ΠΟΣΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΠΑΤΕΡΑΣ ΣΗΜΕΡΑ;

Με αφορμή την Ημέρα του Πατέρα ζητήσαμε από πέντε άντρες να μοιραστούν μαζί μας τα άγχη, τους προβληματισμούς και τις στιγμές ευτυχίας που γεννά η πατρότητα.

Πατρότητα. Αυτό το μεγάλο μυστήριο. Τι να συμβαίνει άραγε στο μυαλό αυτών των ανθρώπων που τους φωνάζουμε «μπαμπά», «πατέρα» ή –όπως στη δική μου περίπτωση– «μπα»; Ως γνήσια εκπρόσωπος της γενιάς των millennials, ποτέ δεν κατάλαβα τι σκεφτόταν ο δικός μου μπαμπάς. Ελάχιστες ήταν οι φορές που τον είχα δει ευάλωτο, που τον είχα δει να συγκινείται. Νομίζω ότι σε όλη του τη ζωή ακολουθούσε όσο πιο πιστά γινόταν τα πρότυπα γονεϊκότητας που του πέρασαν οι δικοί του γονείς. Τα καλά και τα άσχημα.

Τώρα που μεγάλωσα κι εκείνος δεν βρίσκεται πια μαζί μας, άρχισα να κατανοώ το πλαίσιο μέσα στο οποίο γαλουχήθηκε, τις αντιδράσεις του. Εξακολουθώ, ωστόσο, να αναρωτιέμαι τι να σκεφτόταν ο άνθρωπος αυτός, όταν έβλεπε εμένα και την αδερφή μου.

Με αφορμή την Ημέρα του Πατέρα, ζητήσαμε από πέντε άντρες να μοιραστούν μαζί μας τις δικές στους σκέψεις και τα δικά τους άγχη γύρω από την πατρότητα.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

«Όπως και να φαντάζεσαι την πατρότητα πριν αποκτήσεις παιδί, δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα που θα βιώσεις», Χρήστος Κρεκούκης

Έχω έναν γιο 13 μηνών. Η μεγαλύτερη δυσκολία για μένα στην πατρότητα ήταν να χωρέσω τα πάντα μέσα στη μέρα, ειδικά στην δική μας περίπτωση που δεν είχαμε βοήθεια. Να φτιάξω ένα πρόγραμμα που καθένας θα βρει χρόνο για τον εαυτό του, αλλά και για το μαζί. Χρόνο να ξεκουράζεται, αλλά και να βοηθά στο σπίτι.

Άγχος για τα πρακτικά είχα μόνο τους δύο πρώτους μήνες. Πώς ταΐζεις μωρό, πώς το κάνεις μπάνιο, πώς καταλαβαίνεις γιατί κλαίει: αν πεινάει, αν νυστάζει, αν είναι λερωμένο, αν έχει πυρετό ή κολικό. Ευτυχώς, μας είχε βοηθήσει πολύ ο γιατρός σε όλα αυτά. Όταν βγήκαμε από το μαιευτήριο, η γυναίκα μου είχε ράμματα και επικείμενη μαστίτιδα (κάτι που μάθαμε αργότερα). Ήταν μια δύσκολη εμπειρία.

«ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ Ο ΙΔΙΟΣ ΠΑΤΕΡΑΣ ΣΤΟ ΜΑΙΕΥΤΗΡΙΟ, Ο ΙΔΙΟΣ ΟΤΑΝ ΤΟ ΜΩΡΟ ΕΙΝΑΙ ΔΥΟ ΜΗΝΩΝ, ΕΞΙ ΜΗΝΩΝ Ή ΕΝΟΣ ΕΤΟΥΣ. ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΣΥΝΕΧΩΣ ΑΛΜΑΤΑ. ΑΛΛΟΤΕ ΜΙΚΡΟΤΕΡΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΤΕ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ»

Πριν γίνω πατέρας, διάφοροι έρχονταν και μου έλεγαν πως το παιδί θα αλλάξει τη ζωή μου προς το καλύτερο και θα με κάνει καλύτερο άνθρωπο. Κανείς δεν ήρθε να μου πει κάνε ταξίδια, ζήσε εμπειρίες, ζήσε όσο μπορείς γιατί έρχονται δύσκολες μέρες. Η απόφασή μας να κάνουμε παιδί ήταν απόλυτα συνειδητή. Δεν παύει όμως η ζωή σου να αλλάζει και όχι πάντα προς το καλύτερο. Ούτε γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος.

Η ζωή με ένα παιδί σε αλλάζει. Η νέα αυτή κατάσταση είναι πολύ απαιτητική. Δεν είσαι πια ελεύθερος να πας όπου θες, όποτε θες. Δεν μπορούμε να βγούμε με το παιδί το βράδυ. Δεν μπορούμε να κάνουμε ό,τι κάναμε πριν το παιδί. Έχουμε προσαρμόσει την ζωή μας στα ωράρια και στα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε με το παιδί. Όπως και να φαντάζεσαι τον ρόλο του πατέρα πριν αποκτήσεις παιδί, δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα που θα βιώσεις. Δεν είσαι ο ίδιος πατέρας στο μαιευτήριο, ο ίδιος όταν το μωρό είναι δύο μηνών, έξι μηνών ή ενός έτους. Είναι σαν να κάνεις συνεχώς άλματα. Άλλοτε μικρότερα και άλλοτε μεγαλύτερα. Το σίγουρο είναι ότι αυτός ο ρόλος δεν μαθαίνεται. Θα κάνεις πολλά λάθη. Αποφάσισα, όμως, πως θα το διασκεδάσω, θα το ζήσω όσο καλύτερα μπορώ με όλες τις δυσκολίες και τις αγωνίες.

«Νιώθω ότι ο ρόλος μου είναι να λειτουργώ ως σημείο αναφοράς για το πώς θα προχωρήσει το παιδί στη ζωή του», Νίκος Μουμούρης

Είμαι πατέρας με συνεπιμέλεια. Η κόρη μου σήμερα είναι 15 ετών και από πολύ μικρή μεγαλώνει σε δύο διαφορετικά σπίτια. Είναι μια βδομάδα με τη μαμά της και μια βδομάδα μαζί μου. Σαν πατέρας θυμάμαι πάντα αυτό που μου είχε πει κάποτε ένας πιο έμπειρος, ότι δεν υπάρχει περίπτωση να μην κάνεις λάθη. Νιώθω ότι ο ρόλος μου είναι να δημιουργώ αναμνήσεις και εμπειρίες για την κόρη μου και να λειτουργώ ως ένα είδος πινέζας πάνω στον χάρτη, ως σημείο αναφοράς για το πώς θα προχωρήσει το παιδί στην ενηλικίωση και μετά στη ζωή του.

Βλέπω την πατρότητα σαν μια διαρκή προσπάθεια. Είναι λιγότερο προβεβλημένη από την μητρότητα, το λέω σαν διαπίστωση, όχι σαν παράπονο, γιατί το στερεότυπο θέλει τον πατέρα να είναι χαμένος 60 με 70 ώρες την εβδομάδα από το σπίτι, αποστασιοποιημένος από την καθημερινότητα του παιδιού του.

Κάθε περίοδος της ζωής με την κόρη μου είχε τις δυσκολίες της. Όταν ήταν μικρή πώς να της εξηγήσεις το διαζύγιο; Έπειτα, δυσκολευόμουν και σε πιο πρακτικά θέματα, όπως το πώς να συνδυάσω τα χρώματα στα ρούχα της. Υπήρχαν φορές που ήταν σαν να έχω βγάλει το παιδί από ένα σπίτι που μόλις πήρε φωτιά.

Μετά έρχεται η εφηβεία. Βλέπεις την εξέλιξή του στην μπουγάδα. Βλέπεις να φεύγουν τα λούτρινα παιχνίδια και να μπαίνουν οι αφίσες. Βλέπεις πώς αλλάζουν οι μουσικές προτιμήσεις. Προσπαθείς να πεις κάτι, όπως «φόρα αθλητικά παπούτσια στην συναυλία» και έρχεται η αντίδραση: «Μα γιατί;» «Για να μπορείς να τρέξεις αν γίνει κάτι». Δεν μπορεί να το καταλάβει, γιατί δεν έχει την εμπειρία. Αλλά είναι και στιγμές που την ακούς να περιγράφει κοινές σας αναμνήσεις, κάποια μέρα που εσύ ο μπαμπάς της ήσουν κάπου και έλεγες κάτι, όπως κι εσύ θυμάσαι τους δικούς σου γονείς, και είναι μαγικό πράγμα να βλέπεις αυτή τη συνέχεια και την εξέλιξη των πραγμάτων.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

«Φρόντιζα να μην νιώσει ο Γιώργος απειλή ότι πάω να του διαταράξω την ισορροπία που έχει με τον βιολογικό του πατέρα», Χάρης Καρανίκας

Στην δική μας περίπτωση, η σχέση μου με την Ελένη εξελίχθηκε ταυτόχρονα με τη σχέση μου με τον γιο της, τον Γιώργο. Θυμάμαι τη μέρα που μου είπε «θέλεις να γίνεις ο νέος άντρας της μαμάς μου;». Ωστόσο, μετά η ισορροπία στη σχέση παιδιού και πατριού είναι λεπτή. Τότε ήμουν τριάντα χρονών και με απορροφούσε περισσότερο η επαγγελματικά μου ζωή. Επίσης, στις αρχές της δεκαετίας του 2000 δεν ήταν τόσο συνηθισμένο το να ζητάς βοήθεια ειδικού. Δεν έβλεπα τα πράγματα όπως τα βλέπω τώρα, που έχω απευθυνθεί σε έναν ψυχολόγο.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, αυτό που εγώ προσπάθησα ήταν να μην πάρω ποτέ τον ρόλο του βιολογικού πατέρα, που είχε πάντα τον πρώτο λόγο σε ό,τι αφορούσε το παιδί. Ακόμα και μετά το γάμο μας με την Ελένη, έδινα χώρο στον Γιώργο, ώστε να είναι ξεκάθαρο στο μυαλό του ότι έχει τον βιολογικό του πατέρα και έχει και τον άντρα της μαμάς του. Φρόντιζα να μην νιώθει απειλή, ότι πάω να διαταράξω την ισορροπία που έχει με τους βιολογικούς του γονείς. Από τη μία, διατηρούσα πάντα μια απόσταση. Από την άλλη, ένιωθα ότι δεν πρέπει να νομίζει ο Γιώργος ότι δεν μπορεί να μου μιλήσει, να μου πει τα προβλήματά του, τις ανησυχίες του. Προσπαθούσα να υπάρχει ισορροπία και να νιώθει ότι μπορεί να με θεωρεί δικό του άνθρωπο.

Υπήρξε, βέβαια, η περίοδος που ο Γιώργος είχε νεύρα μαζί μου και τα εκδήλωνε. Μου έκανε ξεκάθαρο ότι πρώτα ερχόταν αυτός και η μητέρα του, και μετά ερχόμουν εγώ. Αν και εκείνος με προσκάλεσε στην οικογένεια, όταν έβλεπε ή ένιωθε ότι η ισορροπία αυτή διαταρασσόταν, γινόταν λίγο επιθετικός. Όταν τον γνώρισα ήταν 3-4 ετών και στην ηλικία αυτή οι δεσμοί γιου-μάνας είναι ισχυροί.

Η επιθετικότητα σταμάτησε όταν ένιωσε ότι δεν απειλείται. Η σχέση μας ωρίμασε και χάθηκε ο φόβος ότι θα αλλάξει η ζωή του. Έπειτα, γεννήθηκε ο αδερφός του, του οποίο είμαι βιολογικός πατέρας, και αυτό θεωρώ ότι δημιούργησε μια πιο ξεκάθαρη σύνδεση μεταξύ μας. Είδε ο Γιώργος ότι υπάρχει ένα κοινό σημείο αναφοράς όσον αφορά τη σχέση μας με την Ελένη, ένιωσε ότι υπάρχει μια μοιρασιά, ότι δεν είμαστε εντελώς ξένα σώματα.

Τώρα, μετά από είκοσι χρόνια, είμαστε πλέον μπαμπάς και γιος.

«Η πατρότητα σήμανε μια απότομη μετάβαση στην ενήλικη ζωή», Θανάσης Τ.

Ήμουν ο πρώτος από την παρέα που απέκτησε παιδί και μάλιστα σε μία σχετικά μικρή ηλικία για την εποχή. Μέχρι εκείνη τη στιγμή έβγαινα, δεν είχα υποχρεώσεις. Αν και πολλοί στην ηλικία αυτή δουλεύουν, κάνουν οικογένεια, εμείς σαν παρέα ήμασταν χαλαροί, είχαμε δώσει μία παράταση στην εφηβεία.

Άλλαξε απότομα η ζωή μου. Η πατρότητα σήμανε μία γρήγορη μετάβαση από μία φάση σχεδόν εφηβική στην ενήλικη ζωή. Άρχισα να χάνω στιγμές από τις ζωές των φίλων μου κι αυτό τότε μου είχε στοιχίσει. Ίσως η μεγαλύτερη αλλαγή για μένα να αφορούσε την περίοδο των διακοπών, που είχα μάθει να μοιράζω με συγκεκριμένο τρόπο. Πήγαινα μία εβδομάδα διακοπές με τη σύντροφό μου και άλλη μία με την παρέα μου, ώστε να κρατάμε τη μεταξύ μας ισορροπία. Με τα παιδιά η ρουτίνα αυτή διακόπηκε. Τελικά, όμως, προσαρμοστήκαμε όλοι και δεν υπήρξε ποτέ θέμα σε σχέση με τα παιδιά (τώρα είναι δύο). Όπου πηγαίναμε μπορούσαμε και μπορούμε να τα πάρουμε μαζί μας.

ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΑ, ΧΑΙΡΟΜΑΙ ΠΟΥ Η ΚΟΡΗ ΜΟΥ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΒΡΕΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ, ΜΕ ΤΡΟΜΑΖΟΥΝ ΤΑ ΠΑΝΤΑ.

Δεν θέλω να κάνω διακρίσεις ανάμεσα στα παιδιά και προσπαθώ ότι κάνω με την κόρη μου να το κάνω και με τον γιο μου και το αντίστροφο, αλλά το ιδανικό αυτό σενάριο δεν εφαρμόζεται πάντα στην πράξη. Η πρώτη πλέον πλησιάζει στην εφηβεία και αυτονομείται και ο δεύτερος (είναι μικρότερος) με ζητάει ακόμα. Ίσως λόγω πρακτικών καθημερινών ζητημάτων να περνάω περισσότερο χρόνο με εκείνον, αλλά όταν περνάω χρόνο με την κόρη μου βλέπω την σχέση μας να επιστρέφει στις γερές της βάσεις.

Όσο για τα άγχη μου σε σχέση με τα παιδιά; Η κόρη μου προσπαθεί να κερδίσει την ανεξαρτησία της και αυτό βγαίνει σε κάθε πλευρά της ζωής της. Από τη μία χαίρομαι που προσπαθεί να βρει τον εαυτό της και να σταθεί στα πόδια της, από την άλλη με τρομάζουν τα πάντα, τα κοινωνικά δίκτυα, οι άγνωστοι που θα γνωρίσει. Το χάσμα γενεών υπάρχει, όσο κι αν θεωρείς ότι είσαι μέσα στα πράγματα.

Με τον μικρό με πιάνει άγχος μην απομονωθεί, πόσο εύκολα κοινωνικοποιείται. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχει βάση η ανησυχία μου αυτή, καταλαβαίνω ότι προβάλλω πάνω του δικές μου ανασφάλειες, γιατί είναι πιο κοντά στον δικό μου χαρακτήρα.

«Ήρθε η διάγνωση για το ένα μας παιδί και γίναμε μια “ατυπική” οικογένεια», Α.Κ.

Μεγαλώνουμε με τη γυναίκα μου δύο αγόρια. Αυτό από μόνο του είναι απαιτητικό. Και τα μεγαλώνουμε στην Αθήνα, ενώ εργαζόμαστε και οι δύο και δεν έχουμε εξωτερική βοήθεια. Με αυτά τα δεδομένα, η βασική μου έγνοια ήταν πάντα να είμαι όσο το δυνατόν παρών και να ανταποκρίνομαι με επάρκεια στους πολλαπλούς ρόλους που καλείται να υπηρετήσει ο σύγχρονος πατέρας. Ας μην ξεχνάμε ότι το πρότυπο της πατρότητας έχει αλλάξει σημαντικά από τότε που ήμασταν εμείς παιδιά και η εποχή μας είναι αν μη τι άλλο ιδιαιτέρως περίπλοκη.

Η φυσική παρουσία δεν ήταν πάντα εύκολη. Πολλές φορές περιοριζόταν αργά το βράδυ, ή μεταξύ τηλεφωνημάτων και emails. Άλλες φορές η πνευματική παρουσία δεν ήταν δεδομένη. Περνούσες τυπικά χρόνο με τα παιδιά, αλλά χωρίς να είσαι 100% μαζί τους. Συχνά αισθανόμουν, και αισθάνομαι, ένα άγχος απόδοσης: να είμαι καλός πατέρας (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό), να έχω διαρκώς το νου μου και να προστατεύω την οικογένειά μου, να κρατάω δύσκολες ισορροπίες. Να είμαι φίλος (κάτι που μου βγαίνει πιο αυθόρμητα) και παράλληλα να είμαι αυτός που βάζει όρια (κάτι που με δυσκολεύει αρκετά). Καμιά φορά αναρωτιόμουν μήπως το παρακάνω «επιστήμη». Είμαι απλά ένας γονιός.

Μέχρι που ήρθε η διάγνωση ότι το ένα μας παιδί ανήκει στο φάσμα του αυτισμού και γίναμε μια «ατυπική» οικογένεια. Αυτό εξηγούσε πολλά που δεν καταλαβαίναμε μέχρι τότε. Αφαιρούσε, όμως, και μεγάλο μέρος του αυθορμητισμού στην καθημερινότητά μας, ο οποίος έδινε τη θέση του σε πιο τυποποιημένους κανόνες. Το να είμαι γονιός έπρεπε τελικά να γίνει «επιστήμη». Η ιδιαίτερη αυτή συνθήκη προσθέτει μεγάλη κόπωση στις πλάτες μας και επιπλέον άγχη. Η πιο μεγάλη πρόκληση τώρα είναι να μένεις δυνατός και ήρεμος. Η ενότητα του ζευγαριού, την οποία ευτυχώς διατηρούμε, βοηθάει πολύ, γιατί επιτρέπει και στους δύο μας να παίρνουμε τον χρόνο μας και την απόστασή μας όποτε το χρειαζόμαστε, για να γεμίζουμε τις μπαταρίες μας.

Επίσης, αναγκαίο είναι ένα δίκτυο υποστήριξης, που εμείς το έχουμε μόνο εν μέρει. Οι εξωτερικές βοήθειες είναι απαραίτητες για να βοηθούν στις ισορροπίες της οικογένειας. Παρά τις δυσκολίες, η φύση τα έχει φτιάξει έτσι, ώστε οι όμορφες στιγμές και η αγάπη για τα παιδιά σου να υπερκαλύπτουν τα πάντα στο τέλος της μέρας.