ΦΙΛΙΕΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΠΩΣ ΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΙΣ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ (ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΟ ΣΟΥ)

Οι διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον, οι γνωστές «φιλίες στο σχολείο», έχουν μια συγκεκριμένη δυναμική που επηρεάζει την ψυχολογία τους με τρόπο καθοριστικό, δημιουργώντας συχνά άγχος και προβληματισμό. Πώς θα μπορούσες να αντιμετωπίσεις αυτή την κατάσταση τη νέα σχολική χρονιά;

Στον απόηχο της πιο ξέγνοιαστης εποχής του χρόνου, ενώ ίσως προσπαθείς να παρατείνεις την αίσθηση του καλοκαιριού με μικρές αποδράσεις και λίγες ακόμα θαλασσινές βουτιές, το φθινόπωρο είναι προ των πυλών. Είτε ασπάζεσαι τη γνώμη του Αμερικανού συγγραφέα Francis Scott Fitzgerald (1896–1940) ότι «η ζωή ξεκινά από την αρχή με την πρώτη ψύχρα του φθινοπώρου», είτε πιστεύεις ότι η συγκεκριμένη εποχή είναι απλώς ένα καταφύγιο για τους μελαγχολικούς, το σίγουρο είναι ότι το φθινόπωρο φέρνει –εκτός από τα κίτρινα φύλλα και τα πρωτοβρόχια– την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς.

Εάν είσαι γονέας, κηδεμόνας ή έρχεσαι συχνά σε επαφή με παιδιά, γνωρίζεις ότι επηρεάζονται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό από το άγχος της προετοιμασίας για τη νέα σχολική σεζόν. Στο επίκεντρο της αγωνίας τους συχνά βρίσκεται η κοινωνική τους δικτύωση, που στα μαθητικά χρόνια έχει να κάνει με τις φιλίες στο σχολείο.

Μπορεί ως ενήλικες πλέον να ξέρουμε ότι οι φιλίες αυτές είναι κατά κύριο λόγο βραχυπρόθεσμες και μεταβαλλόμενες, ωστόσο η ένταση των συναισθημάτων που προκύπτει από αυτές μπορεί να διαταράξει την ηρεμία και τη συμπεριφορά ενός παιδιού.

Ποιο είναι το άγχος για τις φιλίες στο σχολείο;

Τα παιδιά εκφράζουν το άγχος τους για τις φιλίες στο σχολείο άλλοτε ευθέως κι άλλοτε με έμμεσο τρόπο. Είτε το παιδί πηγαίνει για πρώτη φορά στο σχολείο, είτε συνεχίζει σε μεγαλύτερες τάξεις ή αλλάζει εκπαιδευτικό ίδρυμα, η αγωνία για την κοινωνικοποίησή του συνοψίζεται συνήθως σε ερωτήσεις όπως: Θα είμαι και φέτος στην ίδια τάξη με τους φίλους μου; Θα θέλουν να κάνουν παρέα μαζί μου; Θα μπορέσω να κάνω νέους φίλους; κ.ά.

iStock

Η Pamela D. Brown Ph.D., πιστοποιημένη σχολική ψυχολόγος και σύμβουλος με εμπειρία είκοσι ετών, εξηγεί ότι η ανησυχία για τις φιλίες στο σχολείο προκύπτει στους μαθητές σε κάθε ηλικία και συνήθως διαμορφώνεται ως εξής:

• Στο Δημοτικό, ορισμένα παιδιά εκφράζουν συχνά με έντονο τρόπο τη δυσαρέσκειά τους και απορρίπτουν κάποιο συμμαθητή με το να μην του μιλάνε ή να μην τον συμπεριλαμβάνουν σε δραστηριότητες και σε παιδικά πάρτι. Μια τέτοιου είδους συμπεριφορά μπορεί να είναι οδυνηρή για το δικό σου παιδί.
• Στο Γυμνάσιο, που η γνώμη των φίλων μετράει σαφώς περισσότερο από την αποδοχή των γονιών, οι διαρκώς εναλλασσόμενες παρέες φέρνουν στο προσκήνιο ένα καινούργιο επίπεδο αυτοσυνείδησης και μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την αυτοπεποίθηση ενός έφηβου μαθητή.
• Στο Λύκειο, οι φίλοι είναι συνήθως το απόλυτο μέτρο αυτοεκτίμησης. Για τον λόγο αυτό, η ιδέα ότι σε αφήνουν «απέξω» ή το αίσθημα ότι δεν ανήκεις κάπου μπορεί να σε κάνουν να αμφιβάλλεις για τον εαυτό σου.

Το άγχος είναι μόνο του παιδιού ή και δικό σου;

Όπως όλες οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένα παιδί, έτσι και το άγχος του για τις φιλίες στο σχολείο «περνάει» και σε εσένα – ενώ συχνά η δική σου ανησυχία προηγείται. Ενδέχεται μια εμπειρία από προηγούμενες χρονιές ή προβλήματα συμπεριφοράς του παιδιού που χρειάστηκε να διαχειριστείς ως γονέας να σε οδηγούν στην ανάγκη να προλάβεις τα γεγονότα. Συχνά βέβαια η ανησυχία μπορεί να είναι καθαρά δική σου και το ίδιο το παιδί να είναι ψύχραιμο – ίσως όχι άδικα, αφού τα πράγματα δεν είναι πάντα τόσο φοβερά.

iStock

Σε άλλη περίπτωση, η αγωνία σου μπορεί να προέρχεται από τον χαρακτήρα του παιδιού, που ξέρεις ότι δεν ευνοεί την επικοινωνία με τους συμμαθητές του. Όποιο κι αν είναι το σενάριο, καλό θα είναι να προσπαθήσεις να βελτιστοποιήσεις τις υπάρχουσες συνθήκες με ψυχραιμία.

Πώς θα βάλεις σε τάξη την ανησυχία για τις φιλίες στο σχολείο

Ξετυλίγοντας το κουβάρι του άγχους, είτε αυτό είναι κοινό με του παιδιού σου είτε το βιώνεις μόνο εσύ, η Dr. Brown προτείνει μερικές ιδέες που δεν θα εξαλείψουν μεμιάς την ανησυχία για τις φιλίες στο σχολείο, αλλά θα τη βάλουν σε ένα πλαίσιο, ώστε να μπορέσεις να τη διαχειριστείς προς όφελος δικό σου και κυρίως του ίδιου του παιδιού.

– Η ανησυχία σου βασίζεται σε κάποιο αίσθημα ή σε κάτι που συνέβη πραγματικά;

Μερικές φορές, οι προσδοκίες μας διαμορφώνονται από τις ανησυχίες που έχουν εκφράσει άλλοι άνθρωποι, όχι από κινδύνους που είναι πιθανό να χτυπήσουν και τη δική μας πόρτα.

– Μήπως ήταν μεμονωμένο γεγονός;

Κάτι που συνέβη μια φορά δεν είναι σίγουρο ότι θα συμβαίνει πάντα. Ένα μεμονωμένο γεγονός μπορεί να είχε έντονη επίδραση, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα ξαναγίνει.

– Υπάρχει ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα;

Οι προσδοκίες των παιδιών είναι ρεαλιστικές σχετικά με το πόσος χρόνος χρειάζεται για να αναπτυχθεί μια φιλία; Αν στο παρελθόν χρειάζονταν χρόνια για να αναπτυχθεί μια δυνατή φιλία, γιατί περιμένουμε τώρα να συμβεί σε μια στιγμή; Κι αν τα άλλα παιδιά έχουν ήδη δημιουργήσει στενούς φίλους, μπορεί να χρειάζονται χρόνο για να συμπεριλάβουν κάποιον καινούργιο – άλλωστε, κι εσύ δεν θα συμφωνούσες με την ιδέα να παρατήσουν τους φίλους που ήδη έχουν για χάρη κάποιου νέου.

– Είναι καλύτερος δείκτης οι φόβοι ή το ιστορικό τους;

Τα έχουν καταφέρει στο παρελθόν; Εάν τελικά το παιδί σου καταφέρνει να βρίσκει φίλους, γιατί θεωρείς ότι αυτή τη χρονιά θα είναι διαφορετικά; Λάβε υπόψη το προηγούμενο επιτυχημένο ιστορικό του παιδιού και θυμήσου ότι μπορεί αρχικά να έδειχνε κάποια ανησυχία για τις φιλίες στο σχολείο, όμως αυτές δεν επαληθεύτηκαν τελικά.

iStock

– Θα έβαζε το παιδί σου στοίχημα πως ο φόβος του θα βγει αληθινός;

Η απλή ερώτηση Βάζεις στοίχημα; που απευθύνουν συχνά τα παιδιά μεταξύ τους, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να αξιολογήσουμε πόσο σίγουρο είναι το παιδί για την έκβαση του χειρότερου σεναρίου.

– Βοηθάει η ανησυχία;

Όταν κάποιος είναι αγχωμένος, αυτό βελτιώνει το αποτέλεσμα των ενεργειών του; Οι περισσότεροι γνωρίζουμε ότι η ανησυχία δεν βοηθάει. Μπορείς να ρωτήσεις το παιδί σου: Όταν ανησυχείς νιώθεις καλύτερα ή χειρότερα; Τα καταφέρνεις καλύτερα όταν έχεις ηρεμία ή όταν έχεις άγχος;

Σύμφωνα με την ειδικό, ερωτήσεις όπως αυτές μπορούν να βοηθήσουν, ώστε εσύ και το παιδί σου να κατανοήσετε καλύτερα εάν η αγωνία για τις φιλίες στο σχολείο μπορεί να αντιμετωπιστεί με ψυχραιμία τη φετινή χρονιά.

Ωστόσο, εάν παρατηρείς ότι αυτό το μοτίβο ανησυχίας του παιδιού είναι επαναλαμβανόμενο και δεν παρέρχεται κατά τη διάρκεια της σχολικής περιόδου, ίσως πρέπει να αναζητήσεις τα βαθύτερα αίτια (π.χ. προβλήματα που αφορούν την ψυχική υγεία του παιδιού ή γεγονότα σχολικού εκφοβισμού). Σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς, που έρχονται καθημερινά σε επαφή με παιδιά και είναι συχνά οι πρώτοι που εντοπίζουν κάποια ιδιαίτερη συμπεριφορά, καθώς και με τη βοήθεια ειδικών ψυχικής υγείας, θα καταφέρεις να γίνεις υποστηρικτικός απέναντι στο παιδί που βιώνει άγχος για τις φιλίες στο σχολείο και να το βοηθήσεις να το ξεπεράσει.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.