ΤΙ ΤΡΩΕΙ Ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΠΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΠΡΩΤΟΣ ΤΑ ΥΠΕΡΕΠΕΞΕΓΑΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ;

Μάθε γιατί τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα οδηγούν σε υπερκατανάλωση και πώς να τα εντάξεις πιο συνειδητά στη διατροφή σου χωρίς να βλάπτεις την υγεία σου.

Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που αρχίσαμε να ασχολούμαστε σοβαρά με την επίδραση που έχουν τα υπερεπεξεγασμένα τρόφιμα στην υγεία μας. Την αρχή την οφείλουμε, σε μεγάλο βαθμό, στον Kevin Hall. Ποιος είναι αυτός; Επιστήμονας και πρώην ερευνητής στο αμερικανικό National Institutes of Health.

Τι έκανε; Το 2019, ο Hall δημοσίευσε μια μελέτη που άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη διατροφή. Μια μελέτη που ώθησε τους ειδικούς να συνειδητοποιήσουν πως δεν έχουν σημασία μόνο οι θερμίδες και η ποσότητα αλατιού, ζάχαρης και λίπους στα τρόφιμά μας, αλλά και ο βαθμός στον οποίο αυτά έχουν υποστεί βιομηχανική επεξεργασία.

Τα συμπεράσματα της πρώτης μελέτης

Στο πλαίσιο της μελέτης αυτής, ο Hall προσέλαβε μια ομάδα υγιών ενηλίκων και τους ζήτησε να ακολουθήσουν δύο διαφορετικά διατροφικά προγράμματα. Το πρώτο περιλάμβανε κυρίως σπιτικά, μη επεξεργασμένα τρόφιμα: φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ξηρούς καρπούς, δημητριακά ολικής άλεσης, γιαούρτι και σαλάτες με ψητό κοτόπουλο. Το δεύτερο βασιζόταν σε μια ποικιλία από συσκευασμένα, υπερεπεξεγασμένα τρόφιμα, όπως ζαχαρούχα δημητριακά πρωινού, μάφιν με μύρτιλα, κονσερβοποιημένα ραβιόλι, σοκολατούχο γάλα, κράκερς, πατατάκια.

O επιστήμονας Kevin Hall. AP Photo/Mark Schiefelbein

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες κατανάλωναν περίπου 500 θερμίδες περισσότερες την ημέρα, όταν έτρωγαν υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, και πήραν βάρος πιο γρήγορα.

Το εντυπωσιακό, ωστόσο, εύρημα ήταν πως και τα δύο διατροφικά πλάνα ήταν ισορροπημένα ως προς το αλάτι, τη ζάχαρη, το λίπος και τις φυτικές ίνες που περιείχαν.

ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΤΑ ΥΠΕΡΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΣΑΝ ΤΟΝ "ΜΠΑΜΠΟΥΛΑ" ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΙ ΕΚΕΙ ΚΑΛΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ, ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΞΕΡΟΥΜΕ ΠΟΙΕΣ ΑΞΙΖΟΥΝ ΜΙΑ ΘΕΣΗ ΣΤΟ ΠΙΑΤΟ ΜΑΣ.

Τι μας ωθεί να τρώμε υπερβολική ποσότητα υπερεπεξεργασμένων τροφίμων;

Σε συνέντευξή του, ο Hall εξήγησε ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα προωθούνται έντονα γιατί είναι φθηνά, πωλούνται σε μεγαλύτερες μερίδες και είναι βολικά. «Στη μελέτη μας, εξαλείψαμε αυτά τα στοιχεία», είπε. «Οι άνθρωποι δεν χρειάστηκε να τα αγοράσουν ή να τα προετοιμάσουν και δεν ήξεραν καν ποιες μάρκες ήταν». Το ερώτημα που έθεσαν, λοιπόν, ήταν το εξής: υπάρχει κάτι στα ίδια τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα που μας ωθεί να τρώμε υπερβολικά και να παίρνουμε βάρος; Η απάντηση που πήραν ήταν «ναι».

Σε αναλύσεις που ακολούθησαν, διαπιστώθηκε ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα έχουν υψηλότερη ενεργειακή πυκνότητα, δηλαδή περισσότερες θερμίδες ανά γραμμάριο. Αυτό συμβαίνει επειδή η δομή τους διαταράσσεται κατά την επεξεργασία και το νερό αφαιρείται, ώστε να αυξηθεί η διάρκεια ζωής τους και να αποτραπεί η ανάπτυξη βακτηρίων. Όμως, όταν αφαιρείς την υγρασία, συμπυκνώνεις και τις θερμίδες.

Ένα ακόμη ενδιαφέρον εύρημα ήταν ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα ήταν και υπερβολικά νόστιμα, που σημαίνει ότι είχαν συγκεκριμένους συνδυασμούς λίπους και αλατιού, λίπους και ζάχαρης ή υδατανθράκων και αλατιού, και μάλιστα σε υψηλότερα επίπεδα.

Τέλος, οι συμμετέχοντες έτρωγαν αυτά τα τρόφιμα πιο γρήγορα, γεγονός που δείχνει πως, μέχρι να στείλει το έντερό τους σήμα στον εγκέφαλο ότι είχαν χορτάσει, ήταν ήδη αργά.

iStock

Τρώει ο ίδιος ο ειδικός υπερεπεξεγασμένα τρόφιμα;

Ο ίδιος απαντά ότι τρώει, αλλά τα αντιμετωπίζει ως ψυχαγωγικές ουσίες. Δεν είναι κομμάτι του καθημερινού διατροφικού του προγράμματος. «Τρώω επίσης υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα που είναι διατροφικά καλά, παρότι περιέχουν κάποια πρόσθετα. Χρησιμοποιώ, για παράδειγμα, μια έτοιμη σάλτσα μαρινάρα με χαμηλή ζάχαρη και νάτριο, καθώς μειώνει τον χρόνο προετοιμασίας όταν φτιάχνω ζυμαρικά. Δεν πρόκειται να φτιάξω μαρινάρα από το μηδέν», συμπληρώνει.

Κατά τα άλλα, το πρωινό του περιλαμβάνει συνήθως μόνο καφέ, ενώ το μεσημεριανό του αποτελείται συχνά από ό,τι έχει απομείνει από το προηγούμενο βράδυ. Πριν από το μεσημεριανό, γύρω στις 11:30, μπορεί να φάει ένα φρούτο, λίγους ξηρούς καρπούς ή βραστά αβγά. Όσο για το δείπνο του, έχει συχνά ως βάση τη μαρινάρα και περιλαμβάνει κατεψυγμένα χτένια, ζυμαρικά ολικής άλεσης και ψητά λαχανικά.

Ποιο είναι το συμπέρασμα; Με βάση όσα γνωρίζουμε από την επιστήμη της διατροφής, η αλήθεια είναι μάλλον απλή και κάπως βαρετή. Ένα ισορροπημένο πλάνο περιλαμβάνει άφθονα φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης και λιγότερα κορεσμένα λιπαρά, ζάχαρη, αλάτι και επεξεργασμένους υδατάνθρακες.

«Δεν χρειάζεται να βλέπουμε τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα σαν τον "μπαμπούλα" της διατροφής», σημειώνει ο Hall. Υπάρχουν και εκεί καλές επιλογές, αρκεί να ξέρεις ποιες αξίζουν μια θέση στο πιάτο σου.