Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΒΛΕΜΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΑΦΗΣ

Νέα έρευνα αποκάλυψε πως όχι μόνο η βλεμματική επαφή, αλλά και η ακολουθία των κινήσεων των ματιών μας παίζει ρόλο στο πώς ερμηνεύουμε τα κοινωνικά σημάδια.

Η βλεμματική επαφή, η τάση μας δηλαδή να συνδεόμαστε με τους άλλους ανθρώπους κοιτάζοντάς τους στα μάτια, αποτελεί ένα πανίσχυρο εργαλείο μη λεκτικής επικοινωνίας. Χάρη σε αυτή, έχουν ξεκινήσει έρωτες και έχουν χτιστεί καλύτερες σχέσεις, αφού αποτελεί και μια ένδειξη σεβασμού αλλά και εμπιστοσύνης. Πρόσφατη μελέτη έδειξε πως η βλεμματική επαφή και μάλιστα η ακολουθία των κινήσεων των ματιών μας όταν κοιτάζουμε κάποιον (έστω και ένα ρομπότ!) μπορεί να μεταφέρει ένα ακόμα σημαντικό μήνυμα: Αυτό της ανάγκης μας για βοήθεια.

Πώς στέλνουμε σήμα για βοήθεια μέσω της βλεμματικής επαφής;

Η μελέτη του Πανεπιστημίου Flinders είναι η πρώτη που αποκαλύπτει πως ο τρόπος και ο χρόνος που κάνουμε βλεμματική επαφή (και όχι απλά η πράξη από μόνη της) παίζει σημαντικό ρόλο στο πώς κατανοούμε και ανταποκρινόμαστε στους άλλους, ακόμα και στα ρομπότ.

Για να καταλήξουν σε αυτό το συμπέρασμα, ο επικεφαλής της έρευνας, νευροεπιστήμονας Dr Nathan Caruana, και η ομάδα του ζήτησαν από 137 συμμετέχοντες να ολοκληρώσουν μια εργασία κατασκευής με τουβλάκια με έναν εικονικό συνεργάτη, δηλαδή ένα ρομπότ.

iStock

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να σηματοδοτήσουν ένα αίτημα ήταν μέσω μιας συγκεκριμένης ακολουθίας των ματιών τους: κοιτάζοντας ένα αντικείμενο, κάνοντας βλεμματική επαφή με τον συνεργάτη και στη συνέχεια κοιτάζοντας ξανά το ίδιο αντικείμενο. Αυτή η διαδοχή έκανε πιο πιθανό για τους ανθρώπους να ερμηνεύσουν το βλέμμα ως έκκληση για βοήθεια.

Ο Δρ. Caruana λέει ότι ο εντοπισμός αυτών των βασικών μοτίβων στη βλεμματική επαφή προσφέρει νέες γνώσεις για το πώς επεξεργαζόμαστε τα κοινωνικά σημάδια στις διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις, ανοίγοντας τον δρόμο για μια πιο έξυπνη, πιο ανθρωποκεντρική τεχνολογία.

Η ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΚΙΝΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΜΑΤΙΩΝ ΜΑΣ ΟΤΑΝ ΚΟΙΤΑΖΟΥΜΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΕΤΑΦΕΡΕΙ ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ: ΑΥΤΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΜΑΣ ΓΙΑ ΒΟΗΘΕΙΑ.

«Διαπιστώσαμε ότι δεν είναι μόνο το πόσο συχνά κάποιος σε κοιτάζει ή αν το βλέμμα του καταλήγει σε εσένα, αλλά το πλαίσιο των κινήσεων των ματιών του που κάνει αυτή τη συμπεριφορά να μεταφέρει κάποιο μήνυμα», σημειώνει ο ίδιος. «Και αυτό που είναι συναρπαστικό είναι ότι οι άνθρωποι ανταποκρίθηκαν με τον ίδιο τρόπο είτε η συμπεριφορά του βλέμματος έγινε από άνθρωπο είτε από ένα ρομπότ.

iStock

»Τα ευρήματα αυτά μας βοήθησαν να αποκωδικοποιήσουμε μια από τις πιο ενστικτώδεις συμπεριφορές μας και πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την οικοδόμηση καλύτερων συνδέσεων, είτε μιλάμε σε έναν συμπαίκτη, είτε σε ένα ρομπότ, είτε σε κάποιον που επικοινωνεί διαφορετικά.

»Συμφωνεί δε το συμπέρασμα αυτό με προηγούμενη εργασία μας που έδειξε ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι σε γενικές γραμμές συντονισμένος να βλέπει και να ανταποκρίνεται σε κοινωνικές πληροφορίες και ότι οι άνθρωποι είναι "φτιαγμένοι" να επικοινωνούν και να κατανοούν αποτελεσματικά τα ρομπότ, αν αυτά επιδεικνύουν τις μη λεκτικές εκφράσεις στις οποίες έχουμε συνηθίσει από τις καθημερινές μας αλληλεπιδράσεις με άλλους ανθρώπους».

Τι μας μαθαίνει αυτή η μελέτη;

Οι συγγραφείς λένε ότι η μελέτη αυτή μπορεί να επηρεάσει άμεσα τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζονται τα κοινωνικά ρομπότ και οι εικονικοί βοηθοί που εμφανίζονται όλο και συχνότερα σε σχολεία, χώρους εργασίας αλλά και στα σπίτια μας. Παράλληλα, έχει ευρύτερες επιπτώσεις, πέρα ​​από την τεχνολογία.

«Η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας της οπτικής επαφής θα μπορούσε να βελτιώσει την εκπαίδευση στη μη λεκτική επικοινωνία σε περιβάλλοντα υψηλής πίεσης, όπως ο αθλητισμός, η άμυνα και οι θορυβώδεις χώροι εργασίας», σημειώνει ο Δρ. Caruana.

«Θα μπορούσε επίσης να υποστηρίξει άτομα που βασίζονται πολύ για την επικοινωνία τους στις οπτικές ενδείξεις, όπως εκείνα που έχουν προβλήματα ακοής ή που είναι αυτιστικά».

iStock

Η ομάδα επεκτείνει αυτή τη στιγμή την έρευνά της προκειμένου να διερευνήσει και άλλους παράγοντες που διαμορφώνουν τον τρόπο που μεταφράζουμε τη βλεμματική επαφή, όπως π.χ. η διάρκειά της ή τα επαναλαμβανόμενα βλέμματα και οι γενικότερες πεποιθήσεις μας για το με ποιον ή με τι αλληλεπιδρούμε (άνθρωπο, τεχνητή νοημοσύνη ή ελεγχόμενο από υπολογιστή ρομπότ).

«Αυτά τα ανεπαίσθητα σήματα είναι τα δομικά στοιχεία της κοινωνικής σύνδεσης», καταλήγει ο Δρ. Caruana. «Κατανοώντας τα καλύτερα, μπορούμε να δημιουργήσουμε τεχνολογίες και εκπαίδευση που βοηθούν τους ανθρώπους να συνδέονται με μεγαλύτερη σαφήνεια και αυτοπεποίθηση».