ΕΦΗΒΟΙ: 7 ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΠΟΥ ΤΙΜΩΡΟΥΜΕ ΑΛΛΑ ΕΙΝΑΙ ΥΓΙΕΙΣ

Όσα κάνουν οι έφηβοι και μας εξοργίζουν είναι στην πραγματικότητα αναπτυξιακά υγιείς συμπεριφορές. Μία εξειδικευμένη στην εφηβεία ψυχολόγος μάς βοηθά να τα διαχειριστούμε.

Πραγματικά, η συμπεριφορά των εφήβων μπορεί να κάνει ένα σπίτι άνω-κάτω και να διαλύσει τα νεύρα μας. Παρόλο που γνωρίζουμε ότι πρόκειται για ένα μεταβατικό στάδιο, για το οποίο χρειάζεται να οπλιστούμε με υπομονή, νιώθουμε ότι δεν τα καταφέρνουμε, και δικαίως.

Ένας από τους λόγους που δεν τα καταφέρνουμε είναι ότι δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τη στάση των παιδιών, διότι δεν ξέρουμε τι την προκαλεί και δεν έχουμε τους κατάλληλους τρόπους να την αντιμετωπίσουμε, οπότε χάνουμε την ψυχραιμία μας.

Η Αμερικανίδα, αναπτυξιακή ψυχολόγος Dr Cameron Caswell, με ειδίκευση στην εφηβεία, είναι γνωστή για τις ομιλίες της στο TEDx, για τα podcasts και τα βιβλία της και έχει βοηθήσει εκατοντάδες οικογένειες. Σε ένα από αυτά τα podcasts, εστιάζει στις πιο συνηθισμένες εφηβικές συμπεριφορές που μας εξαγριώνουν, είναι όμως φυσιολογικές και υγιείς. Διαβάστε γιατί και πώς να τις αντιμετωπίσετε.

iStock

1. Έχουν απαξιωτική στάση

Νομίζετε ότι σας ειρωνεύονται ή ότι υπερβάλλουν. Ναι, το κάνουν, αλλά όχι από κακή πρόθεση. Σε αυτή την ηλικία ο εγκέφαλός τους δεν ξέρει ακόμη πώς να ρυθμίζει τα συναισθήματα. Το τμήμα που αφορά την εκλογίκευση θα αναπτυχθεί στην όψιμη εφηβεία, κάπου κοντά στην τυπική ενηλικίωση, ίσως και πιο μετά.

Τι να κάνετε

• Παραμείνετε ψύχραιμοι ειδικά όταν αυτοί δεν είναι.
• Βοηθήστε τους να ονοματίζουν τα συναισθήματά τους. Είναι το πρώτο βήμα για τη συναισθηματική αυτορρύθμιση.
• Δώστε εσείς το καλό παράδειγμα διαχείρισης μιας δυσφορικής κατάστασης.

2. Δεν συμμετέχουν στις δουλειές του σπιτιού

Ο εγκέφαλος τώρα μαθαίνει να οργανώνει όσα πρέπει να γίνουν, να θέτει προτεραιότητες και να εκτελεί αποτελεσματικά. Και επειδή ο εαυτός είναι στο κέντρο των ενδιαφερόντων τους, οι δουλειές του σπιτιού απλώς δεν είναι προτεραιότητα.

Τι να κάνετε

• «Σπάστε» όσα πρέπει να γίνουν σε μικρότερες δουλειές.
• Χρησιμοποιήστε λίστες με όσα πρέπει να γίνουν ή υπενθυμίσεις.
• Φτιάξτε ρουτίνες μαζί τους, όχι μόνοι σας για εκείνους.

3. Διαμαρτύρονται για τα πάντα

Κλασική αξία της εφηβείας είναι η τάση να αμφισβητούν τα πάντα. Αυτό συμβαίνει επειδή πρέπει να καλλιεργηθεί η προσωπική κριτική σκέψη. Για να βρει κανείς τις προσωπικές του αξίες, είναι απαραίτητο να αμφισβητήσει των άλλων. Αυτό όμως δεν διαρκεί για πάντα.

Τι να κάνετε

• Ρωτάτε τους συχνά τι πιστεύουν και γιατί και μάθετε να ακούτε προσεκτικά.
• Εξηγήστε τους με υπομονή τη δική σας άποψη, χωρίς να τους την επιβάλλετε. Στόχος είναι να την κατανοήσουν, όχι να την αποδεχτούν.
• Παραμείνετε ψύχραιμοι, αλλά σταθεροί στις απόψεις σας.

iStock

4. Οι έφηβοι είναι εγωιστές

Πράγματι είναι, όμως η ανάπτυξη της δεξιότητας της ενσυναίσθησης έρχεται αργά. Στην πραγματικότητα, οι έφηβοι μόλις που αρχίζουν να μπορούν να σκέφτονται πέρα από τον εαυτό τους.

Τι να κάνετε

• Ρωτάτε τους συχνά: «πώς νομίζεις ότι κάτι τέτοιο θα τον/την έκανε να αισθανθεί;»
• Ξεκινήστε μια παρατήρηση, χρησιμοποιώντας το ρήμα «νιώθω», αντί του «με αναγκάζεις να...».
• Επιβραβεύστε τους, όταν δείχνουν ενσυναίσθηση.

5. Οι έφηβοι κάνουν κακές επιλογές

Οι ριψοκίνδυνες και ενίοτε επιθετικές συμπεριφορές έχουν εξήγηση. Όπως μας είπε η καθηγήτρια Βιολογίας, Φωτεινή Στυλιανοπούλου, η οποία έχει ασχοληθεί επισταμένως με τον εφηβικό εγκέφαλο, οι περιοχές που ελέγχουν τα συναισθήματα ωριμάζουν πρώτες, ενώ ο φλοιός και ιδίως ο προμετωπιαίος, αυτός που βρίσκεται μπροστά και ελέγχει τις λεγόμενες ανώτερες γνωσιακές λειτουργίες, τις επιτελικές λειτουργίες, τον σχεδιασμό, τη λήψη αποφάσεων και τον έλεγχο των παρορμήσεων και των συναισθημάτων, στο τέλος.

Αυτό το χαρακτηριστικό ως προς τη βιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου εξηγεί και πολλές από τις συμπεριφορές των εφήβων, όπως είναι η παρορμητικότητα, ακόμη και η επιθετικότητα. Στην ουσία, οι έφηβοι δεν είναι καλοί στο να ελέγχουν τα συναισθήματά τους, γιατί δεν έχει ωριμάσει το αντίστοιχο νευρωνικό υπόβαθρο.

Τι να κάνετε

• Συζητήστε εκ των προτέρων τις πιθανές επιπτώσεις των ακραίων συμπεριφορών.
• Επιτρέψτε τους να λένε «όχι» στο σπίτι, ούτως ώστε να μπορούν να το πουν και έξω από αυτό.
• Επιτρέψτε τους να παίρνουν συχνά αποφάσεις, έστω και για μικρά πράγματα, ώστε να εξασκηθούν στη διαχείρισή τους.

6. Αδιαφορούν όταν τους μιλάμε

Το να αποστρέφουν αλλού τα μάτια όταν τους μιλάμε και να δείχνουν ότι βαριούνται είναι πολύ συνηθισμένο και δικαίως μας εξοργίζει. Δεν πρόκειται όμως για ασέβεια. Στην πραγματικότητα, ο εγκέφαλος των εφήβων είναι ήδη υπερφορτωμένος όχι μόνο από πληροφορίες, αλλά και από στρες και καινούργια συναισθήματα, τα οποία προσπαθούν να διαχειριστούν.

Τι να κάνετε

• Πείτε αυτό που θέλετε σύντομα και στοχευμένα.
• Καλέστε τους για συζήτηση, αντί να εκβιάζετε την προσοχή τους.
• Δώστε τους χρόνο για να εμπλακούν με τους ρυθμούς τους στην κουβέντα.

7. Το δωμάτιό τους είναι ένα χάος

Πρόκειται για μια τυπική αναπτυξιακή συμπεριφορά. Σε αυτές τις ηλικίες οι έφηβοι βάζουν τις δικές τους προτεραιότητες που πρέπει να διαφέρουν από αυτές των γονιών τους. Και ο προσωπικός τους χώρος είναι το ιδανικό μέρος για να θέσουν τα δικά τους στάνταρ.

Τι να κάνετε

• Θέστε ξεκάθαρους κανόνες σχετικά με τους κοινόχρηστους χώρους, αλλά αφήστε τους ελευθερία στο δικό τους δωμάτιο, με μοναδική προϋπόθεση την υγιεινή (για παράδειγμα, δεν αφήνουμε αποφάγια για μέρες μέσα στο δωμάτιο).
• Σεβαστείτε τις επιλογές τους στον χώρο τους, όσο εσείς συνεχίζετε να διατηρείτε καθαρό και τακτοποιημένο το υπόλοιπο σπίτι.