Ο ΚΟΥΤΣΟΜΠΟΛΗΣ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΣ ΒΛΑΠΤΕΙ ΣΟΒΑΡΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Υπάρχει σε κάθε γραφείο κάποιος που θέλει να ξέρει τα πάντα για σένα και τους άλλους: τι κάνετε, με ποιον μιλάτε, πώς είναι η προσωπική σας ζωή. Μπορεί να τον λες κουτσομπόλη ή απλώς περίεργο, όμως η επιστήμη δείχνει ότι η αδιακρισία του δεν είναι μόνο ενοχλητική· βλάπτει την ψυχική σου υγεία και μειώνει την απόδοσή σου στη δουλειά.

Υπάρχει τουλάχιστον ένας ή μία σε κάθε γραφείο. Για την ακρίβεια, σε κάθε δουλειά. Θα τον αισθανθείς πάνω από τον ώμο σου να προσπαθεί να δει τι γράφεις και να κάνει τα αφτιά του κεραίες για να πιάσει τι λες στο τηλέφωνο ή τι συζητάς με συναδέλφους – μα κι εσείς, δεν τον καλέσατε στην κουβέντα! Ακόμα καλύτερα, θα έρθει να σε ρωτήσει με θράσος τι πλάνα έχεις για το ΣΚ, πώς πάνε τα γκομενικά σου ή ποια είναι τα νέα της φαμίλιας σου, κι ας μην τον συμπαθείς ή (προσπαθείς μάταια να) σου περνά αδιάφορος. Ο κουτσομπόλης συνάδελφος έχει τον τρόπο να σε ταράξει.

Στα αγγλικά τον λένε nosy, από τη μύτη (nose) που πάντα προσπαθεί να χώνει παντού. Εμείς, παρότι έχουμε την πιο πλούσια γλώσσα του κόσμου (τρία θαυμαστικά) και χρησιμοποιούμε τη φράση με τη μύτη, τον λέμε απλώς περίεργο. Εντάξει, τον λέμε και «κουτσομπόλη» ή «Κατίνα». Βέβαια, και «Παντελή» να τον πεις ή όπως αλλιώς θες, τη ζημιά θα στην κάνει. Θα σου χαλάσει τη διάθεση, θα σε αποσπάσει από τη δουλειά σου και, όπως έδειξε έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, θα βλάψει την υγεία σου.

Η περιέργεια του συναδέλφου σκοτώνει... τους άλλους

Λένε ότι η περιέργεια σκότωσε τη γάτα· εν προκειμένω η γάτα τη γλιτώνει. Ο περίεργος συνάδελφος δε θα φάει το δικό του κεφάλι με την αδιακρισία του, αλλά το δικό σου. Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Business and Psychology έδειξε ότι οι κουτσομπόληδες του γραφείου αυξάνουν τα επίπεδα στρες στους άλλους εργαζόμενους.

Για να δούμε τι σημαίνει αυτό, ας μείνουμε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου διενεργήθηκε η μελέτη. Σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής Υπηρεσίας Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας (OSHA), το στρες στον εργασιακό χώρο ευθύνεται για 120.000 θανάτους ετησίως, ενώ το 84% των εργαζομένων δηλώνει ότι οι συνθήκες εργασίας έχουν συμβάλει στην εκδήλωση τουλάχιστον μίας ψυχικής διαταραχής.

Επιπλέον, το εργασιακό στρες συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιοπάθειες, καρκίνο, λοιμώξεις, διαβήτη και υπέρταση – κι ας μη βιαστούμε να του ρίξουμε όλη την ευθύνη τουλάχιστον για την τελευταία, όσο κι αν μας ανεβάζει την πίεση με τη συμπεριφορά του. Όμως, να του πούμε ότι έχει βάλει το χεράκι του.

Η ΑΔΙΑΚΡΙΣΙΑ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΕ BURNOUT.

Το βιώνει 1 στους 3

Η έρευνα, που διεξήχθη από τον Richard A. Currie, οργανωσιακό ψυχολόγο στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, και τον Mark G. Ehrhart από το Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Φλόριντα, αποτελεί την πρώτη συστηματική προσπάθεια μέτρησης και ορισμού της αδιακρισίας στον εργασιακό χώρο.

«Νομίζω πως όλοι έχουμε βρεθεί σε καταστάσεις όπου κάποιοι ένιωσαν ότι έχουν δικαίωμα να ασχοληθούν με τα συναισθήματά μας ή εμάς τους ίδιους, με κάποιον τρόπο», δήλωσε ο Currie. «Αυτό που πραγματικά μου κέντρισε το ενδιαφέρον για την ιδιωτικότητα στον χώρο εργασίας είναι η σύγχρονη τάση που προωθεί την αυθεντικότητα. Ακούγεται υγιές να "είσαι εντελώς ο εαυτός σου στη δουλειά", φαίνεται όμως ότι έτσι σχεδόν διαγράφονται τα όρια ανάμεσα σε επαγγελματική και προσωπική ζωή. Αυτό δημιουργεί πίεση, δυσφορία, ίσως και εργασιακό burnout και στρες»

Στη μελέτη συμμετείχαν 350 νέοι ενήλικες, που κλήθηκαν να προσδιορίσουν τι εστί κουτσομπόλης στη δουλειά και πόσο συχνά αντιμετωπίζουν τέτοιες συμπεριφορές. Ένας στους τρεις δήλωσε ότι βλέπει συναδέλφους να γίνονται αδιάκριτοι τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, με παρόμοια αναλογία να το παρατηρεί σε μηνιαία βάση.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Τι βαφτίζεις «περιέργεια»;

Μέσα από μια σειρά τεσσάρων μελετών, η ομάδα του Currie ανέπτυξε έναν ολοκληρωμένο ορισμό της εργασιακής αδιακρισίας ως «ενοχλητικές προσπάθειες των εργαζομένων για πρόσβαση σε ιδιωτικές πληροφορίες συναδέλφων». Ο ορισμός αυτός τη διακρίνει από άλλες παρεμφερείς συμπεριφορές και έννοιες χωρίς αρνητικό πρόσημο, όπως η κοινωνική περιέργεια (social curiosity). Όπου κοινωνική περιέργεια, σκέψου το «κοινωνικό ενδιαφέρον», όχι με την ειρωνική χρήση του αντί του κουτσομπολιού, αλλά ως γνήσιο ενδιαφέρον να μάθεις για τους άλλους, πώς ζουν, τι σκέφτονται, πώς συμπεριφέρονται.

Οι ερευνητές δημιούργησαν μια κλίμακα αδιακρισίας που μετρά την εισβολή του συναδέλφου στα επαγγελματικά όσο και στα προσωπικά, από την αναζήτηση πληροφοριών για ζητήματα της δουλειάς, μέχρι την προσπάθεια να μάθουν λεπτομέρειες για τη ζωή εκτός γραφείου. Έτσι, διαπίστωσαν ότι η περιέργεια δεν αφορά μόνο την ίδια τη συμπεριφορά, αλλά και την αντίληψη που έχει κανείς γι’ αυτήν.

«Αν δεν τη σκεφτούμε απαραίτητα ως συμπεριφορά», εξηγεί ο Currie, «αλλά ως έναν τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε ή αξιολογούμε τις προσπάθειες κάποιου άλλου να αντλήσει πληροφορίες, τότε μπαίνουν στο παιχνίδι πολλές ατομικές παράμετροι, όπως η προσωπικότητα ή οι εχθρικές προκαταλήψεις, που μπορεί να καθορίσουν γιατί κάποιος είναι περισσότερο ή λιγότερο πιθανό να θεωρήσει έναν άλλον περίεργο».

Κλείνονται στο καβούκι τους

Φαίνεται πως οι επιθέσεις αδιακρισίας δεν είναι απλώς ενοχλητικές, αλλά ωθούν τα θύματα στην αυτοπροστασία. Οι έρευνες έδειξαν πως οι εργαζόμενοι αποφασίζουν να κλειστούν στο καβούκι τους και να θέσουν αυστηρότερα προσωπικά όρια. Εκτός όμως από το αυξημένο στρες για τους ίδιους, υπάρχουν συνέπειες και για την εργοδοσία, καθώς μειώνεται η απόδοση και σταματά η ανταλλαγή γνώσης για ζητήματα της δουλειάς. Αλλά ο ίδιος ο οργανισμός ή η επιχείρηση μπορεί να αυτοϋπονομεύονται: εργασιακά περιβάλλοντα που προάγουν τον ανταγωνισμό μεταξύ των εργαζομένων αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο πρόβλημα αδιακρισίας.

ΕΝΑΣ ΣΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΒΙΩΝΕΙ ΑΔΙΑΚΡΙΤΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ.

Οι αδιάκριτες συμπεριφορές πλήττουν τους νέους

Η έρευνα αποκάλυψε ότι οι νεότεροι εργαζόμενοι αναφέρουν πιο συχνά αδιάκριτες συμπεριφορές από τους μεγαλύτερους σε ηλικία συναδέλφους τους. (Φαντάζομαι δεν πέφτεις απ’ τα σύννεφα αν σκεφτείς ότι έμαθαν στα «εσείς παιδάκια θα κάνετε;» ή «πότε θα παντρευτείς;»). «Αναρωτιέμαι αν μεταφράζεται σε διαφορές μεταξύ γενεών, όχι μόνο ως προς την πιθανότητα να γίνεσαι ή να θεωρείσαι από τους άλλους αδιάκριτος, αλλά και στο πώς αξιολογείς και ανταποκρίνεσαι στους άλλους», σχολιάζει ο Currie.

Αυτές οι διαφορές ενδέχεται να έχουν συνέπειες για την ψυχική υγεία στα εργασιακά, δεδομένου ότι 76% των εργαζομένων στις ΗΠΑ αναφέρει τουλάχιστον ένα σύμπτωμα ψυχικής διαταραχής. Αν οι νεότεροι εργαζόμενοι είναι πιο επιρρεπείς στην πίεση και το άγχος εξαιτίας τέτοιων συμπεριφορών, ίσως θα πρέπει να αναμένεται μια ευρύτερη κρίση υγείας των εργαζομένων.

Ποιος μπορεί να δώσει τη λύση;

Η μελέτη του Currie έδειξε ότι η αδιακρισία στον χώρο εργασίας δεν είναι απλώς ενοχλητική συμπεριφορά, αλλά σημαντικός στρεσογόνος παράγοντας με επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την απόδοση. Το πρόβλημα όμως δεν αφήνει απέξω τη διοίκηση. Σε μεταγενέστερη έρευνά του σε προσωπικό χώρων εστίασης, διαπιστώθηκε ότι οι περίεργοι και κουτσομπόληδες προϊστάμενοι επηρεάζουν αρνητικά τους εργαζόμενους, που αισθάνονται ότι δεν υπάρχει δικαιοσύνη και καταλήγουν λιγότερο πρόθυμοι να ανταλλάξουν γνώσεις γύρω από τη δουλειά.

Ποια είναι λοιπόν η λύση; Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι επικεφαλής μπορούσαν να αντισταθμίσουν τον αντίκτυπο από τις αδιάκριτες συμπεριφορές τους, επιλέγοντας να είναι αυθεντικοί και εμπνέοντας εμπιστοσύνη. Δεν ξέρω αν θα μου ήταν αρκετό. Ίσως είναι και θέμα διαφορετικής κουλτούρας (η έρευνα διεξήχθη στην Ταϊβάν). Εφόσον όμως η ψυχική ευημερία των εργαζομένων δεν περνά πλέον στα ψιλά –τουλάχιστον σε σοβαρές εταιρείες και οργανισμούς– η αναγνώριση και διαχείριση τέτοιων ενοχλητικών συμπεριφορών είναι αναγκαίες.