ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΣΟΥ ΟΤΑΝ ΠΕΙΝΑΣ
Διατροφολόγος εξηγεί τι συμβαίνει στο σώμα σου όταν πεινάς και ποια προβλήματα μπορεί να προκληθούν.
Το αίσθημα της πείνας είναι οικείο σε όλους μας: Το στομάχι γουργουρίζει, οι σωματικές και πνευματικές δυνάμεις μειώνονται και οδηγούμαστε σαν υπνωτισμένοι στην πιο κοντινή διαθέσιμη πηγή τροφής. Γιατί; Γιατί πολύ απλά «το σώμα σου ζητά ενέργεια, θέλει καύσιμο για να λειτουργήσει και αυτό είναι η τροφή», λέει στο OW η διαιτολόγος-διατροφολόγος Δέσποινα Παπαδοπούλου.
Όταν το σώμα δεν λαμβάνει την ενέργεια που χρειάζεται, τότε ενημερώνει τον εγκέφαλο ότι κάτι δεν πάει καλά και έτσι ξεκινούν άλλες διαδικασίες, οι οποίες δεν είναι πάντα ωφέλιμες.
Η πείνα συμβαίνει στον εγκέφαλο
Μπορεί η πείνα να είναι κάτι που νιώθουμε στην κοιλιά, όταν π.χ. το στομάχι μας είναι άδειο και συστέλλεται ή όταν το έντερό μας γουργουρίζει, όμως καμία ώθηση δεν θα μας έδιναν αυτά τα συμπτώματα για να αναζητήσουμε τροφή αν το γαστρεντερικό μας σύστημα δεν επικοινωνούσε με τον εγκέφαλο στέλνοντάς του σήματα με τις σχετικές οδηγίες.
Για παράδειγμα, όπως εξηγεί η κ. Παπαδοπούλου, όταν πεινάς «πέφτουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Η γλυκόζη είναι η κύρια πηγή ενέργειας για το σώμα, που όταν μείνει για ώρα χωρίς αυτήν παρουσιάζει πτώση ενέργειας, κούραση, τρέμουλο και ορμονική διαταραχή. Την ίδια ώρα, λοιπόν, επηρεάζονται οι ορμόνες, έτσι μπορεί να παρατηρήσεις άγχος, νευρικότητα, ημικρανία».
Τότε, καταλήγει η ίδια, επειδή το σώμα δεν λαμβάνει ενέργεια νιώθει ότι βρίσκεται υπό απειλή και αυτό που κάνει είναι να μειώσει τον μεταβολισμό. Σαν ένα γρήγορο αυτοκίνητο που αδειάζει από καύσιμο και «κατεβάζει» ταχύτητα για να ελαττώσει την κατανάλωση.
Οι ορμόνες της πείνας
Το ήξερες ότι σε κατάσταση πείνας το σώμα παράγει συγκεκριμένες ορμόνες, καθεμία εκ των οποίων παίζει τον δικό της ρόλο; Η γκρελίνη, για παράδειγμα, παράγεται από το στομάχι όταν περιμένει το επόμενο γεύμα. Αυτή ενεργοποιεί τους υποδοχείς στον υποθάλαμο, ένα μέρος του εγκεφάλου που εμπλέκεται στην πείνα, οπότε όσο τα επίπεδα γκρελίνης αυξάνονται, τόσο αυξάνεται και η πείνα.
Υπάρχει ακόμα το πεπτίδιο ILP 5 που μοιάζει με την ινσουλίνη και παράγεται στο έντερο, το οποίο χαρακτηρίζεται ως ορμόνη της πείνας, ενώ πρόσφατα οι επιστήμονες αναγνώρισαν και την ασπροσίνη, η οποία απελευθερώνεται από τα λιποκύτταρα και μπορεί επίσης να μας κάνει να πεινάμε.
Στον αντίποδα, υπάρχουν ορμόνες που παίζουν τον αντίθετο ρόλο (που παράγονται π.χ. όταν κανείς έχει χορτάσει), όπως η λεπτίνη, η ινσουλίνη και η χολοκυστοκινίνη.
Γιατί όταν πεινάμε νιώθουμε ναυτία;
Έχεις παρατηρήσει πως ορισμένες φορές όταν δεν έχεις φάει για ώρες νιώθεις ναυτία; Περίεργο δεν είναι, δεδομένου ότι το στομάχι σου είναι άδειο; Όχι τόσο, λένε οι ειδικοί: Όπως είπαμε, όταν πεινάμε αυξάνεται η γκρελίνη, η οποία διεγείρει μεταξύ άλλων την παραγωγή γαστρικού οξέος – ενός πανίσχυρου μείγματος που απαιτείται για τη χώνεψη. Αν όμως το στομάχι παραμείνει άδειο, το οξύ αυτό δεν επιτελεί τον σκοπό του, προκαλώντας μας δυσφορία.
Ο ρόλος της ομοιόστασης
Όπως αναφέρθηκε, ο εγκέφαλος λαμβάνει στον υποθάλαμο τα μηνύματα της πείνας μέσω των ορμονών και των νεύρων. Ο ρόλος κάθε υγιούς εγκεφάλου είναι να διατηρήσει την ομοιόσταση του σώματος: να βεβαιωθεί πως η θερμοκρασία, η αρτηριακή πίεση, ο ύπνος, η διάθεση και, φυσικά, η πείνα είναι σωστά ρυθμισμένα. Για να ρυθμιστεί λοιπόν η πείνα, ο υποθάλαμος στέλνει σήματα σε άλλα σημεία του εγκεφάλου, προκειμένου να αναζητήσει τροφή – έτσι οδηγούμαστε να ψαχουλεύουμε στο ψυγείο.
Αν δεν το κάνουμε και αφήσουμε την πείνα να κυριαρχήσει, ο εγκέφαλος μας βάζει σε «safe mode», δουλεύοντας με την ελάχιστη δυνατή ενέργεια, μέχρι να λάβει το σήμα ότι χόρτασε και να αρχίσει να λειτουργεί ξανά.
Δεν τρώμε μόνο επειδή πεινάμε
Αξίζει να σημειωθεί πως ο υποθάλαμος δεν στέλνει το σήμα «φάε» μόνο όταν δέχεται τις ορμόνες της πείνας. Μερικές φορές είναι άλλες περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται, όπως η αμυγδαλή και η ντοπαμίνη, αποζητώντας τροφή ως ανταμοιβή και απόλαυση. Συχνά, τα δύο αυτά συστήματα επικαλύπτονται: τρώμε μεν επειδή πεινάμε, αλλά και επειδή ικανοποιούμαστε από το νόστιμο φαγητό – γι’ αυτό, μάλιστα, συχνά συνεχίζουμε να τρώμε παρόλο που έχουμε χορτάσει.
Γιατί να μην αφήνεις το σώμα σου να πεινάει
Σε κάθε περίπτωση, η κ. Παπαδοπούλου δεν συμφωνεί με την ιδέα του να αφήνει κανείς το σώμα να πεινάει για ώρες. Οι λόγοι είναι οι εξής:
- Εξαντλώντας τα επίπεδα της γλυκόζης και την ενέργειά του σώματος διαταράσσεται ο μεταβολισμός σου. Αν καλύπτεις τις ενεργειακές ανάγκες σου ανά 3 περίπου ώρες, θα διατηρείς μακροπρόθεσμα έναν καλό μεταβολισμό.
- Στην αντίποδα, αν μένεις πολλές ώρες νηστικός/-η θα καταλήξεις την ώρα του φαγητού, λόγω της έντονης πείνας, να καταναλώσεις μεγαλύτερη ποσότητα τροφής και κατ’ επέκταση θα αυξήσεις το βάρος σου.
- Όταν δεν αφήνεις το σώμα σου να πεινά, διατηρείς τη χαρά, την ενέργεια και τη συγκέντρωσή σου.