ΝΙΝΑ ΚΑΛΟΥΤΣΑ: «ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΕ ΚΟΙΝΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕΙ ΣΤΟ 100%»

Μπορεί να αλλάξει η φωνή με την οποία γεννηθήκαμε; Αντιμετωπίζεται το άγχος της έκθεσης σε κοινό; Εκπαιδεύεται κανείς στο να γίνει καλός ομιλητής ή είναι ένα εγγενές χαρακτηριστικό; Η ειδικός φωνής και δημόσιας ομιλίας Νίνα Καλούτσα μας δίνει τις απαντήσεις.

Υπάρχουν άνθρωποι που μιλάνε μπροστά σε κοινό και γοητεύουν – σε κάνουν να κρέμεσαι από τα χείλη τους, να μην θες να χάσεις ούτε λέξη από αυτά που λένε. Πολλές φορές ακόμα και αν απομονώσεις τα λεγόμενά τους, είναι ο τόνος της φωνής τους, το ηχόχρωμά τους το οποίο σε ηρεμεί, σε ταξιδεύει. Ή αντίθετα σε τσιτώνει ή ακόμα σε κάνει να βαριέσαι. Προκύπτει λοιπόν το ερώτημα: Γεννιέται κανείς με μια φωνή που συνεπαίρνει; Είναι κάποιοι άνθρωποι που «το ‘χουν» με τις δημόσιες ομιλίες και άλλοι που απλώς δεν έχουν αυτό το χαρακτηριστικό; Ή υπάρχει η δυνατότητα να εκπαιδεύσεις τη φωνή σου και να αντιμετωπίσεις το άγχος της έκθεσης;

Κανείς δεν λέει ότι το να μιλάς μπροστά σε κοινό είναι εύκολο – ο «φόβος της σκηνής» ή stage fright αγγλιστί, έχει στερήσει σε πολύ κόσμο τον ύπνο πριν από μια σημαντική ομιλία και έχει κάνει τα επίπεδα της κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, να χτυπήσουν κόκκινο. Πώς θα ένιωθες, όμως, αν σου έλεγα ότι κι εσύ μπορείς να ξεπεράσεις αυτόν τον φόβο και μάλιστα στο 100%, όπως λέει η ειδικός φωνής και δημόσιας ομιλίας Νίνα Καλούτσα;

Η Νίνα Καλούτσα έφυγε από την Καρδίτσα όπου μεγάλωσε, για να σπουδάσει στο Κρατικό Ωδείο Τσαϊκόφσκι της Μόσχας. Η λυρική σοπράνο που συνεργάστηκε με μεγάλα ονόματα της όπερας, βρέθηκε στον χώρο της επικοινωνίας και του coaching – με όχημά της τη φωνή. Σήμερα, «προπονεί» ανθρώπους που θέλουν να βελτιώσουν τη φωνή τους, ενώ έχει γράψει και δύο βιβλία με τίτλους «Η φωνή της επιτυχίας» και το «Λεξιλόγιο της επιτυχίας» που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Key Books.

– Πώς περάσατε από την όπερα στον χώρο της επικοινωνίας και του coaching;

Είχα την ευτυχία να σπουδάσω στο περίφημο Ωδείο Τσαϊκόφσκι της Μόσχας και να συνυπάρξω με μεγάλα ονόματα της όπερας. Στα 11 περίπου χρόνια της παραμονής μου στην κρύα πρωτεύουσα, αποθησαύρισα εμπειρία και πολύτιμες γνώσεις. Αυτά θέλησα να μεταδώσω μέσω της διδασκαλίας μου. Ήταν ανάγκη για εμένα να το κάνω – το βιώνω ως χρέος μου. Με ώθησε προς αυτή την κατεύθυνση το πάθος μου για τη μουσική, για τη φωνή, για τον λόγο, για τις λέξεις. Όσο δίδασκα κλασικό τραγούδι, η γνώση και οι νέες εμπειρίες από τους μαθητές μου, μετουσιώνονταν στη μέθοδό μου, την οποία αναλύω στο πρώτο μου βιβλίο μου «Η φωνή της επιτυχίας – Πώς να μιλάς ώστε να σε ακούν».

Σταδιακά, απευθύνονταν σε μένα άνθρωποι που δεν ενδιαφέρονταν πλέον για το τραγούδι, αλλά για την πειθώ μέσω της φωνής και της ομιλίας τους. Έτσι, τα τελευταία 15 χρόνια συνεργάζομαι κυρίως με εταιρείες, εξακολουθώντας να ερευνώ ακατάπαυστα νέους τομείς σχετικά με τη φωνή, με την ομιλία και με τη σημασία του λεξιλογίου, συνδυάζοντας πλέον και τις πρόσφατες εξελίξεις της νευροεπιστήμης.

Σήμερα, διδάσκω περιεχόμενο και δομή της ομιλίας, ρητορική, σαφήνεια και επίδραση του μηνύματος, τεχνικές αφήγησης, διαχείριση φόβου ομιλίας, ενώ ασκώ και συμβουλευτική σε ομιλητές.

– Γιατί η φωνή είναι τόσο κρίσιμη για έναν ηγέτη ή δημόσιο ομιλητή;

Η φωνή, ως ζωτικό στοιχείο της ύπαρξης, εκφράζει την προσωπικότητα σε πολλές διαστάσεις. Τα λεγόμενα παίρνουν νόημα από τον τόνο της φωνής με τον οποίο εκφέρονται. Στοιχεία όπως το ηχόχρωμα, ο τόνος, ο χρωματισμός, η έκταση είναι θεμελιώδη, όπως επίσης η άρθρωση και η εκφορά του λόγου. Τα χαρακτηριστικά αυτά όταν καλλιεργούνται –σε συνδυασμό βέβαια με το κατάλληλο λεξιλόγιο–, χαρακτηρίζουν μία φωνή που μαγνητίζει το ακροατήριο, μία φωνή που εισακούγεται.

Συχνά όμως, λόγω ψυχολογικών αναστολών, η φωνή ακούγεται μονότονη και χωρίς ενέργεια. Όταν το συνειδητοποιήσει κάποιος αυτό και αποφασίσει να βελτιώσει τη φωνή του, στην πραγματικότητα μπαίνει στη δράση για την απόκτηση αυτοπεποίθησης, για τη διαχείριση του άγχους πάνω στη σκηνή και για να πείθει περισσότερο.

«ΣΥΧΝΑ, ΛΟΓΩ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΝΑΣΤΟΛΩΝ, Η ΦΩΝΗ ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ ΜΟΝΟΤΟΝΗ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ»

– Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα λάθη που κάνουμε στον τρόπο που χρησιμοποιούμε τη φωνή μας;

Μέτρια ή κακή άρθρωση, μονότονη, χωρίς ενέργεια φωνή, ταχυλαλία χωρίς χρήση παύσεων, είναι κάποιες από τις παραμέτρους που δυσκολεύουν τον ακροατή να παρακολουθήσει τη ροή του λόγου του ομιλητή. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, ο ακροατής χρειάζεται να επιστρατεύσει στο μάξιμουμ την ενεργητική του ακρόαση και την κριτική του ικανότητα, προκειμένου να κατανοήσει τα μηνύματα του ομιλούντος. Λίγοι είναι διατεθημένοι να αυτοσυγκεντρωθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αρκετοί ακροατές «παραιτούνται» από την ακρόαση τέτοιας φωνής και απλά κάνουν υπομονή μέχρι να τελειώσει η ομιλία.

– Τι ρόλο παίζει η αναπνοή στον τρόπο που μιλάμε και πώς μπορούμε να μάθουμε να αναπνέουμε σωστά;

Διδάσκω τη διαφραγματική αναπνοή, επειδή αποτελεί προϋπόθεση της ωραίας φωνής και εκφοράς του λόγου. Όσο βαθύτερη η αναπνοή, τόσο μεγαλύτερη η πειθώ μέσω της φωνής μας, καθώς και η αυτοπεποίθηση του ομιλητή. Πεποίθησή μου και μότο μου είναι το εξής, το οποίο αναλύω λεπτομερώς στο κεφάλαιο του βιβλίου μου «Εγκεφαλικά κύματα και φωνή»: Εφόσον υπάρχει τρόπος να επηρεάζουμε τα εγκεφαλικά μας κύματα μέσω της αναπνοής, είμαστε και σε θέση να βελτιώσουμε τη φωνή και την ομιλία μας.

Στη μέθοδό μου περιλαμβάνω 8 διαφραγματικές αναπνοές. Εάν κάποιος ασκηθεί σε αυτές συστηματικά, θα δει αλλαγές στο βάθος και στην εκφραστικότητα της φωνής του, στην αυτοηγεσία, στην αυτοπεποίθηση, στον ύπνο του.

 «ΟΣΟ ΒΑΘΥΤΕΡΗ Η ΑΝΑΠΝΟΗ, ΤΟΣΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ Η ΠΕΙΘΩ ΜΕΣΗ ΤΗΣ ΦΩΝΗΣ ΜΑΣ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ Η ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΜΑΣ»

– Γεννιόμαστε με μια φωνή. Μπορούμε να την αλλάξουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας;

Γεννιόμαστε πράγματι ο καθένας με τη φωνή του. Όμως, στην παιδική μας ηλικία κυρίως, αλλά και αργότερα –για διάφορους λόγους– η φωνή μπλοκάρεται, αλλοιώνεται ή σε κάποιες περιπτώσεις σκορπίζεται. Με καθοδήγηση, μελέτη και ασκήσεις μπορούμε να κατανοήσουμε τις αιτίες, να ελευθερώνουμε το συναίσθημά μας και να εκφραζόμαστε  ελεύθερα με τη νέα μας φωνή. Επαναλαμβάνω πάντα ότι «η φωνή μας είναι επιλογή μας».

– Υπάρχει κάποια τεχνική που μπορεί να εφαρμόσει κανείς για να βελτιώσει άμεσα την παρουσία του σε μια ομιλία ή συνέντευξη;

Θα σας δώσω τρεις τεχνικές:

• Να δώσει σημασία στη φωνή του. Ο τόνος της να φανερώνει αυτοπεποίθηση και ο λόγος να κυλά με εκφραστικότητα. Για να το πετύχει αυτό χρειάζονται πρόβες.
• Να δώσει σημασία στον πλούτο του λεξιλογίου που χρησιμοποιεί, καθώς και στην ευφράδεια λόγου του.
• Να βιντεοσκοπεί τον εαυτό του καθώς διαβάζει ποίηση, λογοτεχνία ή την ομιλία του και κατόπιν να παίρνει ανατροφοδότηση από τα βίντεο: Είναι καθαρή η ομιλία του; Έχει εκφραστικότητα; Κάνει παύσεις;

– Πώς συνδέεται η φωνή μας με την αυτοπεποίθηση;

Η συγκεχυμένη φωνή με κακή άρθρωση φανερώνει πιθανώς άνθρωπο που έχει απόψεις ασταθείς και ασαφείς. Η μονίμως ανέκφραστη και χωρίς ένταση φωνή φανερώνει πιθανώς φόβο να δείξει κάποιος την πραγματική του δύναμή. Φωνή που στερεύει υπογραμμίζει πιθανώς παραίτηση. Τα παραπάνω υποστηρίζει ο ψυχοθεραπευτής Ruediger Dahlke, χαρακτηρίζοντας τέτοιες φωνές ως φωνές-συμπτώματα.

Από την εμπειρία μου, η μεταμόρφωση τέτοιων φωνών, ώστε να αποκτήσουν υψηλή ενέργεια, συμπαγή ήχο, καθαρότητα, εκφραστικότητα και σαφήνεια συνεπάγεται αυτοπεποίθηση στη γενικότερη παρουσία και στον προφορικό λόγο του ομιλητή.

– Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένας άνθρωπος με stage fright;

Υπάρχουν μία σειρά από ρουτίνες που χρειάζεται να εντάξει στην καθημερινότητά του κάποιος προκειμένου να ξεπεράσει τον φόβο της έκθεσης. Μεταξύ αυτών είναι οι αναπνοές, οι οραματισμοί, οι πρόβες με δυνατή φωνή κ.ά. Ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του ομιλητή, εντάσσουμε στρατηγικά τις τεχνικές που του ταιριάζουν. Ένα πάντως μπορώ να πω με βεβαιότητα: Το άγχος της έκθεσης και της ομιλίας σε κοινό, σε όλες του τις διαβαθμίσεις, μπορεί να αντιμετωπιστεί στο 100%.

– Ποια είναι τα χαρακτηριστικά μιας ηγετικής φωνής;

Αυθεντικότητα, πειθώ, ενσυναίσθηση, ευγένεια, χαμόγελο, εκφραστικότητα και πολλά άλλα. Κάποιοι εκπλήσσονται που αναφέρω την ενσυναίσθηση και την ευγένεια ως χαρακτηριστικά της φωνής. Όμως και τα δύο έχουν τον δικό τους ήχο φωνής!

– Η φωνή ενός βουλευτή ή public speaker, την οποία θαυμάζετε.

Της Oprah Winfrey. Στα μαθήματά μου μάλιστα κάνω ανάλυση του γιατί τη θαυμάζω. Συνοπτικά μπορώ να αναφέρω ότι αυτή η σπουδαία προσωπικότητα έχει πολλές διαφορετικές φωνές, ανάλογα με τον «ρόλο» που καλείται να «παίξει» κάθε φορά. Άλλοτε μιλάει σαν πάστορας της παλιάς εποχής, άλλοτε ως δημοσιογράφος, άλλοτε ως φιλόσοφος, άλλοτε ως σταρ.

– Ποιο θεωρείτε το πιο υποτιμημένο εργαλείο ομιλίας;

Την άρθρωση. Σε πολλές περιπτώσεις, αλλάζοντας μόνο αυτή την παράμετρο, αντικρύζω θαύματα μεταμόρφωσης στην προφορική επικοινωνία.

– Τι περιλαμβάνει μια συνεδρία coaching;

Αδύνατον να το περιγράψω. Νιώθω σαν χαμαιλέοντας που αλλάζει χρώμα ανάλογα με το ποιος βρίσκεται απέναντί μου. Μελετάω την προσωπικότητα, την ανάγκη που μου περιγράφει ο coachee και, συχνά μέσα από τα λόγια του, καλούμαι να ανακαλύψω την ανείπωτη ανάγκη του για έκφραση συναισθημάτων. Προχωρώ βήμα βήμα, αφουγκραζόμενη την «άφωνη φωνή» του, σύμφωνα με τον Jacques Lacan – «Μέσα σε μία φωνή που ακούγεται, υπάρχει μία άφωνη φωνή», υποστήριζε ο ίδιος.

– Ποιο είναι το βασικό μήνυμα που θέλετε να περάσει στον/στην αναγνώστη/στρια μέσα από το δεύτερο βιβλίο σας «Το λεξιλόγιο της επιτυχίας»;

Στο «Λεξιλόγιο της επιτυχίας», μέσα από άφθονα παραδείγματα και ιστορίες, προτρέπω να επιλέγουμε συνειδητά τις λέξεις μας, καθώς το ύφος και η σαφήνεια του λεξιλογίου, πέρα από το ότι σηματοδοτούν την προσωπικότητα του ομιλητή, επηρεάζουν καθοριστικά την πορεία και την έκβαση της επικοινωνίας.

– Η φράση που λέτε πιο συχνά στους/στις μαθητές/τριές σας.

• Η εξαιρετική φωνή είναι μία συνήθεια (εμπνευσμένη από το αριστοτελικό «Η εξαιρετικότητα είναι μία συνήθεια»).
• Μόνο μιλώντας γίνεσαι καλός ομιλητής.

– Ποιο είναι το μότο σας;

Όταν ήμουν μικρή, λέγαμε την παροιμία «Τα πάντα γίνονται, μόνο του σπανού τα γένια δεν γίνονται». Σήμερα κι αυτά γίνονται.