ΣΤΕΛΙΟΣ ΦΑΪΤΑΚΗΣ: Ο ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΠΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕ ΚΑΘΕ ΔΙΚΑΙΑ ΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΟ ΣΕ «ΑΓΙΟ»

Από τους δρόμους της Αθήνας με τη street art του, μέχρι τις Μπιενάλε και το Palais de Tokyo του Παρισιού με μνημειώδεις τοιχογραφίες, ο Στέλιος Φαϊτάκης, ο σπουδαίος Έλληνας καλλιτέχνης που έφυγε από τη ζωή στα 47 του χρόνια, άφησε το μοναδικό στίγμα του και μια αξιοζήλευτη εικαστική κληρονομιά.

2003. Μια τοιχογραφία μήκους 120 μέτρων και ύψους 4 μέτρων ξεπροβάλλει πάνω σε μια μάντρα, χαμηλά στην Πειραιώς. Ο street artist Στέλιος Φαϊτάκης, aka Bizare, έχει μόλις αποφοιτήσει από τη Σχολή Καλών Τεχνών. Η μνημειώδης τοιχογραφία του για το εργοστάσιο της ΕΛΑΪΣ γίνεται talk of the town, με τους Αθηναίους να κατηφορίζουν στην βιομηχανική ζώνη της Πειραιώς για να τη θαυμάσουν από κοντά.

Η βυζαντινή τέχνη και η ορθόδοξη αγιογραφία συναντιούνται στα έργα του με τον μόχθο και τις επαναστάσεις των ανθρώπων με έναν τρόπο τόσο παράδοξο, όσο και μοναδικά αναζωογονητικό.

Με το έργο «Ο Σωκράτης πίνει το κώνειο» καθιερώνεται ως το «τρομερό παιδί» της ελληνικής εικαστικής σκηνής. Είναι η –και πάλι– μεγάλων διαστάσεων, επιβλητική συμμετοχή του στην 1η Μπιενάλε της Αθήνας, «Destroy Athens», το 2007. Το ανατρεπτικό του στυλ έχει αποκρυσταλλωθεί. Το πυκνό, εξαιρετικά καλοδουλεμένο σχέδιό του, συνοδευόμενο από καυστικό σχόλιο, καθηλώνει.

Λεπτομέρεια από το έργο του Στέλιου Φαϊτάκη «Ο Σωκράτης πίνει το κώνειο», στην πρώτη Μπιενάλε της Αθήνας, 27 Σεπτεμβρίου 2007. © LOUISA GOULIAMAKI/AFP

Ο Στέλιος Φαϊτάκης είχε δηλώσει πως οι εικόνες στις εκκλησίες που έβλεπε μεγαλώνοντας άσκησαν την –βαθιά τελικά– επιρροή στο έργο του. Ήταν, αλήθεια, θρησκευόμενος; «Ξέρω πως κάτι υπάρχει, αλλά δεν είμαι καθόλου βέβαιος πως θα μπορέσω κάποτε να πω με βεβαιότητα τι», είχε πει σχετικά.

Τμήμα της τοιχογραφίας στο εργοστάσιο της ΕΛΑΪΣ, στην Πειραιώς. © Ελένη Καστρινογιάννη

Με δικά του λόγια, να πώς παρουσίαζε ο ίδιος τον εαυτό του: «Ονομάζομαι Στέλιος Φαϊτάκης, είμαι ζωγράφος, ζω και εργάζομαι στην Αθήνα. Ριζωμένος στη Βυζαντινή τέχνη, ερευνώ, ανακαλύπτω και χρησιμοποιώ μια πληθώρα τρόπων καλλιτεχνικής δημιουργίας, που πηγάζουν από διαφορετικές παραδόσεις, όπως τη μεξικανική μνημειακή ζωγραφική, την τέχνη του Θιβέτ, της Ιαπωνίας, τη σχολή της Φλάνδρας και άλλες».

Έργο του Στέλιου Φαϊτάκη στην Art Paris, 3 Απριλίου 2019. © Veronique Phitoussi/Alamy/Visualhellas.gr

Δικαίως, η διεθνής αναγνώριση δεν θα αργήσει. Στην Μπιενάλε της Βενετίας του 2011, ήταν εκείνος που έντυσε την πρόσοψη του περιπτέρου της συμμετοχής όχι της Ελλάδας αλλά της Δανίας, σε επιμέλεια Κατερίνας Γρέγου, με μια τοιχογραφία σε έξι μέρη. Το μνημειακό «Imposition symphony» έκανε αίσθηση.

Η Κατερίνα Γρέγου, νυν καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, είχε πει για το έργο του: «Ο Φαϊτάκης κατάφερε να επινοήσει –από μια εντελώς σύγχρονη οπτική– το προσωπικό του εικαστικό ιδίωμα, αιμοδοτώντας με ζωγραφική φλέβα και πολιτική άποψη την παραδοσιακή παραστατική ζωγραφική».

Αργότερα εκείνη τη χρονιά, ο Φαϊτάκης βρίσκεται στο Μαϊάμι, συμμετέχοντας με έργο του στο «Wynwood Walls», ένα τεράστιο σχέδιο ανάπλασης-«υπαίθριο μουσείο τοιχογραφιών», που έτρεχε σε γειτονιές της πόλης. Το διεθνές άστρο του έχει μπει σε τροχιά.

«Οι περίπλοκες συνθέσεις του κ. Φαϊτάκη παραπέμπουν σε ζωγράφους της Βαϊμάρης όπως ο Otto Dix, αλλά και στις τοιχογραφίες του Diego Rivera – ωστόσο τα δυστοπικά του θέματα, που καλύπτουν την κοινωνική αναταραχή και την ανισότητα, φαίνονται τόσο σύγχρονα», έγραψαν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης για τον Στέλιο Φαϊτάκη, το 2016. Ο σπουδαίος καλλιτέχνης είχε μόλις παρουσιάσει τοιχογραφία του στο Palais de Tokyo στο Παρίσι, με τίτλο, «Η Ελεγεία του Μαΐου», κατόπιν ανάθεσης. Σε συνέντευξη στην ίδια εφημερίδα, εξηγούσε: «Η “Ελεγεία του Μαΐου” είναι σύνθεση από γνωστές εικόνες της βυζαντινής εικονογραφίας με τη Σταύρωση και τον Μυστικό Δείπνο, που όμως εκτρέπονται».

Σε ένα σύνολο δημιουργίας με βαθιά έγνοια για τον άνθρωπο και με πολιτικοποιημένο εικαστικό λόγο, ο Φαϊτάκης έδωσε βήμα και φωνή σε εκείνους που δεν έχουν. Στα έργα του χώρεσαν Παλαιστίνιοι μαχητές, γιατροί που λυγίζουν υπό εξαντλητικές βάρδιες, πρόσφυγες που πνίγονται στο Αιγαίο, διαδηλωτές κόντρα στην αστυνομία. Τον κάθε δίκαια αγωνιζόμενο, ο Φαϊτάκης με την ευαισθησία και το ταλέντο του τον μεταμόρφωσε σε «άγιο». Και αυτό του το χρωστάμε.