ΜΗΠΩΣ ΤΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΠΡΟΒΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΣΕΝΑ;

Τα συμπληρώματα προβιοτικών υπόσχονται μεν υγιές έντερο, ταιριάζουν όμως σε όλους; Μάθε αν ανήκεις σε εκείνους που μάλλον πρέπει να τα αποφεύγουν.

Από τη μία, η κατανόησή μας για το εντερικό μικροβίωμα και τη σημασία του για την υγεία μας συνεχώς αυξάνεται. Από την άλλη, είναι όντως ελκυστική η ιδέα ότι καταπίνοντας μερικά «καλά» βακτήρια μεταμορφώνουμε το έντερό μας σε ένα υγιές οικοσύστημα που λειτουργεί αρμονικά. Τα τελευταία χρόνια, ο συνδυασμός αυτών των δύο έχει ως αποτέλεσμα τα συμπληρώματα προβιοτικών να διαφημίζονται ως ένα πολύ καλό «εργαλείο» για τη διαχείριση μιας σειράς προβλημάτων που ξεπερνούν τις πεπτικές διαταραχές. Είναι, όμως, τα πράγματα τόσο απλά;

Η Suzanne Devkota, διευθύντρια του Ινστιτούτου Έρευνας Ανθρωπίνου Μικροβιώματος του Cedars Sinai, πίστευε –όπως πολλοί άλλοι– ότι τα προβιοτικά σκευάσματα που κυκλοφορούν στο εμπόριο ήταν πεταμένα λεφτά. Για τους περισσότερους υγιείς ανθρώπους, αυτό ισχύει: «Το φυσικό σου μικροβίωμα πιθανότατα θα εκτοπίσει τα προβιοτικά, οπότε μπορεί να πετάς τα χρήματά σου, αλλά δεν θα είναι επιβλαβή», λέει.

Μπορεί τα συμπληρώματα προβιοτικών να μην είναι επιβλαβή, αλλά προκύπτουν ζητήματα όταν δίνεις την ίδια λύση σε προβλήματα που απαιτούν εξατομίκευση. Δεν έχει τις ίδιες ανάγκες ένας υγιής νεαρός ενήλικας με έναν μεσήλικα που πάσχει από κάποια χρόνια νόσο. «Θεωρητικά, θα μπορούσες να αναλύσεις το μικροβίωμά σου και να επιλέξεις ένα προβιοτικό για να καλύψει τα κενά», αλλά τα εμπορικά σκευάσματα υστερούν στο κομμάτι αυτό.

Τι συμβαίνει με τα συμπληρώματα προβιοτικών μετά από αντιβιοτικά;

Δύο μελέτες που δημοσιεύτηκαν το 2018 παρουσίασαν «δεδομένα τόσο πειστικά, που άλλαξαν πλήρως τον τρόπο που συζητάμε για τα προβιοτικά», αναφέρει σε συνέντευξή της η Devkota. Εξετάζοντας τη λήψη προβιοτικών μετά από αντιβιοτικά (τακτική που θεωρείται επωφελής), οι επιστήμονες βρήκαν τα αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Επιπλέον, σε ανοσοκατασταλμένους και ασθενείς που υποβάλλονται σε ανοσοθεραπεία η λήψη προβιοτικών φάνηκε να είναι προβληματική.

iStock

Σε μελέτη, 21 συμμετέχοντες έλαβαν επταήμερη θεραπεία αντιβιοτικών και χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες: η πρώτη ήταν η ομάδα αναμονής, η δεύτερη η ομάδα μεταμόσχευσης κοπράνων και η τρίτη πήρε ένα εμπορικό προβιοτικό με 11 στελέχη για τέσσερις εβδομάδες. Το μικροβίωμα της ομάδας που έλαβε προβιοτικά επανήλθε πιο αργά στην προ αντιβίωσης κατάσταση. Ακόμη και πέντε μήνες μετά την τελευταία δόση, δεν είχε αποκατασταθεί πλήρως. Η ομάδα αναμονής επανήλθε στο φυσιολογικό μέσα σε 21 ημέρες και η ομάδα με τη μεταμόσχευση κοπράνων σε μόλις μία ημέρα. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώθηκαν σε ποντίκια και δοκιμές in vitro.

Τα περιορισμένα στελέχη που περιέχουν τα εμπορικά διαθέσιμα προβιοτικά μπορούν να εκτοπίσουν τη μεγάλη ποικιλία βακτηρίων που ζουν στο έντερο ενός ατόμου. Επίσης, όπως σημειώνει ο Eran Elinav, ανοσολόγος που ηγήθηκε της μελέτης, ο βαθμός στον οποίο το έντερο αποικίζεται από προβιοτικά «διέφερε μεταξύ των ατόμων».

Η επίδραση σε καρκινοπαθείς

Οι επιστήμονες εξακολουθούν να ερευνούν ποια προφίλ μικροβιώματος αντιστοιχούν σε υγεία και ευεξία, αλλά η ποικιλία βακτηρίων φαίνεται να είναι καθοριστική. «Αν ένα είδος βακτηρίου εξαφανιστεί από το μικροβίωμά σου, υπάρχουν άλλα που μπορούν να αναλάβουν μια σημαντική λειτουργία», εξηγεί η Devkota. «Αλλά τα συμπληρώματα προβιοτικών είναι σαν το λεοντόψαρο: Είναι ένα επεμβατικό είδος και η ποικιλία του μικροβιώματός σου μπορεί να μειωθεί σημαντικά όταν τα παίρνεις», επισημαίνει η Rekha Chaudhary, ογκολόγος στο UC Health.

Η ανοσοθεραπεία βοηθά το ανοσοποιητικό να καταστρέψει καρκινικά κύτταρα, αλλά μόνο το 20-50% των ασθενών ανταποκρίνονται ικανοποιητικά, με τα ποικιλόμορφα μικροβιώματα να συνδέονται με καλύτερα αποτελέσματα. Σε μελέτη του 2021 στο Science, ασθενείς με μελάνωμα που ακολουθούσαν δίαιτα υψηλή σε φυτικές ίνες χωρίς προβιοτικά είχαν έως πέντε φορές καλύτερη απόκριση στην ανοσοθεραπεία από όσους ακολουθούσαν δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες. Όσοι έπαιρναν προβιοτικά μαζί με φυτικές ίνες δεν είχαν καλύτερα αποτελέσματα από την ομάδα χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, καθώς τα προβιοτικά φαίνεται πως αναιρούσαν τα οφέλη της διατροφής, σύμφωνα με την Jennifer Wargo, καθηγήτρια στο Κέντρο Καρκίνου MD Anderson.

«Τα προβιοτικά του εμπορίου μπορεί να βλάψουν τις αποκρίσεις σε διάφορους καρκίνους», λέει η Wargo. Ορισμένες συνθέσεις προβιοτικών βοήθησαν ασθενείς με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, αλλά δεν είναι σαφές αν λειτουργούν για όλους τους καρκίνους. Συμβουλεύει, μάλιστα, να μην λαμβάνουμε μόνοι μας σκευάσματα.

iStock

Το μικροβίωμα της εγκυμοσύνης

Στην εγκυμοσύνη, ορισμένες μελέτες υποδηλώνουν ότι τα προβιοτικά μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη του διαβήτη κύησης ή της προεκλαμψίας. «Αλλά δεν γνωρίζουμε πώς να επηρεάσουμε το μικροβίωμα ωφέλιμα», λέει ο Ammar Joudeh, μαιευτήρας γυναικολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο. Μετα-αναλύσεις δεν επιβεβαιώνουν αυτά τα ευρήματα, ενώ μία ανάλυση δείχνει αυξημένο κίνδυνο προεκλαμψίας. Λόγω της αβεβαιότητας, ο Joudeh συνιστά αποφυγή τους.

Αντί για συμπληρώματα προβιοτικών, τι;

Σε περιπτώσεις όπως η μολυσματική διάρροια, τα προβιοτικά του εμπορίου μπορεί να είναι χρήσιμα, λέει η Chaudhary. Ωστόσο, γενικά δεν ανταποκρίνονται στις δυνατότητές τους. Η Devkota προτείνει μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, με φρούτα, λαχανικά και φρέσκα τρόφιμα. Το γιαούρτι και η κoμπούχα, για παράδειγμα, είναι καλές επιλογές προβιοτικών, αλλά η επίδρασή τους είναι προσωρινή.

Πέρα από όλα αυτά, οι ειδικοί πιστεύουν ότι το κοντινό μέλλον θα φέρει μια επανάσταση στα προβιοτικά με τον σχεδιασμό πιο αποτελεσματικών σκευασμάτων.