ΜΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΤΕΙ ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ;

Μια δημοσιογράφος και συγγραφέας επιχειρεί να εξηγήσει τι είναι αυτό που ταλανίζει την έννοια της αρρενωπότητας στη σύγχρονη κοινωνία.

Η Christine Emba είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Το τελευταίο της βιβλίο έχει τίτλο «Rethinking Sex: A Provocation». Αντικείμενο του είναι η σεξουαλική ηθική της σύγχρονης εποχής που επιτρέπει τα πάντα, αρκεί να γίνονται συναινετικά και με ενθουσιασμό. Εφόσον όλοι λένε «ναι», γιατί αυτές οι εμπειρίες δημιουργούν τόσες απογοητεύσεις; Ή ακόμα και ντροπή;

Όπως γράφει η Emba, «η αλήθεια είναι ότι οι κανόνες που συνθέτουν τον σημερινό σεξουαλικό κώδικα με βάση τη συναίνεση ίσως στην πραγματικότητα να μην είναι η λύση στα σεξουαλικά μας προβλήματα, αλλά η αιτία τους. Η συναίνεση θέτει ένα καλό επίπεδο ηθικής αλλά ένα κακό έσχατο όριο».

Τι θέλει να πει ακριβώς; Εξηγεί πώς πολιτιστικές, ιστορικές και ψυχολογικές δυνάμεις έχουν παραμορφώσει την ιδέα μας για το σεξ, το τι επιτρέπεται και το τι θεωρείται «ασφαλές». Αποκαλύπτει πώς η άποψη για το «σεξ μόνο με συναίνεση» έχει παραβιάσει την ικανότητά μας να δημιουργήσουμε αυθεντικές και μακροχρόνιες σχέσεις, και μας εκθέτει περαιτέρω σε χρόνια απομόνωση και αγανάκτηση.

Κάνει έκκληση για μια πιο ανθρώπινη φιλοσοφία, που θα αρχίζει με τη συγκατάθεση και θα συνεχίζει με την εξήγηση πολύ πραγματικών συναισθηματικών, νοητικών, κοινωνικών και πολιτικών επιπτώσεων του σεξ. «Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να πει κανείς όχι σε ορισμένες σεξουαλικές πρακτικές ή να αμφισβητήσει συνολικά τις κοινωνικές προσδοκίες».

Το «Rethinking Sex» μας καλεί να φανταστούμε τι σημαίνει να θέλουμε το καλό των άλλων και πώς μπορούμε να επιτύχουμε μεγαλύτερη επιβεβαίωση, εκπλήρωση και ικανοποίηση για τον εαυτό μας.

Η άποψη της Christine Emba για την αρρενωπότητα σήμερα

Στο Big Think, η Christine Emba ανέλυσε τα της κρίσης που περνάει η σύγχρονη αρρενωπότητα.

«Όταν μιλάμε για την αρρενωπότητα, συνήθως λέμε κάτι αρνητικό», επισημαίνει. «Σε κάποιους κύκλους, φράσεις όπως “οι άντρες είναι σκουπίδια” ακούγονται καθημερινά. Η λέξη που ο κόσμος συνδέει περισσότερο με την αρρενωπότητα αυτήν την περίοδο είναι “τοξική”. Kαι δεν προμηνύει κάτι καλό για αυτήν.

»Είναι δύσκολο να γίνει κανείς πειστικός όταν λέει πράγματα όπως ότι οι άντρες είναι συνώνυμο του προβλήματος. Αν κοιτάξετε γύρω μας, και οι 45 πρόεδροι των ΗΠΑ ήταν άντρες. Στους αξιωματούχους των 500 κορυφαίων εταιρειών της χώρας το 2020 υπήρχαν περισσότεροι CEO που λέγονταν Μάικλ και Τζέιμς από ό,τι γυναίκες, συνολικά (40 έναντι 2)».

Bέβαια, η ίδια αναγνωρίζει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι CEO ή πρόεδροι των ΗΠΑ. Ωστόσο, λέει πως είναι πάντα «πιο εύκολο να επικεντρώνεσαι σε συγκεκριμένο σύνολο αντρών που τα πηγαίνουν καλά και να διαπιστώσεις ότι η πλειοψηφία τους δεν περνάει τόσο καλά».

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Γιατί υποφέρουν στην παρούσα φάση οι άντρες

Σύμφωνα με την Christine Emba, υπάρχουν τρεις τομείς κλειδιά στους οποίους υποφέρουν οι άντρες:

1. Η εργασία, που έχει αλλάξει μέσω της παγκοσμιοποίησης και της αποβιομηχανοποίησης. «Η οικονομία απαιτεί διπλώματα, με τη σωματική δύναμη να μην εκτιμάται όσο παλαιότερα. Βλέπουμε πολλούς ανέργους άντρες, ιδιαίτερα νεαρούς. Το ηλικιακό γκρουπ από τα 25 έως τα 34 είναι μεταξύ αυτών με τη μεγαλύτερη παραίτηση από την αγορά εργασίας».
2. Η εκπαίδευση. «Ο νόμος που επέτρεψε σε περισσότερες γυναίκες να σπουδάζουν προφανώς ήταν κάτι θετικό. Στην παρούσα φάση ωστόσο, παρατηρείται μια ανατροπή: πλέον οι γυναίκες παίρνουν τα περισσότερα πτυχία. Στην πανδημία κατεγράφη τεράστια μείωση στην εγγραφή φοιτητών. Το 70% όσων εγκατέλειψαν ήταν άντρες».
3. Η ενδοοικογενειακή ζωή. «Οι τελματωμένοι μισθοί, η συμμετοχή στην αγορά εργασίας και η μείωση στο επίπεδο της εκπαίδευσης έχουν συνέπειες και στην ενδοοικογενειακή ζωή. Το 34% των νέων γυναικών είναι εργένισσες. Ο αριθμός των συνομήλικων εργένηδων είναι κοντά στο 63%. Περισσότερες γυναίκες (56% έναντι 35%) λένε πως έχουν πρόβλημα με το να βρουν έναν σύντροφο ο οποίος να ανταποκρίνεται στα στάνταρ τους».

Η ίδια προσθέτει ότι παρατηρείται μια αποσταθεροποίηση στους παραδοσιακούς ρόλους στις σχέσεις: «Δηλαδή, της εικόνας που ήθελε ένα μέλος του ζευγαριού να βγάζει περισσότερα χρήματα από το άλλο, και παλαιότερα ήταν ο άντρας. Σήμερα, το 45% των γυναικών λένε πως παίρνουν τουλάχιστον τα ίδια χρήματα με τον σύντροφο τους. Το 1972, την ίδια συνθήκη ζούσε το 15%. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, όπως δεν είναι κακό που οι γυναίκες επικρατούν πια και στην εκπαίδευση. Δημιουργούν όμως μια αίσθηση αποσταθεροποίησης, πως ο κόσμος δεν είναι όπως ήταν, με τους άντρες να δυσκολεύονται να βρουν τη θέση τους στη νέα πραγματικότητα».

Τελικά, πού έχουν χαθεί οι άντρες;

Υπάρχει ένας αριθμός ανδρών που φαίνεται να έχει εξαφανιστεί από την κοινωνία. H ίδια τους εντάσσει στην κατηγορία NEET, που είναι αρκτικόλεξο από το «Not in Education, Employment or Training», δηλαδή εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή πρακτικής άσκησης. Και τι κάνουν;

«Είναι στο Internet», απαντάει. Πολλοί μένουν στο σπίτι και βγάζουν τα εσώψυχα τους στα online φόρουμ «incel» (εκ του involuntary και celibacy, δηλαδή άτομο που δεν έχει σεξουαλική σχέση μεν, αλλά δεν είναι κάτι που συμβαίνει με τη θέληση του), ή σε chats «ανδρών που κάνουν ό,τι θέλουν». Και στις δυο περιπτώσεις, λέει η ειδικός, γράφουν για το πόσο δυσαρεστημένοι είναι με τη ζωή τους και πόσο άδικα τους έχει φερθεί ο κόσμος.

«Μετά», προσθέτει, «υπάρχουν πάρα πολλοί άντρες που παίζουν video games αντί να συναναστρέφονται με ανθρώπους. Αυτό εντωμεταξύ είναι κάτι κατανοητό. Φαίνεται πως τα video games παρέχουν ευκαιρίες υλοποίησης στόχων ή να επιτύχουν σε κάτι, κατά μία έννοια».

Επίσης, υπάρχουν άντρες που ακολουθούν τους λεγόμενους manfluencers. Άντρες που χρησιμοποιούν ακραία ρητορική, για να «τροφοδοτούν τη λύπη και τους φόβους των αναγνωστών τους, λέγοντας τους πως ο κόσμος δεν τους έχει φερθεί καλά».

Το τελευταίο αυτό φαινόμενο έχει λέει και κάτι καλό: «Όταν ρωτώ νέους τι τους προσφέρουν αυτοί οι manfluencers, ένα από τα πρώτα πράγματα που ακούω είναι “ενσυναίσθηση”. Πως αυτοί οι άνδρες φαίνεται να νιώθουν το πρόβλημα τους και είναι ευθείς. Επίσης, μου λένε πως οι manfluencers προσπαθούν και να δώσουν λύσεις. Ένας προτείνει να καθαρίσουν το δωμάτιο τους. Κάτι που ακούγεται ως πολύ βασικό, κάτι που θα έλεγε ο παππούς ή ο πατέρας σου, αλλά απευθύνονται σε άντρες που δεν έχουν πρόχειρη μια πατρική φιγούρα ή έναν μέντορα στη ζωή τους που να τους λέει τι να κάνουν.

»Πολλοί από αυτούς τους manfluencers δίνουν συμβουλές στους νέους και πώς να ζουν, είτε πρόκειται για διατροφή είτε για σωματική δραστηριότητα που μπορεί να τους μεταμορφώσει άρδην. Προφανώς και μιλούν πολύ για την αρρενωπότητα, με τρόπο που να εμπνέει. Παρέχουν την εμπειρία σεμιναρίου με συμπυκνωμένη γνώση για τους νέους που τους παρακολουθούν και δεν ξέρουν τι να κάνουν με τη ζωή τους. Ή στη ζωή τους.

»Υπάρχει λοιπόν, μια θετική επιρροή που έχουν αυτού του τύπου οι influencers, ειδικά όταν λένε στους νέους άνδρες πράγματα όπως: Μην κάθεσαι άλλο στον καναπέ. Βγες έξω. Γνώρισε ανθρώπους, αν έχεις ανάγκη σύντροφο. Φτιάξε το κρεβάτι σου. Βρες μια δουλειά. Βελτιώσου σε μια ικανότητα».

«ΘΕΤΙΚΗ ΑΡΡΕΝΩΠΟΤΗΤΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΣ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΑΝΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟ ΑΛΛΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ».

Την ίδια ώρα, επισημαίνει ότι υπάρχει ένα αρνητικό – και είναι σημαντικό: «Ένα από τα πράγματα που παρατηρεί πρώτα κανείς σε αυτούς τους manfluencers είναι πως συχνά συζητούν για την αρρενωπότητα και τον ιδεατό ανδρισμό σε αντιδιαστολή με τη θηλυκότητα. Λένε πράγματα όπως “Οι άνδρες και οι γυναίκες είναι διαφορετικοί. Και αυτό είναι ωραίο” ή «Άντρες, σταματήστε να αναγκάζετε τη γυναίκα σας να δουλέψει» κ.ά. Ξοδεύουν πολύ χρόνο να μιλούν για το πώς ο φεμινισμός και οι φεμινίστριες κατέστρεψαν τους άντρες.

»Κάποιες φορές οι πιο ακραίοι αυτών των influencers παίρνουν τις θεωρίες και τις κάνουν πράξη. Έτσι έχουμε μια φιγούρα όπως είναι ο Andrew Tate, ο οποίος μιλάει συνεχώς για το πώς πνίγει και χτυπάει γυναίκες. Πρόσφατα συνελήφθη στη Ρουμανία για sex trafficking.

»Έτσι, κάποιες από αυτές τις συμβουλές απέχουν από την ενσυναίσθηση και γίνονται ξεκάθαρος μισογυνισμός».

Ένα όραμα θετικής αρρενωπότητας

Η Christine Emba καταλήγει στο ότι ενώ πιστεύει πως οι άντρες ανησυχούν για τη θέση τους στην κοινωνία και τον κόσμο, «πρέπει να υπάρχουν διαφορετικές λύσεις, ώστε να μπορούν να προχωρήσουν προς τα εμπρός. Αν όντως, θέλουμε να βοηθήσουμε τους άντρες να βγουν από την κρίση, χρειάζεται να βρούμε ένα όραμα θετικής αρρενωπότητας. Ένα που να εμπνέει και όχι να διασύρει. Πιστεύω πως πρέπει να είναι συγκεκριμένο, να “μιλάει” πραγματικά στους άνδρες, όχι κάτι του τύπου “για να μην είστε τοξικοί, γίνετε περισσότερο σαν τις γυναίκες”. Το θετικό όραμα πρέπει να λέει συγκεκριμένα τι πραγματικά σημαίνει να είσαι άντρας. Πώς αυτό που προτείνεται είναι καλό και πώς μπορείς εσύ να γίνεις καλύτερος».

«ΑΝ ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΘΗΣΕΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΑΣ, ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ ΦΥΛΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΥΗΜΕΡΟΥΝ».

Η Emba ρώτησε άντρες όλων των ηλικιών για το δικό τους όραμα θετικής αρρενωπότητας «και λίγα πράγματα ακούστηκαν πάρα πολύ. Ένα ήταν η δύναμη –όχι απαραίτητα η φυσική–, η αυτοκυριαρχία, η ηγεσία, η υπευθυνότητα και η έγνοια για άλλους. Έχω την αίσθηση πως κάποιες από αυτές τις ποιότητες υπάρχουν στη βιολογία. Η σεξουαλική ορμή και η αυτοπεποίθηση συνδέονται με την ανδρική ορμόνη που λέγεται τεστοστερόνη.

»Το κλειδί είναι πως πρέπει να διοχετεύσουν αυτές τις ποιότητες για να γίνουν κοινωνικοί. Η θετική αρρενωπότητα σημαίνει να χρησιμοποιείς γνωρίσματα που είναι χαρακτηριστικά των αντρών για το καλό άλλων και της κοινωνίας.

»Όταν μιλάμε για αρρενωπότητα ή ανδρισμό ή ανδροπρέπεια, συχνά αναφέρουμε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (π.χ. θάρρος ή δύναμη). Αποδίδοντας ωστόσο συγκεκριμένα γνωρίσματα στην αρρενωπότητα, ίσως να λέμε πως τα ίδια δεν αφορούν και τις γυναίκες. Λέγοντας πως οι καλοί άνδρες είναι οι δυνατοί άντρες, δεν λέμε ουσιαστικά ότι οι γυναίκες πρέπει να είναι αδύναμες; Όταν λέμε πως οι άνδρες είναι ηγέτες, δεν υπονοούμε ότι οι γυναίκες πρέπει να ακολουθούν;»

Η ειδικός καταλήγει με την εξής διαπίστωση: «Τα φύλα ανεβαίνουν και κατεβαίνουν μαζί. Το ένα νοιάζεται για το άλλο και ως εκ τούτου το ένα θα έπρεπε να θέλει το καλό του άλλου. Αν τώρα, θέλουμε να διευρυνθεί και να ανθήσει η κοινωνία μας, και τα δυο φύλα πρέπει να ευημερούν».