίλους-ακτιβιστές που έσπευσαν στη Γάζα με όραμα να σπάσουν τον αποκλεισμό. Άλλοι είναι γιατροί εκεί, σώζουν ανθρώπινες ζωές – και πληρώνονται ελάχιστα γι’ αυτό από τις ΜΚΟ.

Αναρωτιέσαι: Το να υπάρχεις απλά, το να δουλεύεις, να έχεις κάποια χόμπι, να είσαι σε γενικές γραμμές καλός άνθρωπος και να αγαπάς τους δικούς σου είναι αρκετό; Δεν θα έπρεπε να κάνεις κάτι πιο σημαντικό σε αυτή τη μία, απίθανης συγκυρίας ύπαρξη που αποτελεί τη ζωή σου;

Είμαστε προϊόντα μιας στατιστικά απίθανης συνθήκης. Μιας σειράς ασύλληπτων απροόπτων. Στα 36.000 χρόνια των απολιθωμάτων που βρέθηκαν στο Σπήλαιο Διρού είμαστε μια σαπουνόφουσκα. Ούτε ένα εκατοστό σταλακτίτη δεν θα δημιουργηθεί όσο ζούμε. Κι όμως, πολλά βράδια χάνουμε τον ύπνο μας σκεπτόμενοι αν κάναμε τις σωστές επιλογές ζωής, πώς νιώθουν ή σκέφτονται για εμάς οι γύρω μας, αν κάποτε θα μας θυμούνται.

Θυμάμαι να είμαι μικρή και η ιδέα αυτή της ματαιότητας και της ανυπαρξίας να με πανικοβάλλει: Κάποτε θα είμαι ένα απόλυτο τίποτα;

iStock

Διάβαζα πρόσφατα ένα καταπληκτικό κείμενο της δημοσιογράφου Joan Westenberg και συμφώνησα πολύ όταν έγραψε πως: Η ασημαντότητά μας δεν είναι το πρόβλημα. Είναι η λύση.

Όταν σκεφτείς πόση πίεση ασκείς στον εαυτό σου να είσαι σημαντικός, να αφήσεις κάτι σπουδαίο πίσω σου, βιώνεις κάτι παράλογες αγωνίες – λες και ο κόσμος όλος εξαρτάται από εσένα. Συγκρίνεις τον εαυτό σου με άλλα σημαντικά πρόσωπα της ιστορίας και νιώθεις ένα τίποτα – πόσο εξαντλητικό!

Κι αν πραγματικά είμαστε ασήμαντοι; Θα ήταν τόσο κακό;

Φυσικά θα ξεχαστούμε μια μέρα. Όλοι μας. Σύμφωνα με τις τρέχουσες προβλέψεις, μάλιστα, ο ήλιος κάποια στιγμή θα διασταλεί σε έναν κόκκινο γίγαντα και θα κατακλύσει τη Γη και τότε κάθε ίχνος ανθρώπινης ύπαρξης και πολιτισμού απλά θα εξαϋλωθεί. Τα πάντα θα εξαφανιστούν, κτήρια, έργα τέχνης, τίτλοι, φήμες, προβληματισμοί… Κι αυτό όσο τρομακτικό ακούγεται, άλλο τόσο απελευθερωτικό είναι.

Γιατί αν τίποτα από όσα έχεις κάνει δεν έχει τελικά κάποια παντοτινή κοσμική σημασία, μπορείς να χαλαρώσεις λίγο και να σταματήσεις να προσπαθείς διαρκώς!

Μπορείς να κάνεις πράγματα επειδή σου φαίνονται ενδιαφέροντα, διασκεδαστικά ή χρήσιμα για τους ανθρώπους, χωρίς να χρειάζεται να αντηχούν στην αιωνιότητα!

Μπορείς να πάρεις ρίσκα, να δοκιμάσεις πράγματα που ίσως αποτύχουν, να γίνεις δημιουργικός χωρίς να επιδιώκεις να γίνεις και διάσημος.

Δεν πειράζει. Δεν έχει τόση σημασία. Και δεν το λέω μηδενιστικά.

Η ΑΣΗΜΑΝΤΟΤΗΤΑ ΜΑΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ. ΕΙΝΑΙ Η ΛΥΣΗ.

Είναι μηδαμινή η πιθανότητα οι αποφάσεις που θα πάρεις σήμερα να επηρεάσουν τις επόμενες γενιές. Μην ανησυχείς: Εκείνες θα έχουν τις δικές τους έγνοιες. Κι όταν πεθάνουν κι αυτές, θα έρθουν άλλες με τις δικές τους!

Αν απελευθερωθείς από το άγχος του πόσο σημαντικός ή ασήμαντος είσαι, θα μπορέσεις να επικεντρωθείς αποκλειστικά σε αυτά που έχουν σημασία για εσένα τώρα. Σήμερα. Το πόσο όμορφα νιώθεις όταν είσαι καλός με τους άλλους. Το πόσο σε γεμίζει να δημιουργείς – π.χ. να γράφεις. Ακόμα κι αν δεν μείνει τίποτε από αυτά στην αιωνιότητα. Το πόσο μπορείς να αγαπάς τους ανθρώπους, ακόμα κι αν γνωρίζεις πως η αγάπη αυτή κάποτε θα τελειώσει.

Είσαι εδώ τώρα, εν ζωή και με συνείδηση. Με την ικανότητα και τη δυνατότητα να βιώσεις τον κόσμο, τους άλλους ανθρώπους και όσα συμβαίνουν μέσα σου. Κι αυτό είναι παραπάνω από σημαντικό. Βασικά, και μόνο ότι υπάρχεις είναι ένα θαύμα.