ΟΙ GAMERS ΔΙΝΟΥΝ ΛΥΣΕΙΣ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

Γύρω στα 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα παίζουν video games ως το 2028. Γι' αυτό και οι επιστήμονες εξετάζουν πώς οι εξασκημένοι στην αναζήτηση λύσεων gamers θα μπορούσαν να συμβάλουν στην έρευνα για τον καρκίνο.

Το gaming είναι στο DNA μας. Δεν το 'χα σκεφτεί έτσι όταν διάβασα πριν χρόνια πως το πρώτο κανάλι στο YouTube που ξεπέρασε τους 100 εκατ. συνδρομητές ήταν το PewDiePie του Σουηδού gamer Felix Kjellberg – ο οποίος κατείχε τα πρωτεία σε subscribers για σχεδόν 10 χρόνια. Βλέποντας όμως ότι 3,32 δισ. άνθρωποι, δηλαδή 4 στους 10 παγκοσμίως, έπαιζαν video games το 2024, ή ότι θα φτάσουν τα 4 δισ. έως το 2028, δεν ξέρω πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί.

Το ότι ένας στους δύο θα παίζει βιντεοπαιχνίδια δεν είναι απαραιτήτως κακό. Όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνώρισε τον εθισμό στο gaming ως ψυχική διαταραχή, διευκρίνισε ότι αφορά μικρό μόνο ποσοστό των gamers και επέστησε την προσοχή σε παγίδες όπως το καθισιό, η κακή διατροφή, η μειωμένη ξεκούραση ή τα μυοσκελετικά προβλήματα. Επιπλέον, οι επιστήμονες δεν έχουν αρνηθεί τα καλά του δημοφιλούς «σπορ», όπως ότι εξασκεί τον εγκέφαλο να λύνει δύσκολα προβλήματα. Για την ακρίβεια, είναι τα συγκεκριμένα γνωστικά οφέλη που εξετάζονται ως δυνητικά εργαλεία για την καταπολέμηση του καρκίνου.

Το κοινό στοιχείο ανάμεσα σε gamers και επιστήμονες

Σύμφωνα με τον Jeff Yoshimi, καθηγητή στα τμήματα Γνωσιακής Επιστήμης-Πληροφορικής και Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας (Μέρσεντ), η γοητεία που ασκούν στον άνθρωπο τα video games μπορεί να εξηγηθεί εξελικτικά. Οι gamers, που περνούν ώρες κολλημένοι στην κονσόλα για να προχωρήσουν επίπεδο, να περάσουν πίστες, να νικήσουν το boss ή τον αντίπαλο, ακολουθούν μια έμφυτη τάση του ανθρώπου να αναζητά λύσεις. Γι’ αυτό οι δημιουργοί video games «στοχεύουν σε ένα αρχέγονο κύκλωμά μας που προσπαθεί να καταλάβει τα πράγματα».

Οι gamers μπορούν να αναζητήσουν λύσεις για να προχωρήσει η έρευνα του καρκίνου σε επόμενη πίστα. iStock

Σε άρθρο του στο MIT Press Reader, ο Yoshimi εξηγεί ότι πρόκειται για ανθρώπινο χαρακτηριστικό που μας ωφελεί μέχρι σήμερα, παραπέμποντας στους επιστήμονες και την ακαταπόνητη προσπάθειά τους να πάνε την έρευνα ένα βήμα παραπέρα, βελτιώνοντας τις θεραπείες, την τεχνολογία και συνολικά τον κόσμο. Κάπως έτσι, το στοιχείο που συνδέει επιστήμονες και gamers έχει βρεθεί στο επίκεντρο του ερευνητικού του ενδιαφέροντος τα τελευταία χρόνια, οπότε εξετάζει τους τρόπους που τα video games μπορούν να ενισχύσουν την ευαισθητοποίηση των πολιτών γύρω από την επιστήμη, όσο και τη συμμετοχή τους στην επιστημονική έρευνα (citizen science).

Gamers εναντίον καρκίνου

Καρπό της ερευνητικής του προσπάθειας αποτέλεσε το βιβλίο Gaming Cancer, στο οποίο φέρνει το gaming στη μάχη κατά του καρκίνου. Ας σκεφτούμε τη νόσο σαν ένα δύσκολο ηλεκτρονικό παιχνίδι, το οποίο οι επιστήμονες προσπαθούν επί δεκαετίες να τερματίσουν. Παρά τη σημαντική πρόοδο, καλούνται συνεχώς να βρίσκουν απαντήσεις σε δύσκολα ερωτήματα, όπως:

• Με ποια ακολουθία ενεργειών θα μπλοκαριστεί καλύτερα ένα βιολογικό μονοπάτι που οδηγεί σε καρκινογένεση;
• Πώς μπορεί ο τάδε τύπος κυττάρου να ανιχνευθεί σε πρώιμα στάδια;
• Πώς μπορεί ένας όγκος να μπει στο στόχαστρο, χωρίς να υποστούν βλάβη οι παρακείμενοι υγιείς ιστοί;
• Ποια θεραπεία θα τον εξαλείψει, χωρίς να τον καταστήσει ανθεκτικό στη θεραπεία;

«Αυτό ακριβώς έχουν σχεδιαστεί να κάνουν τα παιχνίδια: παρουσιάζουν στους παίκτες μια κατάσταση και ένα σύνολο πιθανών ενεργειών, και στη συνέχεια τους προκαλούν να βρουν τη σωστή ακολουθία για την επίτευξη ενός στόχου», λέει ο Yoshimi.

Η ιδέα θα εξιτάρει τους gamers

Ίσως να μην είναι ο Super Mario που θα δώσει τη λύση. Ο καθηγητής εξηγεί πως τα video games που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την επιστημονική έρευνα δεν είναι τα τυπικά βιντεοπαιχνίδια, στα οποία ο δημιουργός τους έχει προβλέψει πώς θα τα τερματίσεις. Ως προς τον καρκίνο, οι επιστήμονες αγνοούν ποιος συνδυασμός κινήσεων θα φέρει τη νίκη. Παρ' όλα αυτά, συμπληρώνει ο Yoshimi, και στα κλασικά παιχνίδια –όχι μόνο τα ηλεκτρονικά– οι εξελίξεις ξέφυγαν από τον έλεγχο.

«Οι άνθρωποι που εμπνεύστηκαν το σκάκι δεν θα μπορούσαν να έχουν φανταστεί όλες τις καινοτομίες που εισήγαγαν μετέπειτα οι σκακιστές», εξηγεί ο Yoshimi. «Οι σχεδιαστές του Pac-Man και του Donkey Kong δεν γνώριζαν καν ποιες ήταν οι υψηλότερες δυνατές βαθμολογίες».

Τα video games μπορούν να ενισχύσουν την ευαισθητοποίηση των πολιτών γύρω από την επιστήμη. iStock

Για τον ίδιο, ένα παιχνίδι που δεν ξέρεις τη λύση μπορεί να είναι ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση. Θα μπορούσε να δίνει στους χρήστες ένα σύνολο εργαλείων και να τους αφήνει να δημιουργήσουν κάτι ολότελα καινούργιο. Άλλωστε, το κόλπο είναι παλιό και δοκιμασμένο. Οι αμοιβές που δόθηκαν στη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης σε όποιον έβρισκε τρόπο να συντηρηθούν τα τρόφιμα συντέλεσαν στην ανάπτυξη μεθόδων κονσερβοποίησης. Αντίστοιχα στη Βρετανία, στις αρχές του 18ου αιώνα, η καθιέρωση διαγωνισμού με χρηματικό έπαθλο για όποιον έβρισκε λύσεις που θα βοηθούσαν του ναυτικούς να βρίσκουν το ακριβές στίγμα τους στη θάλασσα (γεωγραφικές συντεταγμένες) βελτίωσε σημαντικά τη ναυσιπλοΐα.

Γιατί μπορεί να «δουλέψει»

Αν βάλουμε κάτω τα δεδομένα, το σενάριο δεν μοιάζει εξωπραγματικό. Αρχικά, έχουμε σχεδόν 4 δισ. ανθρώπων που ασχολούνται με το gaming, αρκετοί από τους οποίους έχουν αφιερώσει χρόνια να αναζητούν και να βρίσκουν λύσεις σε μεγάλες προκλήσεις. Έπειτα, έχει αλλάξει ο τρόπος που γίνεται το gaming. Χάρη στην τεχνολογία, μπορούμε να μιλάμε για μια τεράστια δεξαμενή μυαλών που μπορούν να επικοινωνούν σε πραγματικό χρόνο και να βρίσκουν μαζί τρόπους να περάσουν στην επόμενη πίστα.

Το κυριότερο, υπάρχει ένα νέο concept στον χώρο των video games. «Υπάρχουν παιχνίδια που ζητούν στους πολίτες να λύσουν προβλήματα για σχεδόν κάθε τομέα της επιστήμης, από την αναγνώριση ουράνιων σωμάτων (οι αστρονόμοι είναι λίγοι και η τεχνητή νοημοσύνη έχει τα όριά της), μέχρι τη μεταγραφή αρχαίων κειμένων και την εύρεση νέων τρόπων για τη σχεδίαση κβαντικών υπολογιστών», εξηγεί ο Yoshimi.

Ένα βιντεοπαιχνίδι θα μπορούσε να δίνει στους χρήστες ένα σύνολο εργαλείων και να τους αφήνει να δημιουργήσουν κάτι ολότελα καινούργιο. iStock

Το βιβλίο Gaming Cancer εστιάζει σε παιχνίδια όπως το Eterna και το Foldit, που ζητούν από τους παίκτες να βοηθήσουν στην ανακάλυψη νέων φαρμάκων:

• Το Foldit είναι ένα online παιχνίδι τρισδιάστατης αναδίπλωσης πρωτεϊνών, όπου οι παίκτες τραβούν, πιέζουν και περιστρέφουν αλυσίδες αμινοξέων για να πετύχουν την καλύτερη δυνατή διαμόρφωση. Παίκτες έχουν λύσει βιολογικά προβλήματα που δυσκόλευαν υπολογιστικά μοντέλα, όπως συνέβη με την ανάλυση μέσα σε τρεις βδομάδες της δομής ενός ενζύμου που επιτρέπει στον ιό HIV να αναπαράγεται. Χρησιμοποιείται για σχεδιασμό νέων πρωτεϊνών και δυνητικών φαρμάκων, ενώ την περίοδο της πανδημίας υπήρξε η ειδική έκδοση Foldit: Quarantine Edition με σκοπό τον σχεδιασμό αντιιικών φαρμάκων κατά του κορωνοϊού.
• Το EteRNA είναι παιχνίδι παζλ τύπου «RNA Sudoku», όπου οι παίκτες αλλάζουν νουκλεοτίδια ώστε μια αλυσίδα RNA να αναδιπλωθεί σε συγκεκριμένες δομές. Οι λύσεις που προτείνουν οι χρήστες δοκιμάζονται στο εργαστήριο, βοηθώντας τους επιστήμονες στο έργο τους. Κάτι τέτοιο συνέβη με τo OpenVaccine Challenge, όπου οι παίκτες βοήθησαν στην ανάπτυξη mRNA εμβολίων που δεν χρειάζονταν υπερκατάψυξη.

Συνεπώς, καταλήγει ο Yoshimi, δεν υπάρχει λόγος να μην μπουν οι gamers στην αντικαρκινική μάχη. Ακόμα κι αν δεν καταφέρουν να δώσουν απαντήσεις και λύσεις που αναζητούν ακόμα οι επιστήμονες, θα έχουν επωφεληθεί από τον γραμματισμό υγείας. Με τις σημαντικές γνώσεις για τη βιολογία και τις λειτουργίες του σώματος, θα μπορούν να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις για την υγεία τους.